• آرشیو
  • نویسندگان
دوشنبه 10 بهمن 1401
نظرآنلاین
پایگاه خبری - تحلیلی پژوهشکده نظر
  • صفحه اصلی
  • هنر
    • باستان شناسی
    • مدرنیته و هنر مدرن
    • نقد هنر
    • نقوش و تزئینات
    • نگارگری
    • هنر باستان
    • هنر معاصر
  • منظر
    • منظر شهری
    • سازمان فضایی شهر
    • باغ
    • مبانی نظری منظر
    • منظر طبیعی
    • منظر و جامعه
    • منظر راه
  • معماری
    • مسکن
    • مبانی نظری معماری
    • معماری معاصر
    • معماران
  • شهر
    • برنامه ریزی و مدیریت شهر
    • مبانی شهر
    • نوسازی شهری
    • مرمت شهری
  • محیط
    • مدیریت آب
  • گردشگری
  • نظرگاه
  • تماس با ما
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
  • ورود
نظرآنلاین
  • صفحه اصلی
  • هنر
    • باستان شناسی
    • مدرنیته و هنر مدرن
    • نقد هنر
    • نقوش و تزئینات
    • نگارگری
    • هنر باستان
    • هنر معاصر
  • منظر
    • منظر شهری
    • سازمان فضایی شهر
    • باغ
    • مبانی نظری منظر
    • منظر طبیعی
    • منظر و جامعه
    • منظر راه
  • معماری
    • مسکن
    • مبانی نظری معماری
    • معماری معاصر
    • معماران
  • شهر
    • برنامه ریزی و مدیریت شهر
    • مبانی شهر
    • نوسازی شهری
    • مرمت شهری
  • محیط
    • مدیریت آب
  • گردشگری
  • نظرگاه
  • تماس با ما
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
نظرآنلاین
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
صفحه اصلی منظر منظر و جامعه

تاثیر تحریف مفهوم اجتماع بر تحول فضایی شهرهای معاصر ایرانی

حمیده ابرقویی‌فرد نویسنده: حمیده ابرقویی‌فرد
سه‌شنبه 30 شهریور 1400
در منظر و جامعه, منظر
A A
0

تبلور فضایی مفهوم اجتماع در شهرهای معاصر ایران چگونه تغییر کرده و چه تاثیری بر ماهیت فضاهای شهری داشته است؟ واژه «Community» به معنای اجتماع از ریشه لاتین «Communis» به معنای مشارکت عامه گرفته شده ‌است. در زبان فارسی، اصطلاح اجتماع به معانی جماعت، انبوهی، اشتراک، وفاق عمومی و شباهت زیستی به‌ کار رفته ‌است و به طور کلی به گروهی از مردم اطلاق می ‌شود که دارای ارزش ‌های واحدی هستند. اجتماع به تعبیر لاکمن و برگر اجتماعی بودن ثانویه خوانده می‌ شود (Berger & Luckman, 1967: 163-173) و برآمده از رفتار، علایق و تجربیات گروهی است.

بنابراین اجتماع را می‌توان تحت عنوان قرارگیری افراد در یک موقعیت جغرافیایی مشابه و همچنین افرادی توصیف کرد که دارای یک علاقه یا ویژگی خاص هستند. در گذشته محله تبلور فضایی مفهوم اجتماع بر مبنای مشابهت‌ های اجتماعی و فرهنگی زیست، در شهر های ایرانی بوده است؛ اما در دوران معاصر تحول نمود فضایی مفهوم اجتماع با برخی از آسیب ‌های مربوط به تحولات فضای شهری نظیر مسأله خصوصی ‌سازی و اقتصادی ‌سازی فضا را به همراه داشته است.

بیشتر بخوانید - Read More

راه، شریان حیات یا ابزار مداخله؟

باغ کوهنوردی

با تغییر معیار شکل‌گیری مفهوم اجتماع از اشتراکات اجتماعی به بضاعت و هم توان بودن اقتصادی اعضا، شکل تعاملات جاری و نمود فضایی این اجتماعات نیز تغییر می یابد. نمود بارز این موضوع در شهر تهران در قالب اجتماعات طرح‌ ریزی شده ‌ای دیده می‌شود که اصطلاحاً با عنوان اجتماعات دردار شناخته می‌ شوند.

