• آرشیو
  • نویسندگان
جمعه 14 بهمن 1401
نظرآنلاین
پایگاه خبری - تحلیلی پژوهشکده نظر
  • صفحه اصلی
  • هنر
    • باستان شناسی
    • مدرنیته و هنر مدرن
    • نقد هنر
    • نقوش و تزئینات
    • نگارگری
    • هنر باستان
    • هنر معاصر
  • منظر
    • منظر شهری
    • سازمان فضایی شهر
    • باغ
    • مبانی نظری منظر
    • منظر طبیعی
    • منظر و جامعه
    • منظر راه
  • معماری
    • مسکن
    • مبانی نظری معماری
    • معماری معاصر
    • معماران
  • شهر
    • برنامه ریزی و مدیریت شهر
    • مبانی شهر
    • نوسازی شهری
    • مرمت شهری
  • محیط
    • مدیریت آب
  • گردشگری
  • نظرگاه
  • تماس با ما
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
  • ورود
نظرآنلاین
  • صفحه اصلی
  • هنر
    • باستان شناسی
    • مدرنیته و هنر مدرن
    • نقد هنر
    • نقوش و تزئینات
    • نگارگری
    • هنر باستان
    • هنر معاصر
  • منظر
    • منظر شهری
    • سازمان فضایی شهر
    • باغ
    • مبانی نظری منظر
    • منظر طبیعی
    • منظر و جامعه
    • منظر راه
  • معماری
    • مسکن
    • مبانی نظری معماری
    • معماری معاصر
    • معماران
  • شهر
    • برنامه ریزی و مدیریت شهر
    • مبانی شهر
    • نوسازی شهری
    • مرمت شهری
  • محیط
    • مدیریت آب
  • گردشگری
  • نظرگاه
  • تماس با ما
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
نظرآنلاین
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
صفحه اصلی منظر منظر آیینی

تعارض دیدگاه متخصصین و مدیران در توسعه حریم شاهچراغ

مریم اسماعیل‌دخت نویسنده: مریم اسماعیل‌دخت
دوشنبه 27 دی 1400
در منظر آیینی, شهر
A A
0

بین الحرمین یک (پهلوی دوم) – قسمت دوم

تعارض دیدگاه در قانون و برنامه توسعه شاهچراغ

شاهچراغ در اولین طرح جامع شیراز (1346-1351) به عنوان برنامه، و در قانون نوسازی و عمران شهری (1347) به منظور اقدام و اجرا، میان مدیران و متخصصین چه جایگاهی داشت؟

بیشتر بخوانید - Read More

وزارتخانه چند تکه: مسکنی که منتزع می شود

حقوق مالکانه و اثر آن بر سرانه کاربریهای عمومی سطح شهر

طرح جامع: اقدامات عمده اي كه در جهت تحقق بخشيدن به اهداف «برنامه ریزي» شهري در ايران انجام گرديده از سال 1345 تحت عنوان طرح هاي شهري، تدوين ضوابط مربوط به آن ها، تأسيس شوراي عالي شهرسازي، تعيين حريم يا محدوده نظارت بر فعاليت ها و ساخت و سازها ، صدور پروانه نظارت ساختماني و انطباق نقشه هاي تفكيكي با ضوابط برنامه ريزي شهري، آغاز شد.

اولين طرح جامع شيراز در دو مرحله شامل مطالعات در فاصله سال هاي 1345-1348 و راهبردها 1351، در تاريخ 23/11/1345 از طريق شوراي عالي شهرسازي به دانشگاه تهران (دانشکده هنرهاي زيبا- موسسه مطالعات و  تحقيقات اجتماعي) ارجاع گرديد. در اين طرح يکي از اصلي ترين دغدغه هاي تدوينگران انطباق طرح جامع به عنوان طرحي نظم دهنده به کليه عملکردهاي قابل پيش بيني و تبعات آن با قالب و سيماي شهر به عنوان وجه مميزه شهرها ناشي از تفاوت در سليقه، فرهنگ جامعه شهري و روحيات اجتماعي و فردي، عنوان شد.

قانون نوسازی و عمران شهری: در سال 1347 «قانون» نوسازي و عمران شهري در زمینه ضوابط نوسازي شهرها تصویب شد و تهيه برنامه هاي پنج ساله عمراني و اصلاحات شهرها، ايجاد تاسيسات شهري و توسعه و اصلاح معابر، كيفيت كلي ارزيابي و پرداخت غرامت و دريافت حق مرغوبيت به كساني كه ملك آن ها تصرف مي­شود، مواردي از قانون فوق الذكر مي باشند.

