شهر جدید در کرمانشاه
آیا کرمانشاه شهر جدید دارد و در صورت ضرورت شرایط و مکانیابی آن چگونه است؟
در سال های 1365 و به دنبال نگرانی از انفجار جمعیت کشور (با نرخ 5/3 درصد در آن زمان) و به دنبال آن تشدید بحران شهرنشینی، دولت به دنبال راه حل های چندگانه ای برای رویاروئی با گسترش ناموزون شهرها در برابر بحران جمعیتی برآمده و تهیه وآماده سازی گسترده زمین و برنامه ریزی ایجاد شهرهای جدید برای شهرهای بزرگ روبرو با بحران، دو راه اصلی بود.
28 شهر جدید در ایران برنامه ریزی شد که 10 شهر اجراء شد و بقیه ناموفق ماندند مانند: 1 – شهر اندیشه که علل موفقیت شهر جدید اندیشه: فاصله مناسب تهران و کرج-امکانات مناسب حمل و نقل است-دسترسی به شبکه حمل و نقل –وجود زمین غیر قابل کشاورزی برای ساخت و شیب مناسب برای استقرار سازه های بلند 2 – شهر پردیس:
از مهم ترین دلایل موفقیت این شهر پیشینه تاریخی آن و تعلق خاطر مردم است که این شهر را از بهترین نمونه موفق شهر جدید قرار داده است لذا مقوله شهرهای جدید در ایران برگرفته از یک تجربه از کشورهای پیشرفته است لیکن از آخرین تجربیات و پیشرفت ها در این زمینه بی بهره بوده است.
امروزه در کشورهای بانی احداث شهرهای جدید را در چهارچوب برنامه جامع آمایش سرزمین در سطح ملی انجام می دهند و در پی اهداف کلان مثل: توزیع مناسب جمعیت در سطح ملی، رشد متوازن مناطق مختلف کشور، احیا و بهره برداری از مناطق دوردست و کمتر توسعه یافته و به طور خلاصه در پی تمرکززدایی جمعیتی و اقتصادی هستند.
از جمله مهم ترین ضرورت های ایجاد شهر جدید در استان کرمانشاه لزوم در نظر گرفتن جمعیت پذیری استان در سال های آتی و محدودیت کلان شهر کرمانشاه از حیث توسعه فیزیکی است. کرمانشاه حالا با جمعیت بیش از یک میلیون نفری، عنوان نهمین کلانشهر کشور را به خود گرفته، کلانشهری که روز به روز در حال گسترش است و روز به روز به جمعیت آن افزوده می شود.
این افزایش جمعیت در حالیست که عملا راه گسترش شهر با توجه به وجود اراضی حاصلخیز کشاورزی در اطراف آن محدود شده است اطراف شهر فعلی کرمانشاه زمین‌های درجه یک کشاورزی قرار دارد که امکان تغییر کاربری آنها نیست و با توجه به وجود این اراضی، عملا راه گسترش و توسعه شهر بسته شده است در همین راستا بحث ساخت شهر جدید کرمانشاه مطرح شده که بتوانیم شهر دیگری با فاصله معناداری از شهر فعلی کرمانشاه ایجاد کرده و جمعیت رو به افزایش شهر را به آن سرریز کنیم.
از سوی دیگر بخش قابل توجهی از جمعیت شهر، یعنی چیزی حدود 400 هزار نفر در حاشیه های شهر ساکن شده اند و در وضعیت نابسامانی به لحاظ زیر ساخت های شهری به سر می برند. این شرایط موجب شد که از حدود دو سال پیش بحث ساخت شهر جدید کرمانشاه مطرح شود، شهری که با فاصله معناداری در نزدیکی شهر فعلی کرمانشاه احداث می شود و جمعیت رو به افزایش شهر در آن سرریز خواهد شد.