تحریف در مفهوم اجتماع

تا پیش از تحولات ناشی از مدرنیسم، محله در شهرهای ایرانی به عنوان یک واحد فیزیکی و اجتماعی مطرح بوده و محل استقرار ارزش‌ ها و شیوه‌‌های زیست مشابه و عامل ایجاد نظم اجتماعی، فضایی و عملکردی به شمار می ‌آمد که با قائل شدن استثنا به نفع اعضای واجد شرایط بر مبنای عوامل متعدد فرهنگی، اجتماعی، قومیتی و اقتصادی شکل گیری رخدادها و تعاملات اجتماعی را تسهیل می ‌نمود.

اما امروزه با از بین رفتن سازمان محله‌ محور شهر، به شکل عمده شاهد تقسیم ‌بندی شهر بر مبنای مشابهت ‌های زیستی بر اساس مولفه ‌های اقتصادی هستیم که در قالب طبقه و رده فضای شهر سازمان‌دهی می ‌کند. این تحول علی‌رغم شعار های جذابی چون «شبیه‌سازی شهری»، محرومیت فضایی برخی از گروه‌ ها و اقشار اجتماعی را به همراه داشته است که در نتیجه نگاه سرمایه ‌دارانه و کالا گونه به فضا، در فضاهایی با کاربری اقتصادی نظیر فود کورت‌های مراکز خرید و مراکز تفریحی خاص و فضای مشاع مجتمع ‌های مسکونی دیده می‌شود که جدایی‌ گزینی فضایی طبقات و گروه ها اقتصادی خاص و شکل‌گیری مشروط تعاملات اجتماعی میان افراد و گروه‌های مشخص را به همراه دارد.

تحول فضایی شهرهای معاصر ایرانی در نتیجه تحریف مفهوم اجتماع
 تصویر 1: باشگاه انقلاب نمونه‌ای از جوامع دردار و شکل‌گیری فضای شهری و اجتماع بر اساس معیارهای اقتصادی، منبع: گلستان بلاگ

در نمونه‌های مذکور به منظور شکل ‌گیری اجتماع، فضا از مالکیت عموم خارج شده و امکانات آن انحصاری و دسترسی به آن نیز به نفع گروهی خاص مصادره می‌شود. زیربنای شکل ‌گیری و توسعه این فضاها، اهداف اقتصادی سازندگان و تصمیم گیران بوده و دسترسی و حضور در آنها، نیازمند قرارگیری در رده اقتصادی و اجتماعی و تمکن مالی مشخصی است. فضاهای یادشده دیگر جزئی از تجربه اجتماعی و زندگی روزمره اعضا نبوده و دسترسی و استفاده از امکانات ارائه شده در آنها، منحصر به برخورداری از تمکن مالی و حتی حق عضویت است؛ از این رو اعتبار اجتماع شکل یافته در این فضاها به دلیل وابستگی به مجوزهای اقتصادی به جای مولفه‌ های اجتماعی و فرهنگی مورد تشکیک است.

می ‌توان گفت مفهوم اجتماع در ساختار طبقاتی‌ شده شهر تهران، به رده و طبقه مبدل شده است که خود مولد شکل جدیدی از حیات شهری، تعامل اجتماعی و تقسیم‌بندی – به جای سازمان‌یابی- فضای شهری، بر اساس توانمندی‌ های مالی است. در این ساختار برخورداری از شرایط اقتصادی مشخصی امکان حضور در فضاهای عمومی مشترک را فراهم آورده و نوع تحول‌یافته‌ای از اجتماع را ایجاد می کند.زیرا نیروی محرکه شکل گیری این فضا در نتیجه مقاصد اقتصادی کلان سازندگان است که شبکه روابط متقابل در اجتماع را به پشتیبانی از اهداف اقتصادی کلان و بالادست سوق می ‌دهد و در عین حال مولد الگوی جدیدی از ساماندهی فضا و زیست در اجتماع با معنایی تحریف شده است.

منابع:

  • Berger, P,L & Luckman, T. (1967). The social construction of reality. Garden city,NY: Doubleday
برچسب ها: اجتماعجوامع دردارروابط اجتماعی
نوشته قبلی

معماری منظر چیست؟

نوشته بعدی

ضرورت انجام پژوهشهای فرارشته ای و میان رشته ای از تئوری تا امکان

حمیده ابرقویی‌فرد

حمیده ابرقویی‌فرد

پژوهشگر دکتری معماری منظر، دانشگاه تهران

مطالب مرتبط - Related Post

راه، شریان حیات یا ابزار مداخله؟

راه، شریان حیات یا ابزار مداخله؟

دوشنبه 25 مهر 1401
باغ کوهنوردی در بازمانده های منظر پساصنعتی دویسبورگ نورد1

باغ کوهنوردی

شنبه 23 مهر 1401

نقش “تعریف از فضا” بر تحلیل “نحو فضا”