پس از تصویب قانون مذکور، در کنار افزایش درآمد نفت و اهمیت شیراز به عنوان پایگاه برگزاری جشن هنر، نوسازی شیراز بدون عنایت به برنامه ای کلان و به صورت پروژه های عمرانی و اقدام محور از جانب شهرداری و استانداری مورد توجه مدیران قرار گرفت.

به منظور اجرای مواد 16، 17 و 18 قانون نوسازی و عمران شهری و تغییر رویکرد مدیران به شاهچراغ از بنایی مذهبی به فضایی شهری- گردشگری و توسعه حریمِ حَرَم، شهرداری شیراز در سال 1348، بدون اتکا به برنامه ریزی شهریِ بلند مدت و کلان، اقدام به خرید املاکِ بافتِ شهریِ مجاورِ شاهچراغ نمود.

با همکاری استانداری فارس و تولیت آستان مقدس احمدی؛ در سه فاز، تعریض خیابان ها و توسعه میدان و صحن حرم مطهر شاهچراغ و حضرت سید میر محمد و تعریض گذرهای 10 متری شمالی و 12 متری جنوبی صحن به عرض 20 متر از خانه های اطراف صحن و اختصاص 12 متر به خیابان ها و 8 متر مابقی در اختیار شهرداری (با توجه به قانون نوسازی) پیشنهاد شد که پس از توسعه هر دو صحن ساختمان های مشرف به صحن ها را هم آهنگ با وضع ساختمان های داخلی بنا نمایند تا منظره اطراف صحن به صورت مطلوبی ساخته شود.

تعارض برنامه، مدیریت و طراحی: همزمانی طرح جامع شیراز و توسعه حریم شاهچراغ با توجه به قانون نوسازی و عمران شهری، جدال هایی را میان مدیران و متخصصین در پی داشت.

متخصصین دانشکده هنرهای زیبا به عنوان مشاور طرح جامع شیراز در سال 1348، در اعتراض به تصمیمات استانداری فارس و شهرداری شیراز مبنی بر عدم توجه به مطالعات صورت گرفته و راه حل های پیشنهادی تیم مطالعاتی طرح جامع، نامه ای را خطاب به دفتر کل فنی وزارت کشور ارسال می کنند و تا تهیه طرح جامع و آماده سازی طرح تفصیلی حریم شاهچراغ درخواست به تعویق انداختن توسعه را می دهند.

در جواب این نامه، شهرداری شیراز و استانداری فارس اعتراضی به معاونت امور محلی و اجتماعی وزارت کشور نوشته مبنی بر اینکه «استانداری و تمام مردم شیراز» تا چه زمانی بایست در انتظار طرح جامع بمانند و اعلیحضرت در تشریف فرماییشان فرموده اند در اسرع وقت «ترتیب وامی» داده شود تا اطراف حرم توسعه یابد.

در اعتراض تیم مطالعاتی در مورد توسعه اطراف حرم و نیاز به زمانی بین 6 ماه تا یکسال برای ارائه طرح توسط آن مشاور؛ فرمانداری شیراز، استانداری فارس، شهرداری و متولی آستان مقدس احمدی برای تسریع در گرفتن وام بیست میلیون ریالی و توسعه حریم حرم، طبق تبصره ماده 98 قانون شهرداری ها (تا زمانی که نقشه جامع شهر ها تهیه و به تصویب شورای عالی شهرسازی نرسیده باشد نقشه های عمرانی و شهرسازی باید به تصویب وزارت کشور برسد، که البته این قانون در سال 1351 منسوخ شد) ارائه طرح مذکور را به دفتر مهندسی استان که نماینده شهرداری است واگذار می نمایند.

سرانجام تحت فشار مدیران و ذی نفوذان، مشاوران طرح جامع شیراز در نامه ای با تحدید مرزهایی در جهت تخریب ازجمله جلوگیری از تخریب بازار حاجی و تاکید به عدم ساخت پروژه ساختمانی جدید تا شعاع دویست متری موافقت می کند. سرانجام به دستور فرح پهلوی طرح توسعه حریم شاهچراغ در میان آرشیتکت های با ذوق به دفتر معماری داض سپرده می شود. مشاور مربوطه در سه فاز برنامه خرید و تخریب بافت اطراف را در سال 1352 می دهد. (تصویر 1)

تعارض دیدگاه متخصصین و مدیران در توسعه حریم شاهچراغ
تصویر 1- عرصه های پیشنهادی مشاور داض جهت خرید و تخریب بافت شهری جوار حرم شاهچراغ در سال 1352. منبع: آرشیو کتابخانه ملی ایران.