کلان شهر کرمانشاه با توجه به شرایط توپوگرافی امکان توسعه فیزیکی را نداشته و یکی از مأموریت های شهر جدید ایجاد فرصتی برای فراهم آوردن امکان مسکن قابل استطاعت و در کنار آن کارکردهای متنوع و تخصصی اقتصادی در هم افزایی با کلان شهر کرمانشاه است. همچنین محدودیت منابع به ویژه منابع آبی در کلان شهر کرمانشاه یکی از دیگر ضرورت های ایجاد شهر جدید کاهش فشار محیط زیستی بر اکوسیستم این منطقه است.
بنابراين می توان نتيجه گرفـت كـه شهر كرمانشاه جوابگوي مسكن و ساير خـدمات بـرای ايـن مقـدار جمعيـت (جمعیت استان کرمانشاه در سال 1400: 1.284.687 نفر) نخواهـد بـود.
زيـرا شـهر محدوديت هايي از لحاظ تامين مسكن و ساير خدمات مانند تامين آب آشاميدنی داشته و اين تعداد جمعيـت اجـازه نمی دهد كه توسعه شهر از مرز جمعيتي حداكثر يك ميليون نفر فراتر رود و جهت اسكان و ارائه خـدمات بـه ايـن تعداد جمعيت و اسكان سرريز جمعيتي شهر در آينده، نياز به شهر جديد اقماری و همچنین با توجه به پتانسیل ها و امکاناتی که این استان برای توسعه گردشگری دارد، شهرهای شرکتی و شهرک های توریستی در اطراف شهر كرمانـشاه خواهـد بود.
امروزه در کشورهای بانی احداث شهرهای جدید را در چهارچوب برنامه جامع آمایش سرزمین در سطح ملی انجام می دهند و در پی اهداف کلان مثل: توزیع مناسب جمعیت در سطح ملی، رشد متوازن مناطق مختلف کشور، احیا و بهره برداری از مناطق دوردست و کمتر توسعه یافته و به طور خلاصه در پی تمرکززدایی جمعیتی و اقتصادی هستند.
در سال 1386 برای کرمانشاه مطالعات مکان یابی شهر جدید صورت گرفت با توسعه نقش منطقه ای کرمانشاه، توسعه بازرگانی با کشورهای غربی و خلیج فارس، فعال شدن محور بزرگ ترانزیتی شمال غرب به جنوب غرب کشور، توسعه راه آهن، فرودگاه و افزایش آمد و رفت ها، گسترش نقش خدمات پایه در کرمانشاه، بویژه گسترش گردشگری در غرب ایران، نیاز به شهر جدید کرمانشاه اهمیت و ضرورت خواهد یافت.
ولی درحال حاضر باتوجه به افزایش اراضی 340 هکتاری به محدوده کرمانشاه، و حدود 500 هکتار که در طرح جامع جدید شهر به تعاونی های مختلف اختصاص خواهد یافت، در کوتاه مدت نیازی به شهر جدید کرمانشاه وجود ندارد. ولی از هم اکنون لازم است مقدمات ایجاد شهر جدید کرمانشاه فراهم شود.
موانع ایجاد شهر جدید کرمانشاه: تغییر مدیریت ها، فراموش شدن روند اقدامات قبلی، ضعف اداره کل راه و شهرسازی کرمانشاه در برنامه ریزی ساختاری توسعه شهری و منطقه ای، عدم توجه به مصوبات برنامه ریزی های آمایشی و توسعه و عمران ناحیه ای از علل راکد شدن این روند بوده است.
مساله ایجاد شهرهای جدید در استان به صورت جدی یکی از راهبردهای توسعه ساختاری و اساسی استان می تواند باشد که باید بدان توجه شود که مشکلات مسکن، مهاجرت، افزایش جمعیت شهری به خاطر عظمت و وخامت آنها یک مسئله کلی محسوب می شوند که یک وزارتخانه به تنهایی نمی‌تواند آن را سامان دهد بلکه هماهنگی و مساعدت و برنامه ریزی کلیه وزارتخانه ها و سازمان ها را همراه با یک برنامه جامع آمایش سرزمین و توزیع جمعیت در سطح ملی در درازمدت را طلب می نماید.