بازنمایی منظر خوزستان در آرشیو شرکت نفت بریتانیا

منظر: «امرِ گشوده»

نقد نظام مدیریت ساخت‌وساز شهری تهران (3)

نوشته بعدی
ضرورت انجام پژوهشهای فرارشته ای و میان رشته ای از تئوری تا امکان

ضرورت انجام پژوهشهای فرارشته ای و میان رشته ای از تئوری تا امکان

آسیب شناسی قدرت در موضوع تدبیر سیمای شهری تهران

آسیب شناسی قدرت در موضوع تدبیر سیمای شهری تهران

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

مطالب برگزیده

  • بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

    بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0
  • مدرن چيست؟

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0
  • عوارض شهرداری چیست و انواع آن کدامند؟

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0
  • رنگ های نمادین در هنر ایران

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0
  • سکه های هخامنشی

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0

مطالب برتر

  • پربازدیدترین
  • پربحث ترین
  • آخرین مطالب
بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

یکشنبه 2 اسفند 1388
مدرن چيست؟

مدرن چيست؟

دوشنبه 13 مهر 1388
عوارض شهرداری چیست و انواع آن کدامند؟

عوارض شهرداری چیست و انواع آن کدامند؟

دوشنبه 1 بهمن 1397
رنگ های نمادین در هنر ایران

رنگ های نمادین در هنر ایران

یکشنبه 11 خرداد 1399
نقدی بر شیوه اجرای تبصره 3 ماده 9 قانون حدنگار

نقدی بر شیوه اجرای تبصره 3 ماده 9 قانون حدنگار

7
زنان نامرئی و منظر شهری

زنان نامرئی و منظر شهری

3
زاینده‌رود؛ از تکوین تا تخریب تمدن

زاینده‌رود؛ از تکوین تا تخریب تمدن

3
تقلید بدون ¬حجت در سیمای شهری

تقلید بدون ­حجت در سیمای شهری

2
وزارتخانه چند تکه: مسکنی که منتزع می شود

وزارتخانه چند تکه: مسکنی که منتزع می شود

یکشنبه 1 آبان 1401
تأثیر روند رشد و توسعه بر ساختار شبکه اکولوژیکی شهری تهران

تأثیر روند توسعه بر ساختار شبکه اکولوژیکی شهری تهران

جمعه 29 مهر 1401
حقوق مالکانه و اثر آن بر سرانه کاربریهای عمومی سطح شهر

حقوق مالکانه و اثر آن بر سرانه کاربریهای عمومی سطح شهر

چهارشنبه 27 مهر 1401
راه، شریان حیات یا ابزار مداخله؟

راه، شریان حیات یا ابزار مداخله؟

دوشنبه 25 مهر 1401
نظرآنلاین

کپی رایت 1397-1400؛ کلیه حقوق این وب سایت متعلق به پژوهشکده نظر است.

Navigate Site

  • پژوهشکده نظر
  • باغ نظر
  • منظر
  • هنر و تمدن شرق
  • گردشگری و فرهنگ

Follow Us

بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
  • صفحه اصلی
  • هنر
    • باستان شناسی
    • مدرنیته و هنر مدرن
    • نقد هنر
    • نقوش و تزئینات
    • نگارگری
    • هنر باستان
    • هنر معاصر
  • منظر
    • منظر شهری
    • سازمان فضایی شهر
    • باغ
    • مبانی نظری منظر
    • منظر طبیعی
    • منظر و جامعه
    • منظر راه
  • معماری
    • مسکن
    • مبانی نظری معماری
    • معماری معاصر
    • معماران
  • شهر
    • برنامه ریزی و مدیریت شهر
    • مبانی شهر
    • نوسازی شهری
    • مرمت شهری
  • محیط
    • مدیریت آب
  • گردشگری
  • نظرگاه
  • تماس با ما

کپی رایت 1397-1400؛ کلیه حقوق این وب سایت متعلق به پژوهشکده نظر است.

خوش آمدید!

وارد ناحیه کاربری خود شوید

رمز عبور را فراموش کرده اید؟

رمز عبور خود را بازیابی کنید

لطفا نام کاربری یا آدرس ایمیل خود را برای بازنشانی رمز عبور خود وارد کنید.

ورود به سیستم