دنیای ساخت و معماری
امروزه در دنیا، عرصه معماری و ساخت و ساز، بدون شک از دیگر حوزه های صنعتی در روند به روزرسانی تکنولوژیک عقب افتاده است. صنایعی مثل خودروسازی و هواپیماسازی توانسته اند خود را با فناوری های روز مدرن و روند تولید و ساخت را در دهه های اخیر متحول و اتوماتیزه کنند. اما می بینیم که صنعت ساختمان با تقریب بسیار زیادی به همان شیوه های چند دهه بلکه چند سده گذشته به راه خود ادامه می دهد.
هرچند که در دهه های گذشته شیوه هایی مثل سیستم های پیش ساخته و یا بعضاً متریال های نو و با تکنولوژی های به روز تر وارد ساختمان شده اند، اما می توان گفت تغییری ساختاری در حوزه ساخت به وجود نیامده است. این مسئله در ایران در مقایسه با کشورهای پیشرفته بارز تر است، چرا که می بینیم علی رغم اینکه برخی روش ها و سیستم های نوین ساخت و ساز در کشورهای پیشرفته جا افتاده اند، اما در ایران به صورت رایجی به کار نمی روند و مختص برخی پروژه های خاص می باشند.
در واقع می توان گفت که انقلاب صنعتی چهارم که امروز در حال متحول کردن اکثر بخش های صنعت است در حوزه ساختمان با تأخیر زیادی رو به روست و اساساً شاید در این حوزه وارد نشده است. در بین حوزه های پیشرو در صنعت ساختمان، فناوری چاپ سه بعدی در مقیاس بزرگ یکی از حوزه هایی است که امروزه توسط متخصصان ساخت روی آن کار می شود و به عنوان شاخه ای با پتانسیل بالا برای تغییر اساسی در حوزه ساختمان شمرده می شود. امروزه این تکنولوژی با تمرکز و تعامل دو عنصر متریال و ماشین (ربات) سعی در ساخت سریع اجزای ساختمانی و حتی فضاهای معماری دارد.
به حداقل رساندن زمان ساخت، کاهش هزینه و در عین حال فراهم کردن امکان ساخت فرم های پیچیده را می توان پارامترهایی در نظر گرفت که می توانند زمینه تحول اساسی را در حوزه ساخت و ساز فراهم کنند. از این منظر، تکنولوژی چاپ سه بعدی با ربات های بزرگ مقیاس به خوبی به این سه پارامتر پاسخ می دهد و به همین جهت است که می بینیم هر روزه سرعت فعالیت و تحول استارتاپ ها و پژوهشگران و شرکت های متمرکز براین فناوری بیشتر می شود.
همانطور که گفتیم چاپ سه بعدی یکی از فن آوری هایی است که سعی دارد تحولی در صنعت ساختمان به وجود بیاورد. شاید جالب باشد ورود این فناوری به حوزه ساختمان را در بستر ایران بررسی کنیم. از این جهت این مسئله می تواند مهم باشد که ما با نگاه به تاریخ چند دهه اخیر می بینیم که هر بار تحولی در حوزه ساختمان در دنیا رخ داده است به نحوی شتابزده و یا حداقل بومی نشده، وارد دنیای ایرانی هم شده است؛ مثل ورود متریال های جدید یا سیستم های ساختمانی نو.
چیزی که سعی داریم در اینجا به آن اشاره کنیم این است که معمولاً وقتی در ایران بسترها و زمینه های این تکنولوژی را به صورت پیوسته نداشتیم، به طور قطع تطابق تکنولوژی های جدید با زمینه ها و خاستگاه های متفاوت لزوماً جواب خوبی در بستر ایرانی با همه ویژگی های فرهنگی و اقلیمی مختص خودش نداده اند. نکته مهم دیگر اما این است که سرعت انتقال دانش و علم و داده ها در چند سال اخیر سرعت بسیار زیادی پیدا کرده است.
از این جهت است می توان امیدوار بود که در این انقلاب چهارم تکنولوژیک در حوزه ساخت (که ناگزیر اتفاق خواهد افتاد) بتوانیم آماده تر از گذشته عمل کنیم و فناوری های پیشرویی را که وارد این حوزه خواهند شد را پذیرا شویم. یا به عبارتی دیگر بومی سازی کنیم. در این بین روی چاپ سه بعدی از این جهت تأکید می کنیم که می تواند پاسخ مناسبی برای به روز رسانی معماری سنتی ایرانی (به طور خاص در نقاط مرکزی و کویری ایران) که از متریال گِل و کاهگل ساخته شده است باشد.
چرا که چاپ سه بعدی با شیوه ای که امروز در دنیا بر روی آن تحقیق و کار می شود در این بستر پتانسیل بالایی برای به کار گرفته شدن و گسترش دارد؟ گواه این مسئله وجود شرکت های نوپا ایست که با توجه به اهمیت مسائل پایداری و اکولوژیکی به توسعه روش های چاپ سه بعدی با متریال های پایداری با زمینه گل دارند. بدون شک توسعه این فناوری چاپ سه بعدی با متریال بومی در ایران می تواند پل ارتباطی میان دو دغدغه و نیاز امروز معماری و ساخت ایران باشد: ارتباط با معماری سنتی و زمینه گرا از یک طرف و استفاده از فناوری های روز در حوزه ساخت از طرفی دیگر.
