پس از به پایان رسیدن دوره پنجم مدیریت شهری تهران که با حواشی بسیاری همراه بود، حالا نوبت به شورای ششم رسیده است که سکان هدایت شهر را در دست بگیرد. پیروز حناچی، آخرین شهردار تهران تا به امروز، سومین شهردار منتخب شورای پنجم بود که با اختلاف تنها یک رای نسبت به نامزد رقیب به این جایگاه دست یافت. او که تحصیل کرده و مدرس رشته معماری است، موفق نشد کارنامه قابل قبولی از خود بر جای بگذارد، و هرچند در بسیاری از موارد مورد انتقاد کارشناسان و منتقدان حوزه مدیریت شهری قرار گرفت، ولی به نظر می رسد به دلایل سیاسی و شرایط ویژه شورای امید، هیچگاه به صورت جدی توسط اعضای شورا مورد سوال قرار نگرفت.
انتخاب شهردار و نظارت بر عملکرد او، وظیفه اصلی شورای اسلامی شهر است. در حالی که شورای پنجم نتوانست به خوبی از عهده این وظیفه خطیر برآید، به نظر می رسد شورای ششم در ابتدای این مسیر با چالش هایی مواجه شده است. درحالی که پس از بحث و حواشی پیرامون رای گیری اولیه اعضای شورا برای انتخاب شهردار، نهایتا با رای اکثریت، علیرضا زاکانی به عنوان شهردار تهران برگزیده شد، حالا با مشکل قانون رشته های متخصص برای این جایگاه مواجه شده است. انتخاب زاکانی به عنوان شهردار تهران از سویی با رای مخالف برخی اعضای شورا، و از سوی دیگر با مسئله ای قانونی درگیر است.
«همزمان با فرایند انتخاب شهردار تهران، اعلام شد سازمان بازرسی کل کشور در نامه‌ای خطاب به مهدی چمران رئیس شورای شهر تهران تاکید کرده، انتخاب شهردار تهران باید براساس ضوابط و مقررات مربوطه از جمله مدرک تحصیلی و سابقه مدیریت مرتبط انجام شود. طبق ماده ۷۲ قانون «تشکیلات، وظایف و انتخاب شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران» شرایط احراز تصدی سمت شهردار طبق آیین‌نامه‌ای خواهد بود که بنا به پیشنهاد وزارت کشور به تصویب هیأت دولت خواهد رسید.
اسفند ماه سال ۹۷ بود که سید سلمان سامانی سخنگوی وزارت کشور در صفحه اینستاگرام خود، بخشنامه جدید وزیر کشور درباره فهرست رشته ها و مدارک تحصیلی مورد نیاز برای تصدی سمت شهرداران را منتشر کرد» (خبرگزاری ایرنا، 23مرداد1400). مطابق این بخشنامه فهرستی از رشته های تحصیلی برای جایگاه شهردار تعیین شده است که رشته تحصیلی علیرضا زاکانی، شهردار منتخب شورای اسلامی تهران، جزو آنها نیست.
تصویر 1: علیرضا زاکانی، شهردار تهران و شورای ششم شهر تهران، منبع: خبرگزاری ایرنا
شهردار که به صورت غیرمستقیم با رای مردم انتخاب می شود، مدیر و راهبری است که موظف است با برنامه ریزی و تعیین عوامل اجرایی کارآمد، مسائل و نیازهای شهر را در چارچوب مورد تایید شورا، مرتفع کند. درواقع، شهردار بیش از آنکه نیازمند تخصص ویژه ای باشد، لازم است بتواند مدیریت و هدایت مجموعه شهرداری و عوامل اجرایی در سازمان های وابسته به شهرداری را بر عهده بگیرد. با این ذهنیت به نظر می رسد موضوع رشته های متخصص، هرچند قانون است و تا زمان تغییر لازم الاجرا است، اما چندان مرتبط با جایگاه شهردار نیست.
این تفکر که الزاما متخصص معماری، شهردار بهتری نسبت به رشته های دیگر است، آزموده شده و صحیح نیست. در حالی که نیازهای یک شهر و وظایف شهرداری طیف گسترده ای از تخصص ها را در بر می گیرد، حتی اگر شخصی در یکی از رشته ها کارشناس و مجرب باشد، چگونه می تواند به بقیه مسائل رسیدگی کند؟ جایگاه شهرداری بیش از یک تخصص و رشته است؛ منصبی مدیریتی است که فرد متعهد باید توانایی راهبری تمامی کارشناسان متخصص در حوزه های گوناگون شهری را داشته باشد.
از سویی وظیفه شورا نظارت بر شهردار و عملکرد اوست و عدم تایید شهردار توسط تمامی اعضا می تواند نقطه قوتی در مجموعه مدیریت شهری باشد. اگر شورای شهر به جای دفاع از شهردار، او را نقد کند و مرتبا اقدامات شهرداری را با سیاست های مصوب خود انطباق دهد، اجازه تخطی شهردار از چارچوب قوانین را نمی دهد و همواره شهردار را به سمت وظایف این جایگاه هدایت خواهد کرد.
