طرح مسکن مهر به عنوان بزرگترین طرح مسکن پس از انقلاب اسلامی، در حدود یک دهه پیش پا به عرصه گذاشت. طرحی که علیرغم تمام ایرادات درست یا نادرست وارد به آن در سطوح مختلف، یک اقدام جدی کلان وعزم ملی برای خانه دار کردن قشر ضعیف و آسیب پذیر جامعه و کشور به شمار می رفت. اقشاری که پس از حدود سه دهه از پیروزی انقلاب گویی مجدداً مورد توجه قرار گرفتهاند.
عملیات اجرایی این طرح با هدفگذاری قریب به دو نیم میلیون واحد مسکونی آغاز و بخش قابل توجهی از آن تا پایان تصدی دولت دهم یعنی حدود 5 سال پس از شروع پروژه به اتمام رسیده و تحویل گردید.
هر چند طی دهه حاضر نقدهای بسیاری به طرح مسکن مهر در سطوح مختلف از لابه های بنیادی تا سطوح خرد و تکنیکی وارد شد و بسیاری از آنها در باب حوزه نظری به جا و صحیح به نظر میرسد اما متأسفانه مسأله مسکن مهر در چند سال اخیر به محل مجادله و نزاع سیاسی بدل گشته است. به نوعی آغاز این مجادله جلسه رأی اعتماد جناب آقای دکتر آخوندی به عنوان وزیر راه و شهرسازی بود که با دفاع قاطع و همه جانبه، مسکن مهر را یکی از برنامههای کلان بسیار کارآمد مسکن نامیده و خود را موظف و مکلف به اتمام و به سرانجام رساندن آن دانست اما پس از گذشت مدتی آن را یک شکست کامل و طرح مزخرف نامید.این رخداد سرآغاز جدلی شد که در آن حدود 6 میلیون نفر ساکنین این پروژهها بی واسطه با آن درگیر بودند.
در این بین، تمام انتقادات اما متوجه ناکارآمدی این طرح است و در خاطره جمعی طرح مسکن اجتماعی دولت نهم و دهم یا همان مسکن مهر به عنوان طرحی شکستخورده شناخته میشود. عدهای بر این شکست و ناکارآمدی صحه میگذارند و عدهای با وارد کردن نقد به این، کلیت آن را قابل قبول، اما برخی نمونهها را موفق و برخی را ناموفق ارزیابی میکنند.
اما از نگاه کارشناسانه و علمی، پژوهشهای متعددی در این حوزه به ویژه در چند سال اخیر انجام پذیرفته است که ماحصل آن، پدید آمدن ماتریسی دو وجهی متشکل از دو طیف، موفقیت یا عدم موفقیت بوده است. اما نکته اساسی این است که پروژههای مسکن مهر در کلانشهرها و شهرهای بزرگ که سطح و مولفههای کیفیت زندگی در آنها بالاتر بوده، چندان از حیث اقبال عمومی موفق عمل نکرده است.
در صورتی که با دور شدن از مرکز و به ویژه در شهرهای کوچک، پروژههای مسکن مهر علیرغم مشکلات یکسان با شهرهای بزرگ از سطح کیفی قابل قبولی برخوردار است. از این رو نمیتوان کلیت طرح مسکن مهر را ناموفق ارزیابی نمود. و این ارزیابی صفر و صدی بیش از آنکه حاصل یک نگاه کارشناسانه باشد، ماحصل نگاهی کاملا سیاسی و جناحی است. که گمان برده موفقیت مسکن مهر تنها به پای یک جناح یا دولت خاص نوشته میشود.
علیایحال موفقیت و احیا چرخه حیات اجتماعی ساکنان اولاً در گرو نگاه علمی و غیر سیاسی است و طرح مسکن مهر علیرغم نقدهای وارد بدان، طرحی کاملاً شکست خورده نیست کما اینکه در بسیاری از نمونهها کاملاً موفق عمل کرده است.