پایگاه تحلیلی - خبری نظرآنلاین

رسانه راهبردی - انتقادی پژوهشکده نظر

یادمان های شهدا؛ ارزش‌های منزوی شهر

چکیده: شهادت از ارزش‌های والای اجتماعی در جامعه برخوردار است. بنای یادمان شهدا یک یادوارۀ اجتماعی از حماسه‌ای ملی است نه مکان زیارتی که برای گروهی خاص ایزوله شود

شهادت یکی از نمودهای خاص و ارزشی از روایت همبستگی اجتماعی است که بیانگر بروز واکنشی همگانی به فرایند «حماسۀ سرزمینی» در دوره‌ای خاص است. بنابراین این واژه از جنس مردم بوده و در دل اجتماع زاده و خوانش می‌شود.

تب ساخت یادبودهایی برای شهدا با رویکرد «مذهبی- حماسی» و با مقیاس‌هایی بزرگ، سازه‌هایی ناهمگن با محیط و در مکانی دور از اجتماع، به فرایندی همه‌گیر و بنیادی در همۀ شهرها تبدیل شده است. این رویکرد، امروزه به یکی از دلایل فاصلۀ جامعه از این یادواره اجتماعی تبدیل شده است.

«محمد میرزایی»*، سازندۀ یادمان شهدا در دانشگاه جامع امام حسین (ع)، در سایت خبرگزاری خبرآنلاین، به طراحی این یادمان، با رویکرد «مذهبی-حماسی» اشاره دارد و لازمۀ پاسخ به آن را طراحی سرشار از معنویت می‌داند. در توضیحات این اثر به ادراک ذهنی مخاطب «خاص» اشاره دارد که «به صورت قرارگاه و پاتوقی طراحی شد که دعوت‌شوندگان به آن، با هر بار رجوع مجدد و مکرر، برایشان ارزشمند جلوه کند و بارِ ارزشی داشته و با حس تعلق فضایی به نماد مقتدرانه‌ترین، مکتبی‌ترین و «مردمی‌ترین» دفاع ،پیوندی احساسی با شاخص‌های مکانی برقرار نماید و این رابطه‌ مستحکم و پرمعنا و ابعاد هوشمندی (ادراکی، شناختی و احساسی) به القای روحیه خاص و تقویت روحیه مخاطب، منجر شود».

یادمان های شهدا؛ ارزش‌های منزوی شهر
بنای یادبود شهدای جنگ در پاریس که در چرخه ارتباط اجتماع، تداوم ارزشی داشته است

امر شهادت رویدادی اجتماعی-حماسی است نه مذهبی و از ارزش‌های والای اجتماعی در بطن جامعه برخوردار است. الزاماً امری ارزشی همگام با مذهب نیست. این ارزش از جنس حرمت و عزت ملی است. شهید از جنس مردم کوچه و بازار بوده و مخاطب این آثار نیز جامعه هستند نه مخاطبین خاص.

نشانه و عناصر یادمانی در شهر، به ویژه یادمان‌هایی با حرمت اجتماعی، در چرخۀ ارتباط و تبادل، و در مقیاس واقعی روایت ارزشی آن، هویت یافته و به عنوان عناصری نمادین در چگونگی ارتباط با محیط خوانش می‌شوند و در طول زمان ارزش و حیات می‌یابند. بقای این ارزش وابسته به تداوم حرمت اجتماعی است نه مذهب. سهولت دسترسی، همگن بودن با محیط و آمیزش مفهوم آن با زندگی روزمرۀ جامعه، بر ارزش مفهومی عناصر و نشانه‌های نمادین در طول زمان می‌افزاید و ارتباط معنایی مخاطبین به دلیل پیوستگی حیات با آنان، بیشتر می‌شود.

یادمان های شهدا؛ ارزش‌های منزوی شهر
بنای یادبود شهدای جنگ در دانشگاه جامع امام حسین (ع) که دور از اجتماع قرار دارد و به ارزشی منزوی سوق داده شده است.

شاخص کردن یک مفهوم با عناصری کالبدی و در نهایت با متمایز کردن از رویدادهای جاری شهر، منجر به کاهش ارتباط ذهنی مخاطبان با آن شده و کم‌کم از چرخۀ یادمانی اجتماع خارج می‌شود. بنای شهدا یک یادوارۀ اجتماعی از حماسه‌ای ملی است نه مکان مذهبی و زیارتی که بتوان برای گروهای خاص ایزوله نگه داشت.

منبع:

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

فرنوش مخلص

فرنوش مخلص

دکتری منظر شهری، پژوهشکده‌نظر، ایران/ دانشگاه پاریس 8 _فرانسه
میزان مطالعه مطلب