سرلشکر محمد باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ایران، آیین‌‌نامۀ جدیدی تحت عنوان «آیین‌‌نامۀ نظارت بر تولید و نشر آثار ادبی و تاریخی دفاع مقدس» صادر کرده که دی ماه ۱۳۹۷ در روزنامۀ رسمی کشور چاپ شده است. خلاصۀ آیین‌‌نامه به شرح ذیل است:
«از این به بعد انتشار هیچ کتاب (و نیز محصولات چندرسانه‌ای) دربارۀ جنگ ایران و عراق بدون مجوز یک شورای ۱۷نفره تحت نظارت ستاد کل نیروهای مسلح ایران در ایران ممکن نخواهد بود». با وجود اطمینانی که به نیت خیر سرلشکر محمد باقری دارم، به همان شکل اطمینان دارم این آیین‌‌نامه کاملاً به ضرر اشاعۀ فرهنگ ایثار و شهادت خواهد بود. شاید بگویند شورای ۱۷نفره وظیفۀ جلوگیری از تحریف تاریخ جنگ توسط عده‌ای را به عهده خواهد داشت. در اینجا باید یادآور شوم شورای ۱۷نفره و مؤسسات موازی در مقابل خیل مردمی که از باورها و گذشتۀ ارزشمند خود دفاع می‌کنند ذره‌ای هستند در مقابل دریا.
شاید مهمترین هدف این شورای ۱۷نفره ایجاد وحدت میان تولیدات فرهنگی باشد ولی این امر باعث خواهد شد نویسندگان به خودسانسوری و کلی‌گویی روی آورند و از مسائل کلیشه‌ای و کلی که خطر ممیزی ندارد و چالشی متولد نمی‌شود. همچون توصیه‌های بی‌خطر اخلاقی، نسل جوان پس از جنگ را از فرهنگ ایثار و شهادت دور کنند. یعنی حفظ وحدت، در برقراری ارتباط میان نسل‌ها و طرح سؤال به وجود آید و نه خلاصه‌کردن دیدگاه‌ها.
سؤال اینجاست که اعضای این شورای ۱۷نفره در هفته چندبار می‌توانند جلسۀ بررسی آثار مختلف و متنوعی همچون کتاب و محصولات چندرسانه‌ای داشته باشند؟ در این میان کم‌کم کتاب‌هایی که با مجوز وزارت ارشاد منتشر شده‌اند نیز برای تجدید چاپ به مجوز جدید نیاز خواهند داشت و به خیل درخواست‌های مجوز اضافه خواهند شد و صفی طولانی از درخواست‌ها به‌وجود خواهد آمد که خود باعث می‌شود تولید این آثار که در این چند سال شتاب گرفته بود، کمتر شود و باعث دلسردی نویسندگان، ناشرین و سازندگان آثار شود. نظارت ستاد کل نیروهای مسلح ایران خود بزرگترین مشکل برای پدیدآورندگان خواهد بود زیرا زبان هنرمند و خالق آثار فاخر با رویۀ درجه‌دارهای نیروهای مسلح هم‌خوانی ندارد و روحیۀ حساس ایشان در تضاد با فضای خشک نظامی خواهد بود. پس از مدتی نیز آثار این عرصه، به خاطر وجود ممیزی‌های سختگیرانۀ جدید ستاد کل نیروهای مسلح ایران، همچون یونیفرم‌های نظامی شبیه به یکدیگر خواهد شد و گونه‌ای از یکسانسازی در آثار ایجاد می‌شود. نتیجۀ این آیین‌‌نامه به وجود‌آمدن نوعی یکسانسازی در خاطرات و زندگینامۀ شهدا است که همه، تاریخ رسمی دولتی جنگ را تأیید خواهد کرد و تاریخ شفاهی جنگ که با این تاریخ رسمی یکسانسازی شده بدون ایجاد‌کردن چالشی در مخاطب کلیشه‌های تاریخ رسمی را تکرار کرده و در پایان میتوان یک اثر کلیشه‌ای را به عنوان نگاه ثابت شورای ۱۷نفره به هر یک از موضوعات جنگ مانند زندگینامۀ شهدا، خاطرات رزمندگان، عملیات‌ها و … در نظر گرفت.
مقام معظم رهبری در تاریخ ۱۳۹۷.۱۱.۱۰ پس از زیارت مزار شهدای بهشت زهرای تهران دربارۀ گلزار شهدا گفتند: «یکی از کارهای بدی که بعضی از مدیران گلزارهای شهدا انجام می‌دهند، این کار غلط یکسانسازی قبور شهدا است. … زیبایی هر جایی و هر چیزی به حَسَب خودش است؛ زیبایی انسان، زیبایی باغ، زیبایی قبرستان، زیبایی هر چیزی را باید به حَسَب خودش محاسبه کنیم».[1]
در تحلیلی مشابه و با موضوعی مشابه، باید گفت اگرچه بسیاری از پدیدآورندگان آثار عرصۀ ایثار و شهادت، انسانهای مخلصی هستند، هر اثر نیز هویتی دارد که از دل نوشته‌های خالق اثر بیرون می‌آید که با ایده‌ها و قلم‌های متفاوت در این عرصه خدمت کرده‌اند. پس اگر زیبایی هر ایده و قلمی را در فرهنگ ایثار و شهادت به حَسَب خودش محاسبه کنیم و این مسأله در نظر گرفته شود هر ایده و قلمی حس‌و‌حال خود را دارد، یکسانسازی ایده و قلم نویسندگان یکی از کارهای اشتباهی است که ممیزی شورای ۱۷نفرۀ تحت نظارت ستاد کل نیروهای مسلح ایران انجام خواهد داد.
[1] http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=41514
