با مطرح‌شدن تهدید زلزلۀ تهران توسط رئیس جمهور در این هفته، برنامه‌ریزی بدنۀ دولت برای سبک‌سازی ۵ میلیون از جمعیت تهران شروع شده است. معاون وزیر مسکن این موضوع را به بافت فرسوده تهران مرتبط نموده و آغاز این طرح از بافت‌های فرسوده را مطلوب دانسته است. همزمان با این خبر بازدید دیروز (۳۱ فرودین) چهار نمایندۀ کمیسیون اجتماعی مجلس از حاشیه‌نشینان جنوب تهران و حواشی آن هم بازدید کردند که گزارش آن منتشر شد. مناسب دیدیم در این مطلب دربارۀ برنامۀ پیشنهادی معاون وزیر مسکن، نظر دکتر منصوری راجع به بحث جابه‌جایی ساکنین تهران و قسمت‌هایی از مکالمۀ نمایندگان مجلس با حاشیه‌نشینان جنوب شهر دربارۀ خارج‌شدن از تهران را که هر ۳ در صفحات مختلف روزنامۀ دنیای اقتصاد چاپ شده کنار هم بیاوریم.
معاون وزير مسكن: «سبک‌سازی جمعیت از بافت‌های فرسوده آغاز شود».
معاون وزير مسكن گفت: «اولويت دولت براي سبك‌سازي جمعيت تهران، مي‌تواند از ساكنان فعلي بافت‌هاي فرسوده شروع شود و دولت مي‌تواند با ارائۀ تسهيلات ويژه، مالكان خانه‌هاي قديمي را تشويق به مهاجرت كند. در اين صورت، امكان نوسازي و ساخت با تراكم بيشتر در زمين‌هاي مركز و جنوب تهران فراهم خواهد شد. در حال حاضر، بزرگ‌ترين مانع سر راه ساخت‌وساز در بافت‌هاي فرسوده، عدم تمايل مالكان به نوسازي و برخي مشكلات حقوقي بابت تملك زمين يا واگذاري آن به انبوه‌ساز است. احمد صادقي پيشنهاد كرده است چنانچه، امتياز ويژۀ ملكي يا تسهيلاتي براي انتقال ساكنان بافت‌هاي فرسوده تهران در نظر گرفته شود، پتانسيل بافت‌هاي فرسوده براي ساخت انبوه واحدهاي مسكوني محقق مي‌شود؛ ضمن اينكه، بخش قابل توجهي از جمعيت تهران تخليه خواهد شد. رئیس شرکت عمران و بهسازی شهری ایران گفت: «باتوجه به وجود مشکلات عدیده در بافت‌های فرسوده اگر دولت به ساکنان این بافت‌ها مشوق‌های لازم را ارائه دهد، در این صورت قطعاً ساکنان این بافت‌ها به خروج از تهران راغب خواهند شد».
وی با اشاره به اظهارنظر رئیس‌جمهور مبنی بر خروج ۵ میلیون نفر جمعیت از تهران گفت: «این اتفاق در سایر کشورهای دنیا مسبوق به سابقه است و بسیاری از کشورهای دنیا وقتی با سرریز جمعیت در پایتخت مواجه می‌شوند یا اقدام به سبک‌سازی جمعیت یا اینکه اقدام به جابه‌جایی پایتخت کرده‌اند. تاکنون کشورهایی نظیر استرالیا، برزیل و قزاقستان، پایتخت کشورهای خود را جابه‌جا کرده‌اند و در این زمینه موفق بوده‌‌اند».
معاون وزیر مسکن افزود: «با توجه به اینکه افزایش جمعیت در کلانشهر تهران به مرحلۀ انفجار رسیده است، به طوری که تهران از حالت کلانشهر خارج شده و بیش از هر چیز به یک کشور تبدیل شده است، از این رو برای رفع این معضل باید از این دو راهکار رایج استفاده کرد، از آنجا که جابه‌جایی جمعیت امکان‌پذیر نیست از این رو، سبک‌سازی جمعیت گزینۀ بهتری برای سامان‌دهی پایتخت است. به گفتۀ صادقی، برای سبک‌سازی جمعیت باید مشوق‌هایی در نظر بگیریم تا به موجب آن مردم برای خروج از پایتخت راغب شوند». وی اظهار داشت: «به عنوان مثال ارائۀ یارانه‌های دولتی، تسهیلات مسکن، کاهش زمان بازنشستگی و سایر امتیازات دیگر از جمله عواملی است که می‌تواند در کاهش جمعیت تهران مؤثر واقع شود».
