باغ عباس آباد در شهرستان بهشهر، باغی صفوی است که بسان عروس زیبایی در دل جنگل و ارتفاع حدود 400 متری از سطح دریا و در خارج از منطقۀ شهری، دامن گسترانیده است.
نظرآنلاین: زیبایی طبیعی و چشم‌انداز بی‌نظیر مکان باغ، به‌رغم صعوبت دسترسی و ساخت‌وساز در آن، به حدی بوده است که شاه عباس صفوی رنج احداث باغ در این موقعیت را پذیرفته و پس از احداث، این عروس زیبا را از دید بسیاری از افراد مخفی کرده است، کما اینکه در نوشته‌های تاریخی توصیفی از ویژگی‌ها و فضاهای باغ نشده است.
همنشینی جنگل بکر و طبیعی در کنار باغ عباس آباد با هندسۀ باغ‌سازی ایرانی و وجود دریاچه همچون نگینی در بخش جنوبی، بر زیبایی و آرامش وصف ناشدنی باغ افزوده است. پس از شاه عباس، به علت رهاشدن باغ عباس آباد و غلبۀ طبیعت، باغ رسمی در دل جنگل مدفون و تنها دریاچۀ زیبای عباس‌آباد و بقایای چارتاقی در میان دریاچه خودنمایی می‌کرد و جز اهالی روستاهای نزدیک کسی طالب این مکان نبود. این باغ در سال 1346 با وجود تأسیسات سد، ساختمان میان دریاچه و دیوارۀ آجری سد در لیست آثار ملی ثبت شد و خبری از آثار باغ رسمی نبود.
داستان باغ عباس آباد به اینجا ختم نشده و پس از انقلاب و با بهبود دسترسی به منطقه، تدریجاً سر و کلۀ خواستگاران جدید پیدا شده و هر یک بخشی از عرصه و حریم آن را به کابین خود درآوردند، در دهۀ 70 با شروع کاوش‌ها در محدودۀ اطراف دریاچه، باغ رسمی از دل خاک سر برآورد و این عروس مجدداً به‌صورت تمام‌رخ عیان شد و آوازۀ باغ عباس آباد بیشتر بر زبان‌ها افتاد؛ علی‌رغم تمام ناملایماتی که در حق این مجموعۀ زیبا روا داشتند، توانست در سال 1390 به همراه هشت باغ ایرانی دیگر در لیست میراث جهانی یونسکو ثبت شود.
پس از ثبت اثر در لیست میراث جهانی انتظار می‌رود تا تمامی سازمان‌ها اعم از دولتی و خصوصی؛ و ملی و بومی، در راستای حفظ ارزش‌ها و زیبایی‌های آن اثر گام بردارند، اما در مورد باغ عباس آباد، هر کدام بر آن بوده تا از این نمد برای خودش کلاهی بدوزد و فقط سر میراث فرهنگی در این میان بدون کلاه مانده است. تقلیل جایگاه و ارزش یک باغ منحصربه‌فرد، به مکانی برای گردشگری ابتذال2، استفاده صنفی، بهره‌مندی اقتصادی مقطعی برای گروهی خاص و در نهایت سهم‌خواهی هریک از این سازمان‌ها؛ به زودی این عروس زیباروی را به عجوزه‌ای پیر و فرتوت بدل می‌کند که خطر حذف آن را از لیست آثار جهانی به همراه خواهد داشت.
ابتذال در باغ عباس آباد
ابتذال در مجموعه به حدی است که حتی گردشگران فرهنگی داخلی که به‌واسطۀ نام پرآوازۀ باغ عباس‌آباد به این مکان می‌آیند، رغبت پیاده‌شدن از اتومبیل خود را نیز نداشته افسوس‌کنان از بی‌تدبیری حاکم بر مجموعه، آن را ترک می‌کنند. از سال 1394 به بعد با خلع ید شدن سازمان میراث فرهنگی از بخش‌های گردشگری واقع در عرصه و اطراف دریاچه، موسوم به پارک جنگلی، متأسفانه اوضاع این اثر ثبت‌شده رو به وخامت گرایید و دخل و تصرف‌های زیادی در آن بدون توجه به ضوابط میراث جهانی انجام شد که هم چهرۀ زشتی به منظر فرهنگی مجموعه داده و هم سبب تخریب هرچه بیشتر آثار تاریخی در محدودۀ عرصه شده است.
تیر خلاص زمانی به این مجموعه شلیک شد که در مرداد ماه 1401 با تصویب طرح جامع بهشهر از سوی شورای عالی شهرسازی و معماری و بدون استعلام از میراث فرهنگی، عرصۀ این مجموعۀ خارج شهری به شهر بهشهر الصاق و مدیریت آن در اختیار شهرداری قرار گرفته است، فعالیت‌های بدون مجوز، مجوزهای بدون ضابطه و حضور بدون کنترل گردشگران با انواع فعالیت‌های آسیب‌زننده به مجموعه پیامد دو تصمیم فوق‌الذکر بوده است.
قطعاً ادامۀ این روند و ضعیف‌تر شدن ادارۀ میراث فرهنگی و پایگاه باغ جهانی، منجر به نابودی کامل مجموعۀ باغ عباس آباد شده و این عروس زیبا برای همیشه از بین خواهد رفت؛
برگرفته از مقاله «باغ عباس آباد ؛ عروس هزار داماد» نوشته وحید حیدرنتاج که در شماره 12 نشریه گردشگری فرهنگ منتشر شده است.
برای مشاهده متن کامل مقاله، اینجا کلیک کنید.