 «ما ایرانیان، هراز‌چند ‌گاهی عمارتی نو می‌سازیم؛ اما پس از مرور زمان (معمولا ۲۰ یا ۳۰ سال) این ساختمان نو به‌عنوان عمارتی کلنگی و کهنه، ویران و نابود (صاف) می‌شود».

(نظریه جامعه کلنگی، محمد علی همایون کاتوزیان) در حوزه برنامه، قوانین و اقدامات اجرایی در حریم شاهچراغ در دوران پهلوی دوم، فاز برنامه ریزی به پژوهشگران آکادمیک، قوانین به مدیران شهری و اقدامات اجرایی به مشاوران طراحی و مدیران مربوط می شد که تعارض منافع و رویکردها میان این سه قطب با برتری یافتن منافع مدیران، توسعه کلنگی در حریم متبرک شاهچراغ را موجب شد که طول عمر آن وابسته به تعریف منافع جدید و نه احترام به باور مذهبی مردم بود. (تصویر 2)

تعارض دیدگاه متخصصین و مدیران در توسعه حریم شاهچراغ
تصویر 2- چرخه معیوب توسعه کلنگی با غلبه بخش مدیریتی در سه گانه مدیریت، برنامه ریزی، طراحی در توسعه حریم شاهچراغ با توجه به اولین طرح جامع شیراز، قانون نوسازی و عمران شهری و اقدامات اجرایی در دوران پهلوی دوم. منبع: مریم اسماعل دخت.

تفکر: «با توجه به طرح 57 هکتاری بین الحرمین و باز شدن مجدد پرونده آن در سال 1400 پس از چندسال وقفه و تخریب بخش وسیعی از بافت، عبرت از گذشته مستلزم یادآوری و تفکر است. مسئله بافت تاریخی شیراز با اتهام بافت فرسوده و اقدامات شتابزده و بدون برنامه حل مسئله است یا…؟»

برچسب ها: بین الحرمینتخریب بافت تاریخیتوسعه شاهچراغشیراز
نوشته قبلی

راهبرد لازم برای شناخت یک منظر

نوشته بعدی

آزادی سفر

مریم اسماعیل‌دخت

مریم اسماعیل‌دخت

دکترای تخصصی معماری منظر دانشگاه تهران

مطالب مرتبط - Related Post

وزارتخانه چند تکه: مسکنی که منتزع می شود

وزارتخانه چند تکه: مسکنی که منتزع می شود

یکشنبه 1 آبان 1401
حقوق مالکانه و اثر آن بر سرانه کاربریهای عمومی سطح شهر

حقوق مالکانه و اثر آن بر سرانه کاربریهای عمومی سطح شهر

چهارشنبه 27 مهر 1401

نقش “تعریف از فضا” بر تحلیل “نحو فضا”

دیپلماسی فرهنگی خواهرخواندگی شهرهای ایران در روابط بین الملل

نقد نظام مدیریت ساخت‌وساز شهری تهران (3)

The Line،رویای بلندپروازانه فرار از مرگ

نوشته بعدی
آزادی سفر

آزادی سفر

نگهبان محله؛ یک طرح محله محور

نگهبان محله؛ یک طرح محله محور

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

نظرآنلاین

کپی رایت 1397-1400؛ کلیه حقوق این وب سایت متعلق به پژوهشکده نظر است.

Navigate Site

  • پژوهشکده نظر
  • باغ نظر
  • منظر
  • هنر و تمدن شرق
  • گردشگری و فرهنگ

Follow Us

بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
  • صفحه اصلی
  • هنر
    • باستان شناسی
    • مدرنیته و هنر مدرن
    • نقد هنر
    • نقوش و تزئینات
    • نگارگری
    • هنر باستان
    • هنر معاصر
  • منظر
    • منظر شهری
    • سازمان فضایی شهر
    • باغ
    • مبانی نظری منظر
    • منظر طبیعی
    • منظر و جامعه
    • منظر راه
  • معماری
    • مسکن
    • مبانی نظری معماری
    • معماری معاصر
    • معماران
  • شهر
    • برنامه ریزی و مدیریت شهر
    • مبانی شهر
    • نوسازی شهری
    • مرمت شهری
  • محیط
    • مدیریت آب
  • گردشگری
  • نظرگاه
  • تماس با ما

کپی رایت 1397-1400؛ کلیه حقوق این وب سایت متعلق به پژوهشکده نظر است.

خوش آمدید!

وارد ناحیه کاربری خود شوید

رمز عبور را فراموش کرده اید؟

رمز عبور خود را بازیابی کنید

لطفا نام کاربری یا آدرس ایمیل خود را برای بازنشانی رمز عبور خود وارد کنید.

ورود به سیستم