تخصیص تسهیلات ۱۰۰ درصدی
در همین زمینه، سیدامیر منصوری، استاد دانشگاه و کارشناس مطالعات شهری عنوان کرد: «اساساً خروج جمعیت از شهر تهران از آنجا که منوط به ایجاد شغل است عملی نیست و اصولاً محل سکونت افراد تابع محل فعالیت افراد است».
وی اذعان داشت: «اصولاً مردم اول شغل پیدا می‌کنند بعد محل سکونت را برمی‌گزینند و با توجه به اینکه اقشار متوسط جامعه بیش از پیش به شغل‌شان وابسته هستند در نتیجه به محل سکونت خود نیز به لحاظ اشتغال وابسته‌تر هستند».
به گفتۀ این استاد دانشگاه، امکان خروج جمعیت فقط در صورتی عملیاتی خواهد شد که برای افراد شغل بهتری با شرایط بهتری ایجاد شود.
منصوری اظهار داشت: «در صورت تحقق این مهم مرحله بعدی ایجاد امکانات محیطی مطلوب شامل تسهیلات خدماتی، فرهنگی و همچنین بسترهای زیرساختی است. از این رو، با توجه به اینکه دولت در سایر شهرستان‌ها به مقیاس وسیع شغل و امکانات زیرساختی ایجاد نکرده تخليۀ جمعیت از مناطق مختلف تهران امکان‌پذیر نیست. منصوری با بیان اینکه ساکنان بافت‌های فرسوده طبقات فقیر پایتخت هستند که به اجبار در این بافت‌های فرسوده اسکان یافته‌اند، گفت: «این عده اگرچه هر لحظه احتمال می‌دهند که مسکن‌شان تبدیل به آوار شود؛ اما در هر حال به دلیل ضعف شدید بنیۀ مالی قادر به استفاده از تسهیلات شهرداری و دولت برای نوسازی خانه‌های خود نیستند».
وی گفت: «حال اگر قرار باشد دولت ساکنان این بافت‌ها را به مهاجرت از تهران ترغیب کند این افراد به دلیل فقدان بضاعت مالی قادر نخواهند بود که در شهرستان‌ها صاحب خانه شوند؛ چراکه اساساً ساکنان بافت‌ها بنیۀ مالی ضعیفی دارند».
به گفتۀ این استاد دانشگاه در شهرستان‌ها آنقدر کمبود شغل وجود دارد که تکافوی ساکنان شهرستان‌ها را نخواهد داد و بنابراین اگر دولت بخواهد برای ساکنان تهران در بافت‌های فرسوده در سایر شهرستان‌ها شغل ایجاد کند، گویی رانتی را برای تهرانی‌ها ایجاد کرده است و از بودجۀ ملی به نفع ساکنان تهران استفاده کرده است.
وی گفت: «در همین حال اگر قرار باشد حتی دولت به ساکنان بافت‌های فرسوده تسهیلات ۱۰۰ درصدی برای خرید خانه در شهرستان‌ها بدهد، از آنجا که ساکنان این بافت‌ها اصولاً بدهکاری‌های مختلف دارند، بعید به نظر می‌رسد که از اين رهگذر نيز توفیقی حاصل شود».
صد هزار تومان هم بدهید از تهران نمی‌رویم
بازديد اعضاي كميسيون اجتماعي مجلس از منازل مسكوني خارج از محدودۀ تهران، محلۀ پشت‌تپه (واقع در شهرك رضويه) در حالي صورت گرفت كه اهالي اين محله از حضور تعداد زيادي از افراد و وارسي‌كردن منازلشان تعجب كرده بودند؛ چرا كه باورشان نمي‌شد مسئولي آن هم در ردۀ مجلسي‌ها گذرشان به اين محله خورده باشد!
