سامانه شفاف سازی شهرداری تهران، اقدام عملی در مبارزه با فساد یا سرپوش محکم تری بر موضوع؟ در مصاحبه اخیر پیروز حناچی، شهردار تهران، در فضای مجازی کلاب هاوس، سوالاتی در نقد شیوه برخورد مدیریت شهری با موضوع فساد در شهرداری و عملی ساختن شعار شفافیت مطرح شد که با پاسخ کلی از سوی شهردار همراه بود؛ پاسخی که خلاصه آن، چکیده کردن کلیه اقدامات شورا و شهرداری در سامانه شفافیت و تقدیر از آن به عنوان زمینه ای برای شروع روند مقابله با فساد بود.
سامانه شفافیت شهرداری تهران با هدف شفاف سازی عملکرد شهرداری از تاریخ 21 فروردین 1397 راه اندازی شده است. این اقدام مدیریت شهری، در راستای تحقق بخشیدن به ادعای تبدیل شهرداری به یک اتاق شیشه ای بود. بهاره آروین عضو شورای شهر پنجم، در یادداشتی که در سرمقاله روزنامه همشهری در 29 دی ماه 1399 منتشر کرده است صراحتا از فساد سازمان یافته شهرداری سخن می گوید و اضافه کردن هرگونه سازمان نظارتی را اصطلاحا عاملی برای بالا بردن نرخ می داند.
این عضو شورا که محیط شهرداری را فضایی مستعد و فسادزا می داند اقدام علیه مدیران فاسد را بی فایده و تنها راه حل موضوع را نظارت همگانی بر موضوع مطرح می کند. ایشان «سامانه شفافیت» را اصلی ترین راهکار مدیریت شهری جدید برای مسئله ای که فساد سیستماتیک در رگ و ریشه شهرداری تهران می خواند، اعلام کرده است.
در این سامانه قرار است اطلاعات تمامی معاملات، قراردادها، بودجه، سوابق و فیش های حقوقی در اختیار شهروندان قرار بگیرد و به نوعی با نظارت همگانی فساد در شهرداری تهران کنترل شود که در ظاهر اقدام ارزشمندی به نظر می رسد، ولی در عمل این شفاف سازی با ابهامات زیادی همراه است. با فرض اینکه تمامی اطلاعات موجود در سامانه صحیح و قابل استناد باشد، ابهامات آن در دو بخش اصلی قابل بررسی است:
اول: برای برخی عناوین درج شده در سامانه شفافیت، هیچ داده ای وجود ندارد. برای نمونه در بخش قراردادهای هزینه ای، که احتمالا بیشترین تعداد و بالاترین قیمت های قراردادهای شهرداری را دربردارد، اطلاعاتی درج نشده است و حتی با جستجوی نام کارفرما یا پیمانکار هیچگونه موضوعی نمایش داده نمی شود.
دوم: کمیت و کیفیت اطلاعات درج شده مبهم یا ناقص است؛ اطلاعات سامانه غالبا به روز نیست و بیش از دو سال تاخیر دارد. در بخش صورت های مالی شرکت ها و سازمان های شهرداری جدیدترین داده ها مربوط به سال 98 است یا گزارش تفریغ بودجه از سال 97 به بعد وجود ندارد. همین طور در بخش اطلاعات مربوط به مدیران شهرداری بدون ارائه هرگونه فیش حقوقی، به درج جداول معرفی برخی مدیران و مبلغ حقوق (نه دریافتی)، که مشخص نیست مربوط به چه سالی باشد، اکتفا شده است. یا در بخش های هزینه های شهرداری درج مبلغی در مقابل عنوان «توسعه ورزش همگانی بانوان» کاملا مبهم است. همچنین بخش زیادی از داده های سامانه برای کاربر غیرمتخصص ناخواناست.
موضوع فساد در شهرداری تهران بر کسی پوشیده نیست و مدیران شهری همواره بر ضرورت جلوگیری و کنترل آن تاکید داشتنه اند؛ مدیریت شهری جدید که بیش از دوره های قبل نسبت به این موضوع حساسیت نشان داده و برچیدن فساد در شهرداری را شعار اصلی خود بیان کرده است، چکیده این کانسپت را در طرح سامانه شفافیت شهرداری تهران معرفی می کند.
سامانه ای که هرچند به گفته شهردار تهران و بهاره آروین مقدمه ای برای ریشه کن کردن فساد است و نتیجه آن به مرور و طی سال ها قابل رویت خواهد بود به نظر می رسد نه تنها نتوانسته اقدام عملی در این زمینه داشته باشد بلکه میتواند زمینه مناسبی برای برخی توجیهات باشد. درج عناوین کلی، موضوعات غبرقابل بررسی یا اطلاعات تاریخ گذشته و ناقص بدون ارائه مستندات، سه سال زمان برده تا به اینجا برسد. سرعت پایین این روند می تواند زمان لازم را به متخلف بدهد تا با تطبیق با شرایط جدید از سامانه به عنوان ابزاری برای تایید اقدامات خود استفاده کند.
