سازمان آموزشی، علمی، فرهنگی ملل متحد که به اختصار یونسکو نامیده می‌شود یکی از سازمان های تخصصی وابسته به سازمان ملل متحد است هدف این سازمان کمک به صلح و امنیت جهانی از طریق همکاری میان کشور ها در زمینه آموزشی، علمی و فرهنگی است. میراث جهانی یونسکو، به عهدنامه بین المللی گفته می‌شود که در تاریخ ۱۶ نوامبر ۱۹۷۲ میلادی به تصویب کنفرانس عمومی یونسکو رسید. موضوع این کنوانسیون حفظ آثار تاریخی، طبیعی و فرهنگی نوع بشر است که برای جهان اهمیت دارند و به کل انسان های جهان بدون توجه به نژاد مذهب و ملیت خاص تعلق دارد. براساس این کنوانسیون کشورهای عضو می‌توانند آثار تاریخی، طبیعی و فرهنگی خود را نامزد ثبت به عنوان میراث جهانی نمایند. و پس از ثبت این آثار، حفاظت از آنها به عهده تمام کشورهای عضو در عین باقی ماندن در حیطه حاکمیت کشور مربوطه است. ایران از سال ۱۹۷۵، عضو این کنوانسیون است و از سال ۱۹۷۹ با ثبت آثار تاریخی چغازنبیل، تخت جمشید و میدان نقش جهان، ایران نیز در این فهرست دارای نماینده شد. در حال حاضر ایران در این فهرست دارای ۲۳ نماینده است و مجموعه ی سازه‌های آبی شوشتر یکی از آنهاست که در ۲۶ ژوئن ۲۰۰۹ به عنوان نظام آبی شوشتر به عنوان دهمین اثر ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.
سازه های آبی شوشتر مجموعه ای به هم پیوسته از پل ها، بندها،آبشار ها، کانال ها و تونل های عظیم هدایت آب هستند که در ارتباط با یکدیگر کار می‌کنند. این سازه ها از دوران هخامنشیان تا ساسانیان برای بهره گیری بیشتر از آب ساخته شده و در سفرنامه مادام ژان دیالافوا باستان شناس نامدار فرانسوی که در زمان ناصرالدین شاه قاجار به ایران آمده بود از این مجموعه به عنوان بزرگ‌ترین مجموعه صنعتی پیش از انقلاب صنعتی یاد شده است. این مجموعه از ساختمان های پیچ در پیچ با سقف های کوتاه که کف این اتاق ها معبر آبی ساخته شده و آب با سرعت در آنها در جریان است و همه این معابر کف اتاق ها به حوضچه ای منتهی می‌شود و در کف آنها چرخ پره چوبی بزرگی وجود دارد که با فشار آب ورودی به حوضچه میچرخد. این چرخ، اهرم سنگین آسیاب را میچرخاند و سنگ بزرگ آسیاب نیز گندم را به آرد تبدیل می‌کنند. همه محوطه آبشار ها و سازه ها از سنگ خارا و ملات و آهک و ساروج ساخته شده و اتاق های تو در توی محوطه هم از حجازی سنگ ها و دیواره های سنگی ساخته شده. مجموعه سازه های آبی شوشتر و آسیاب های آبی با توجه به زمان ساخت آن ها که به زمان ساسانیان نسبت داده می‌شود از شاهکارهای مهندسی و فنی جهان است که در ابران و جهان بینظیر است.
به گزارش ایسنا، در روز های ۲۲ تا ۲۴ فروردین”جودانی جیگلی” – کارشناس ژئو فیزیک سازمان یونسکو برای بررسی وضعیت پایداری سازه‌های آبی تاریخی در شوشتر بود تا حرکت صخره‌ی جداره‌ی غربی سازه‌های آبی شوشتر را بررسی کنند. این اقدام درست پس از سیل های اخیر رخ داد و پیامی در آن نهفته بود. اینکه نهادی بین المللی نسبت به آثار سیل و بلایای طبیعی روی میراث ثبت شده جهانی دارای حساسیت است. محمد حسن طالبیان معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری درباره‌ی این بررسی به ایسنا توضیح می‌دهد: به دلیل ترک‌خوردگی صخره در جداره غربی آبشار شوشتر، از مدتی قبل درخواست حضور یک کارشناس متخصص ژئوفیزیک یونسکو در این فضای تاریخی را داشتیم تا نسبت به حرکت این بخش از صخره بررسی‌های مورد نیاز صورت گیرد و مطالعات زمین‌شناسی و سازه بنا را انجام دهیم که با حضور وی، بخشی از مطالعات نیز انجام شده‌اند. او یکی از اهداف مهم در این زمینه را وجود همکاری‌های جهانی برای حفاظت بهتر از این محوطه جهانی بیان می‌کند و می‌افزاید: از ابتدا قرار بود تا در این بازدید حرکت جداره‌ها و ریزش‌های موجود به صورت همزمان بررسی شوند، که اکنون کارشناس یونسکو در حال بررسی دقیق در این زمینه است و بعد از پایان کامل بررسی‌ها گزارش فنی به میراث فرهنگی و به کمیته میراث جهانی داده می‌شود.
حضور مستمر کارشناسان میراث در کنار سازه های تاریخی این پیام را دارد که گذر زمان و اتفاقات ناگوار طبیعی را نبایستی به عنوان متغیرهای ورودی و اثرگذار غیر قابل مدیریت پذیرفت. کشورهای دارای آثار میراثی بایستی نظام مدیریتی و مرمت پویا و قدرتمندی داشته باشند تا بتوانند در فهرست جهانی باقی بمانند. پایش مستمر و الزام کشورها به رعایت استانداردهای یکسان موجب می شود تا بخشی از ورودی های گردشگری خود را تضمین نمایند.
