فارغ التحصیلان رشته شهرسازی
با توجه به تعداد زیاد فارغ التحصیلان رشته شهرسازی کشور در دهه های اخیر (البته این مساله شامل همه رشته های تحصیلی است) میزان تقاضای کار بویژه در نسل جوان بشدت افزایش یافته است. اما می توان گفت پاسخی که به این تقاضا وجود دارد هنوز ساختار منظمی ندارد. البته به نظر می رسد این بی نظمی در بخش هایی از جامعه هدف برای اشتغال، غیرتصادفی است. لذا در این نقد و بنابر تجربه شخصی نگارنده سعی می شود به ابعاد مختلف این موضوع اشاره شود و قطعا پیچیدگی موضوع اشتغال در کشور نیازمند مطالعات مفصل تری است.
گزینه های شغلی پیش روی شهرسازان و سفر پرماجرای پیش رو
فارغ التحصیل رشته شهرسازی معمولاً در ایران چند گزینه برای انتخاب خواهد داشت. یکی از سهل الوصول ترین انتخاب ها می تواند اشتغال در مهندسین مشاور معماری و شهرسازی باشد که البته عموما در شهر تهران متمرکز شده اند و ورود به مشاورین معتبرتر و باتجربه تر مسلماً دشوارتر خواهد بود. شرکت های کوچک و کم سابقه نیز به دلیل اینکه غالباً ساختار منظم و تعریف شده ای ندارند می توانند عامدانه و یا سهوا موجب تضییع حقوق کارکنان شوند.
همچنین مساله پرداخت حقوق در شرایط رکود و بحران های اقتصادی کشور (از نظر حجم و تأخیر در پرداخت)، مشکلات کارکنان را دوچندان خواهد کرد. کما اینکه متأسفانه در سال های اخیر این مسائل حتی دامنگیر مشاوران قوی تر نیز شده است. فرآیند جذب نیروی کم تجربه تحت عنوان دانشجو یا کارآموز نیز ساختار مشخص و نظارت شده نیست و در مواردی اصطلاحا به «بیگاری» خواهد انجامید. گرچه کارآموزی به معنای واقعی آن و درحین تحصیل می تواند بسیار سودمند بوده و خلاء موجود در نظام آموزشی بعضا غیرعملیاتی در رشته شهرسازی در دانشگاه را تکمیل نماید.
گزینه دیگر ورود فارغ التحصیلان به بخش دولتی و یا عمومی و غیر دولتی مثل شهرداری ها و سازمان های وابسته و زیرمجموعه آنهاست. در این بخش ها نیز اگر آزمون و مصاحبه تخصصی برای انتخاب نیروی اصلح برگزار شود، معمولاً آزمون های استخدامی با فواصل زمانی نسبتا زیادی نسبت به حجم فارغ التحصیلان برگزار می شوند و تعداد محدودی هم جذب می شوند. بعلاوه اینکه متأسفانه شواهد حاکی از آنست که غالب شاغلین در این نهادها از طریق آزمون استخدام و طی نمودن فرآیند دقیق و کنترل شده جذب نشده اند و البته این موضوع قابل صحت سنجی و ارزیابی دقیق تر است.
با این شرایط به نظر می رسد ضمن اینکه کیفیت خروجی شاغلان در نهادهای دولتی و شهرداری های کشور کاهش می یابد، گزینه های پیش روی نیروی جوان متخصص شهرسازی در کشور برای اشتغال بسیار محدود است و این امر می تواند در بلند مدت موجب کاهش انگیزه دانشجویان و یا مهاجرت آنان گردد.
درست است که مهارت آموزی (مثل بهبود وضعیت زبان تخصصی و یا آموختن نرم افزارهای مرتبط شغلی) و ارتقای رزومه تحصیلی و کاری می توانند تأثیر زیادی در گرفتن فرصت های شغلی بهتر در شرایط عادلانه رقابت شغلی داشته باشند. اما بازنگری در فرآیند جذب نیروی متخصص در رشته شهرسازی و نهادسازی برای استخدام بهینه و نظارت بر کیفیت شغلی و رعایت حقوق شاغلین بسیار ضروری است. این نظارت تا سطح بخش خصوصی و حتی در مقیاس کارآموزی نیز باید بصورت دقیق تعریف شود و می تواند با ارائه گواهی های تخصصی و درجه بندی شده برای ادامه شغل در آینده کاربرد داشته باشد.
