پیاده راه در منظر شهری
چگونه پیاده راه ها در بازار می توانند به یک هویت مستقل دست یابند؟
فضاهای شهری تنها یک مفهوم کالبدی نیستند بلکه مفهومی از عملکرد فعالیت ها، کنش ها و تعاملات شهروندان در بستر مناسب است. بازار به عنوان یکی از عناصر شهری، نقش مهمی در ارتقای فعالیت اجتماعی و اقتصادی جامعه ایفا می کند. شکل گیری منظر بازار در فضای شهر می تواند موجب افزایش ارتقای هویت و احساس تعلق به محیط و یکی از عوامل اثرگذار در زیبایی منظر شهرها شود.
اما آنچه که در شکل گیری مسیر بازارها عامل تعیین کننده است و می تواند بازار را به محیطی با اجتماع پذیری بالاتر تبدیل نماید مسیر حرکت عابرپیاده در پیاده راه ها است که در جوار مغازه ها و غرفه های فروش شکل می گیرد. چرا که بازار در حقیقت از نخستین راه های پیاده در شهرها به شمار می آمد که با گذشت زمان ملقب به بازار شده است. لذا ماهیت بازار در ابتدا راهی بوده که بر اساس برنامه ریزی های اقتصادی و تجاری در جهت رفع نیاز مردم، ضرورت انتخاب آن شکل گرفت.
برای بررسی کالبد پیاده راه ها که اغلب مسیر خطی در بازار را دارا می باشند فراهم سازی محیطی ایمن، خوشایند و کارآمد ضروری است که بتواند مهم ترین نیاز انسان در قابلیت حرکت، حفاظت و آسودگی را فراهم آورد. همچنین توجه به جنبه های منظرین پیاده راه ها در کنار جنبه های کالبدی نقش به سزایی در شکل گیری هویت پیاده راه های ایفا می نماید.
از آنجا که پیاده راه ها در بازار به عنوان یکی از نمودهای فضای جمعی است که برای ادامه ی حیات خود باید پذیرای حضور مردم باشد این نگارش سعی دارد منظر پیاده راه های بازار را در دو متغیر پیش زمینه و پس زمینه بررسی نماید و با توجه به نقش متغیرها به مفهوم اجتماع پذیری بپردازد.
اگر فعالیت های شکل گرفته در بازار را در دو گروه 1- فعالیت های ضروری و 2- فعالیت های اختیاری دسته بندی نمایم، این فعالیت ها می توانند در پیش زمینه یا فضای عمومی پیاده راه ها که دارای خصوصیات ویژه ای در محیط فیزیکی و کالبدی است پدید آیند.
لذا توجه به معیارهای کمی همچون کیفیت مبلمان شهری، فضای سبز، آبنما ها، مصالح بومی و … مورد توجه واقع می شوند. اما در پس زمینه ی پیاده راه ها در بازار توجه به مسائل کیفی به مانند آسودگی، نیاز به امنیت، سهولت در تردد و… از مفاهیمی است که باعث معنا بخشی به فضا می شود. از آنجا که بازار و راه های پیاده ی شکل گرفته در آن مایه ی اصلی روح شهر می باشند توجه به متغیرهای پس زمینه و پیش زمینه می تواند باعث شکل گیری تعاملات اجتماعی تاثیرگذار شده که هویت پیاده راه ها را تعریف می نماید.
تعاملات اجتماعی و حضورپذیری یکی از ویژگی های فضای عمومی موفق به شمار می آید که در رابطه با عنصر مهم بازار نه تنها باعث رشد اقتصادی و تجاری آن شده بلکه می تواند برای مطلوبیت منظر بازار عاملی مهم به شمار آید.
یکی از راه های اصلی شهر اهواز خیابان شهید کیوان منتهی به میدان شهدا است که یکی از مهم ترین بازار روز شهر به همراه معابر و پیاده راهای اصلی شهر در آن واقع می باشد.
این بازار به دلیل قرارگیری در بافت تاریخی برای شهروندان اهوازی محبوبیت و حس خاطره انگیزی زیادی ایجاد کرده است که متاسفانه در سال های اخیر عدم توجه به کالبد بناهای تجاری، پیاده راه ها، عدم ایجاد مولفه های کمی مناسب، توجه به عابرین پیاده و … باعث پدید آمدن مشکلاتی اساسی درکنش ها و تعاملات اجتماعی در فضای بازار و در نهایت موجب تنزل کیفیت فضای شهر شده است.
چنانچه با ترکیب دو متغیر پیش زمینه که توجه به مسائل کمی و کالبدی در پیاده راه را دارد در کنار پس زمینه که به تعریف مسائل کیفی می پردازد توجه شود می توان باعث یکپارچگی فضا شده و بر تعاملات، کنش های اجتماعی و دلبستگی بیشتر افراد به فضایی که در اختیارش قرار می گیرد (که متاسفانه این روزها در بازار کاوه ی اهواز به دلیل عدم کیفیت پیاده راه کمتر شاهد آن هستیم) تاثیری مهم گذاشت.
