آیا نوع نگاه مدیران شهری به مسائل شهر، در جهت صیانت از محورهای دید اصلی شهروندان به منظر طبیعی کوه های شمال تهران، به عنوان تصویر مشترک درک شده توسط شهروندان این شهر طی نسل‌های متوالی، موفق بوده است؟
محورهای دید، علاوه بر فراهم آوردن دید مناسب به عناصر شاخص و ارزشمند شهری به عنوان یک ظرفیت خاطره ساز و تداوم بخشیدن به تصویر مشترک شهروندان از شهر، موجب افزایش خوانایی شهر، کیفیت فضاهای شهری و رضایت شهروندان از شهر نیز می شوند. با این وجود شاغلانِ صنف املاک و ساختمان همواره می خواهند برای ساختمان های خود، نمایی از منظر طبیعی شهر تصاحب کنند و بر ارزش املاک خود بیافزایند که این مسئله، ممکن است دیدهای عمومی به منظر طبیعی شهر را به سود عده ای خاص، مسدود کرده و یا تمامیت و تصویر آن را مخدوش و ناقص نمایند.
این ساختمان ها عناصر جدیدی را وارد نما و دید عمومی شهر می کنند که بدون شک کیفیت دید به منظر طبیعی را تنزل می دهد. چراکه، آنچه مسلم است، این است که هیچ معماری و کالبد دست ساخته ای، ارزشی بالاتر از منظر طبیعی و کهن سال شهر ندارد، تا در برابر آن قد بلند کند و مانع دید مناسب شهروندان به آن شود.
شهر تهران دارای یک بستر طبیعی غنی با عناصر منظر طبیعی ارزشمند است. رشته کوه البرز در قسمت شمالی شهر یکی از این عناصر کهن سال و ارزشمند می باشد. این مهم فرصت منظرین بی نظیری را جهت استفاده، خصوصا در محورهای شمالی – جنوبی شهر تهران فراهم آورده است.
لیکن نگاه صرفا عینی و جزء نگر متولیان امر در برخورد با شهر و تلقی آن همچون یک ابژه، موجب اتخاذ سیاست های غلط، جهت تامین منابع مالی مورد نیازِ خود از طریق شهر فروشی، بی برنامگی و وضع مقررات غلط جهت ساخت و سازهای جدید شده است. چنانچه کمیسیون ماده 100، بیشتر منبعی جهت درآمد شهرداری شده است تا این که نقش بازدارندگی در تعداد طبقات را داشته باشد و در اغلب موارد جریمه ای که سازندگان بابت نقض مقررات می پردازند بسیار کمتر از سودی است که از این تخلف عایدشان می شود.
از دیگر سو، طرح تفصیلی نیز، هیچ گونه توجه ای به کریدورهای دید شهری ندارد و صدور مجوز تعداد طبقات را تنها به اندازه زمین و عرض معبر، وابسته کرده است و ملاحظات مربوط به دید و منظر شهری را به کلی نادیده گرفته است. لذا هر بار، ساختمانی چندین طبقه و بد قواره بر سر راه این منظر طبیعی خودنمایی می کند و دید به کوه های شمال تهران را مختل یا ناقص می‌کند. ساختمان جدیدِ بیمارستان شهدای تجریش از جمله جدیدترین آنهاست که دید به دامنه جنوبی البرز را از محور خیابان شریعتی به سمت شمال، به شکلِ بسیار نامناسبی مخدوش کرده است.
در سوی دیگر این طیف، نگاهِ افرادی است که تنها از جنبه ذهنی و سابجکتیو به این مسئله می نگرند و فارغ از واقعیات موجود (منافع شاغلان صنف ساختمان)، سعی در پاک کردن صورت مسئله دارند که دیدگاه این افراد نیز به دلیل ضعف در پاسخ گویی به نیازهای عملکردی و ارائه راهکارهای به دور از عقل و منطق، مناسب نیست.
تعریف یک رابطه معنا دار میان ساختِ ساختمان های بلندمرتبه جدید در محیط شهری و حفظ دید به منظر طبیعی شهر،کاری پیچیده است. با این وجود در سرتاسر دنیا شهرهای برخوردار از منظر طبیعی غنی و شاخص، همچون ونکوور، لندن و شیکاگو، برنامه ها و ضوابط مدونی جهت حفظ این سرمایه های طبیعی و همچنین در معرض دید قرار دادن آن‌ها به صورت روزانه، اندیشیده اند.
لذا جهت بهره برداری صحیح از ظرفیت های بصری شهر تهران، ارتباط عمیق تر شهروندان با منظر طبیعی و جلوگیری از هدر رفت فرصت های منظرین شهر، مدیران شهری و متولیان امر، باید از طریق یک دیدگاه کل نگر و سیستمی که شهر را به صورت یک پدیده عینی-ذهنی می پندارد و برای شهر همچون یک موجود زنده، ابعاد مختلف هویتی، اجتماعی و زیستی قائل است، این مسئله را مورد توجه قرار دهند و با اصلاح مقررات موجود و طرح تفصیلی، زمینه ایجاد تعادل میان منافع عمومی شهروندان (صیانت از محورهای دید شهری به منظر طبیعی کوه) و منافع شخصی (درآمدزایی شاغلان صنف ساختمان) را فراهم آورند.
