سرلشکر محمد باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ایران، آیین‌‌نامۀ جدیدی تحت عنوان «آیین‌‌نامۀ نظارت بر تولید و نشر آثار ادبی و تاریخی دفاع مقدس» صادر کرده که دی ماه ۱۳۹۷ در روزنامۀ رسمی کشور چاپ شده است. خلاصۀ آیین‌‌نامه به شرح ذیل است:

«از این به بعد انتشار هیچ کتاب (و نیز محصولات چندرسانه‌ای) دربارۀ جنگ ایران و عراق بدون مجوز یک شورای ۱۷نفره تحت نظارت ستاد کل نیروهای مسلح ایران در ایران ممکن نخواهد بود». با وجود اطمینانی که به نیت خیر سرلشکر محمد باقری دارم، به همان شکل اطمینان دارم این آیین‌‌نامه کاملاً به ضرر اشاعۀ فرهنگ ایثار و شهادت خواهد بود. شاید بگویند شورای ۱۷نفره وظیفۀ جلوگیری از تحریف تاریخ جنگ توسط عده‌ای را به عهده خواهد داشت. در اینجا باید یادآور شوم شورای ۱۷نفره و مؤسسات موازی در مقابل خیل مردمی که از باورها و گذشتۀ ارزشمند خود دفاع می‌کنند ذره‌­ای هستند در مقابل دریا.

شاید مهم­ترین هدف این شورای ۱۷نفره ایجاد وحدت میان تولیدات فرهنگی باشد ولی این امر باعث خواهد شد نویسندگان به خودسانسوری و کلی‌گویی روی آورند و از مسائل کلیشه­‌ای و کلی که خطر ممیزی ندارد و چالشی متولد نمی‌شود. همچون توصیه‌های بی­‌خطر اخلاقی، نسل­ جوان پس از جنگ را از فرهنگ ایثار و شهادت دور کنند. یعنی حفظ وحدت، در برقراری ارتباط میان نسل­‌ها و طرح سؤال به وجود آید و نه خلاصه‌کردن دیدگاه­‌ها.

سؤال اینجاست که اعضای این شورای ۱۷نفره در هفته چندبار می‌­توانند جلسۀ بررسی آثار مختلف و متنوعی هم­چون کتاب و محصولات چندرسانه‌ای داشته باشند؟ در این میان کم‌کم کتاب‌­هایی که با مجوز وزارت ارشاد منتشر شده­‌اند نیز برای تجدید چاپ به مجوز جدید نیاز خواهند داشت و به خیل درخواست­‌های مجوز اضافه خواهند شد و صفی طولانی از درخواست‌­ها به‌وجود خواهد آمد که خود باعث می‌شود تولید این آثار که در این چند سال شتاب گرفته بود، کم­تر شود و باعث دلسردی نویسندگان، ناشرین و سازندگان آثار شود. نظارت ستاد کل نیروهای مسلح ایران خود بزرگ­ترین مشکل برای پدیدآورندگان خواهد بود زیرا زبان هنرمند و خالق آثار فاخر با رویۀ درجه‌­دارهای نیروهای مسلح هم‌خوانی ندارد و روحیۀ حساس ایشان در تضاد با فضای خشک نظامی خواهد بود. پس از مدتی نیز آثار این عرصه، به خاطر وجود ممیزی‌­های سختگیرانۀ جدید ستاد کل نیروهای مسلح ایران، هم‌چون یونیفرم‌­های نظامی شبیه به یکدیگر خواهد شد و گونه‌­ای از یکسان­‌سازی در آثار ایجاد می‌­شود. نتیجۀ این آیین‌‌نامه به وجود‌آمدن نوعی یکسان‌­سازی در خاطرات و زندگی­نامۀ شهدا است که همه، تاریخ رسمی دولتی جنگ را تأیید خواهد کرد و تاریخ شفاهی جنگ که با این تاریخ رسمی یکسان­سازی شده بدون ایجاد‌کردن چالشی در مخاطب کلیشه­‌های تاریخ رسمی را تکرار کرده و در پایان می­توان یک اثر کلیشه­‌ای را به عنوان نگاه ثابت شورای ۱۷‌نفره به هر یک از موضوعات جنگ مانند زندگی­نامۀ شهدا، خاطرات رزمندگان، عملیات‌­ها و … در نظر گرفت.

مقام معظم رهبری در تاریخ  ۱۳۹۷.۱۱.۱۰ پس از زیارت مزار شهدای بهشت زهرای تهران دربارۀ گلزار شهدا گفتند: «یکی از کارهای بدی که بعضی از مدیران گلزارهای شهدا انجام می‌دهند، این کار غلط یکسان‌سازی قبور شهدا است. … زیبایی هر جایی و هر چیزی به حَسَب خودش است؛ زیبایی انسان،‌ زیبایی باغ،‌ زیبایی قبرستان، زیبایی هر چیزی را باید به حَسَب خودش محاسبه کنیم».[۱]

در تحلیلی مشابه و با موضوعی مشابه، باید گفت اگرچه بسیاری از پدیدآورندگان آثار عرصۀ ایثار و شهادت، انسان­های مخلصی هستند، هر اثر نیز هویتی دارد که از دل نوشته‌های خالق اثر بیرون می‌آید که با ایده­‌ها و قلم‌­های متفاوت در این عرصه خدمت کرده‌­اند. پس اگر زیبایی هر ایده و قلمی را در فرهنگ ایثار و شهادت به حَسَب خودش محاسبه کنیم و این مسأله در نظر گرفته شود هر ایده و قلمی حس‌و‌حال خود را دارد، یکسان‌­سازی ایده و قلم نویسندگان یکی از کارهای اشتباهی است که ممیزی شورای ۱۷نفرۀ تحت نظارت ستاد کل نیروهای مسلح ایران انجام خواهد داد.

[۱] http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=41514