دختر و پسرها قد و نيم‌قد محله اغلب سر و وضع نابه‌سامان دارند و جوراب در پايشان پاره يا نخ‌نما شده است، آنها از همديگر سوال مي‌كنند «احمدي‌نژاد كدام يكي است؟».
اهالي پشت‌تپه نه برق دارند، نه آب دارند، نه مدرسه. آنها از تحصيل محرومند و آن دسته از كودكاني هم كه به مدرسه مي‌روند از خيرسري ماشين فرسودۀ پدرشان است! اغلب زندگي اين اهالي با وجود ۶-۷ كودك قد و نيم‌قد در يك اتاق پنجاه متري آن هم در زير زمين خلاصه مي‌شود.
زن بيرجندي با ۵ پسر بيكار خود درد و دل دارد، اما حاضر نيست به بيرجند بازگردد؛ از كميتۀ امداد گله دارد كه او را تحت حمايت قرار نمي‌دهد او كه شوهرش را از دست داده مي‌گويد شوهرم زير خاك است با نداري چه كنم؟
جعفرزاده رئيس كميسيون اجتماعي مجلس از او هم مي‌پرسد: «اگر دولت ۱۰۰ هزار تومان بدهد بر مي‌گردي؟» و زن ناتوان مي‌گويد: «نه نمي‌توان در بيرجند زندگي كرد، خشك است!».
يكي از منازلي كه مورد بازديد اعضا قرار گرفت تنها ۵۰ متر است كه زن صاحبخانه براي زندگي در همين بيغوله ماهيانه ۱۰۰ هزار تومان كرايه مي‌دهد.
به گفتۀ صاحبخانه، كودكش وقت پيش دبستاني‌اش شده، اما مدرسه نمي‌رود. ظاهر خشتي و نابسامان خانه در كنار ديش ماهواره‌اي كه نصب كرده‌اند آنچنان خودنمايي مي‌كند كه براي خبرنگاران هم بحث زيادي راه مي‌اندازد!
جعفرزاده رئيس كميسيون اجتماعي مجلس باز مي‌گويد: «دولت يارانه دهد شهرستان برمي‌گرديد؟»، كه البته اين بار اين جمله را به گونه‌اي متفاوت‌تر يعني به زبان آذري مطرح كرد!
پارسال آقاي احمدي‌نژاد نان غني‌شده و سي‌دي مي‌داد
يكي از زنان اهالي پشت‌تپه با التماس از نمايندگان مجلس درخواست كرد تا نگاهي هم به منزل فرسوده‌اش بياندازند و مي‌گفت: «حتي نمي‌توانيم خواستگار به خانه راه دهيم؛ خودم و كودكان اغلب براي حمام‌رفتن به منزل خواهرم مي‌رویم، كميتۀ امداد هم پولم را با هفت بچه يتيم و با اين گفته كه پسر بزرگ دارم قطع كرده است».
يكي ديگر از اهالي كه داد اعتراضش بلند شده بود اعلام كرد: «سال گذشته آقاي احمدي‌نژاد در زمان انتخابات برايمان نان غني‌شده و سي‌دي آورد و در زمان شهرداری هم تنها درصد كمي از مشكل برق منطقه را حل كرد اما از آن زمان به بعد ديگر كسي سراغي از ما نگرفت!».
ساكن پشت‌تپه اي: «گوشمان را بكشيد با ۶ بچه نمي‌رويم»
اين بار هم جعفرزاده رييس كميسيون اجتماعي مجلس كه تنها عضو سخنگو از ميان 4 تن ديگر از نماينده‌ها بود نيز اين سوال را مطرح كرد كه اگر دولت پول دهد به شهر يا روستاي خود برمي‌گرديد! كه يكي از اهالي با عصبانيت گفت: بيا گوش ما را بكش! ما با 6 بچه كجا برويم؛ كه جعفرزاده هم به آنها گفت: ميل خودتان است نروید!
