نگاهی به سیاست های اتخاذ شده به سیلوی اهواز

بیگانه با منظر صنعتی

چگونه بنای ارزشمند سیلوی اهواز، با اتخاذ سیاست های نادرست از کار افتاده و به حاشیه رانده شده است؟

سیلوی اهواز، یکی از نمادهای این شهر و میراثی از ورود ایران به دوران صنعتی است. این بنا با هدف انبار ذخایر گندم استان خوزستان به عنوان یکی از قطب های تولید گندم کشور، در سال 1319 شمسی در کنار رودخانه کارون احداث شد. دسترسی به مسیر راه آهن، جاده و کشتی های باربری که در کارون تردد می کردند از نظر استراتژیکی شرایط خاصی را برای این سیلو رقم می زد. اما احداث سیلوهای گندم در مکان های دیگر موجب شده است در سال های اخیر دیگر انبار گندم در این سیلو به صرفه نبوده و عملا شاهد از کار افتادگی آن باشیم.

در حالی که این سیلو در سال 1397 به ثبت ملی رسید، مالکیت آن در اختیار اداره غله استان خوزستان بود؛ درحال حاضر در حال انتقال به بخش خصوصی است تا سرنوشت این بنا کماکان مبهم بماند. قرار گرفتن این بنا در نقطه مرکزی شهر و موقعیت منحصربه فرد آن این پتانسیل را ایجاد می کند تا با رویکری منظرین به این میراث صنعتی دوباره فرصت زنده شدن و بازگشت به آغوش شهر را داشته باشد. فرصتی که با بی تدبیری و کشمکش های اداری در حال از دست رفتن است.

سیلوی اهواز، میراث صنعتی

احیای این بنا در قالب منظر صنعتی موجب احیای اکولوژیک سایت شده است. ارزش های نمادین آن را بیش از پیش تاکید کرده و موجب انسجام خاطرات جمعی نسل ها به وسیله افزایش آگاهی از میراث های صنعتی و تاریخی سرزمین می شود. باز زنده سازی نه بر اساس شعارهای یک روزه، بلکه بر اساس برنامه ریزی کلان تا مداخله خرد به صورت سلسله مراتبی و پیوسته بر اساس مبانی منظر و رویکرد منظر صنعتی به ماندگاری این بنا کمک خواهد کرد.

هر چند که اداره میراث فرهنگی خوزستان در نشستی پیشنهاداتی را در زمینه احیای این بنا  ارائه داده است، اما آن چه جای تعجب دارد تقلیل جایگاه این بنای فاخر و ارزشمند به تغییر کاربری و تبدیل به کاربری هایی چون سفره خانه های سنتی است. به نظر می رسد در ادبیات سازمانی میراث فرهنگی کشور، هنوز استفاده از واژه منظر صنعتی تعریف نشده باشد. احیا، با تغییر به هر کاربری فعالی مساوی نیست و این رویکرد سازمان به بناهای ارزشمند می تواند مخاطراتی را برای میراث صنعتی کشور به همراه داشته باشد.

حضور معماری منظر در این سایت صنعتی می تواند ضمن حفظ هویت مجموعه و تداوم کارکرد آن، ادامه زیست سیلوی اهواز را از جهات مختلف تضمین کند. اگر انبار کردن گندم در این سیلو برای مالکین آن زیان ده است، منظر راهکارهای متنوعی را در اختیار قرار می دهد تا صنعت آغوش خود را برای شهروندان باز کرده و دیگر گندم تنها عنصر درآمد زا نباشد. صنعت بستر لازم برای آگاهی، زیبایی، هویت و فراغت را به شهروندان می بخشد و در مقابل از شهروندان تداوم حیات خویش را می گیرد.

مفهوم منظر صنعتی راهی است که موجب می شود سیلوی اهواز در جریان زندگی شهری قرار گرفته و از ایزوله بودن کنونی فاصله بگیرد.  شاید رسالت معماران منظر در این بخش این باشد که به عنوان متخصصینی که به صورت فرا رشته ای با پدیده ها برخورد می کنند، در بسط و شکل دادن به نمودهای عینی از منظر صنعتی همت بیشتری گمارند تا مفاهیمی نوین از این دست رفته رفته بتوانند جای خود را در سیاست های توسعه ای و مرمتی کشور پیدا کرده و در مقیاس وسیع مورد استفاده قرار گیرند.