پایگاه تحلیلی - خبری نظرآنلاین

رسانه راهبردی - انتقادی پژوهشکده نظر

طراحی منظر مشارکتی

چکیده: علی‌رغم استفادۀ فراوان از عبارت منظر مشارکتی مفهوم دقیق این واژه مشخص نشده است و نوشته های متعدد، معانی گوناگونی برای این عبارت در نظر گرفته‌اند.

مشارکت به معنای شرکت چند فاعل در یک عمل با هدف خودیاری است و مفهوم حضور دوطرفه را در خود دارد. این کلمه ترجمۀ مناسبی برای کلمۀ participation انگلیسی است؛ چراکه مفهوم take part را به طور کامل می‌رساند. مفهوم منظر به معنای نوین آن، پدیده‌ای ذهنی-عینی است که در اثر تعامل انسان و جوامع انسانی با محیط پیرامونشان در گذر تاریخ و زمان به وجود می‌آید. علی‌رغم استفادۀ فراوان از عبارت منظر مشارکتی در متون متعدد، مفهوم دقیق این واژه مشخص نشده است و نوشته‌جات متعدد معانی گوناگونی برای این عبارت در نظر گرفته‌اند. همچنین در این متون از عبارت‌های متعدد و مشابه دیگری استفاده شده است. این عبارات در تعدادی از منابع، به مفهوم منظری که تعامل انسان‌ها در آن زیاد است و در سایر منابع، به مفهوم منظری که انسان‌ها در طراحی آن مشارکت دارند، به کار گرفته شده‌اند. از این میان، مورد دوم به معنای کلمه participation design نزدیک‌تر است.

منظر مشارکتی

طراحی مشارکتی منظر، participation in landscape design ، به فرآیند طراحی منظری اطلاق می‌شود که مردم، متخصصان و کارفرماها، در تمام مراحل آن حضور فعال و متقابل دارند و این امر، با هدف خودیاری و دستیابی به طراحی بهینه که مورد رضایت هر سه گروه بوده و بدین ترتیب ابعاد ذهنی و عینی منظر را بهبود بخشد، انجام می‌شود. با توجه به اهمیت بعد ذهنی در تعریف منظر، مشارکت در دل منظر جای می‌گیرد و بر ابعاد ذهنی طرح منظر و ارتقای تعامل مردم با جامعه و محیط بسیار مؤثر است. بسیاری از منابع، تنها به بعد عینی طراحی مشارکتی منظر توجه کرده‌اند، درحالی که مشارکت مردم در فرآیند طراحی منظر، نه تنها ابزاری برای بهبود ابعاد عینی منظر، بلکه هدفی است که منجر به ارتقای ابعاد ذهنی منظر نزد مخاطبانش می‌شود. مشارکت نوعی فرآیند خودیاری است که بر کیفیت تعامل انسان با محیط و جامعه و در نتیجۀ منظر، که محصول این تعاملات است، مؤثر است. از یک سو، هنگامی که مخاطبان منظر در طراحی آن، مشارکت می‌کنند درک ذهنی آنها از منظر تغییر می‌کند و حامل ارزش‌های اجتماعی و محیطی می‌شود که به واسطۀ مشارکت جمعی مردم در طراحی فضا به دست آمده است. از سوی دیگر، با مشارکت مردم در طراحی منظر، ابعاد ذهنی منظر از دید مخاطبان طرح و مشارکت‌کنندگان آشکار شده و به طراحی منظر پروژه و ارتقای ابعاد ذهنی آن کمک می‌کند. بنابراین نوشته‌جات متعدد، برای بیان مفهوم طراحی مشارکتی منظر از عبارات گوناگونی استفاده کرده‌اند. دلیل این اختلافات، نبود واژه‌ای مشخص برای عبارت participation in landscape design و مفهوم دقیق آن است. با توجه به مفهومی که برای این عبارت بیان شد، به نظر می‌رسد واژۀ طراحی مشارکتی منظر، جایگزین مناسبی برای سایر عبارات مشابه است و مانع کژتابی و ابهام در مفهوم آن می‌شود. آوردن صفت مشارکتی برای واژۀ منظر چندان درست نیست و با مفهوم منظری که مردم در آن حضور پررنگ دارند، اشتباه گرفته می‌شود. چنانکه در برخی مقالات چنین اشتباهی پیش آمده است ولی آوردن صفت مشارکتی برای واژۀ طراحی، صحیح است و در مفهوم آن تشکیک نمی‌شود. منظر نیز در این عبارت، مضاف‌الیه است و نشان می‌دهد که طراحی مربوط به چه تخصصی است.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *