افزایش آلودگی هوای تهران در پاییز سال جاری به یکی از مهمترین نگرانیها برای شهروندان تهرانی تبدیل شد. این نگرانی باعث شد که شهرداری به عنوان متولی شهر و منافع حقوق شهروندان بیش از قبل در پاسخگویی به این مشکل مورد خطاب قرار گیرد. لذا با نشستی که در پژوهشکده نظر انجام گرفت نماینده شورای شهر مدعی بود که نقش شهرداری (به عنوان یک نهاد مسئول) در گرو تعامل با سایر نهادهای دولتی همچون محیط زیست، راهنمایی و رانندگی و صنایع تنها یک نقش واسطه گر است و با وابسته بودن به منابع مالی لازم و کافی و یا حتی با درخواست مازاد بودجه می تواند به انجام خدمات موثر خود بپردازد؛ ساده ترین پاسخی که هر نهاد دولتی می تواند در قبال وظایف خود داشته باشد. رویکرد نماینده شورای شهر – که منتخبی برخواسته از مردم در نظارت و جهت دهی به امور شهرداری است – در پاسخ به این سوال قابل تامل است؛ چرا که نشان می دهد این نهاد نتوانسته مدیریت بهینه منابع مالی (حداکثر دستاورد در مقابل حداقل بودجه) را ایفا نماید. در واقع شهرداری به مانند مزدوری عمل می نماید که در مقابل مزد کافی قادر به ایفای وظایف خود است.
حال اگرمسئله آلودگی هوای تهران و عوامل موثر در آن را در قالب مدلی تشریح نماییم، در یک سوی آن تولیدکنندگان آلودگی درسه گروه مواد آلاینده (انواع سوخت فسیلی)، ابزار آلاینده (خودروها و وسایل نقلیه) و مصرف کنندگان (مردم) و در سوی دیگر کنترل کنندگان آلودگی از جمله برنامه ریزان (نهادهای قانونگذار به مانند محیط زیست) و مجریان ( نهادهای چهارده گانه مسئول به ویژه شهرداری) قرار می گیرند. با این اوصاف اقدامات ذکر شده شهرداری تنها از نوع مقابله فنی و قانونی با مواد آلاینده (کیفیت سوخت، استفاده از انرژیهای پاک و . . .) و ابزار آلاینده (تردد زوج و فرد و . . . ) بوده و در توانبخشی یا آموزش مصرف کنندگان که عملی فرهنگی به حساب می آید تدبیر خاصی وجود ندارد. در واقع نقش شهرداری در این مورد به مانند داروغه ای مقابله گر با خاطیان است. از سوی دیگر به نظر می رسد شهرداری همانند مامور معذور در انجام وظایف خود در برابر آلودگی هوای تهران بی تفاوت بوده و با تمرکز بر برخی از مسئولیتها با منافع مالی مشخص چشم یاری و امید بر سایر نهادهای چهارده گانه دوخته و در برابر آلودگی هوای تهران هیچگونه متولی گری و مسئولیت پذیری از خود نشان نمی دهد. در حالیکه هر چهارده نهاد مسئول مدعی انجام وظایف خود می باشند، همچنان آلودگی هوای شهر تهران پابرجاست. شهرداری زیرکانه خود را مسئول امور خدماتی جزئی دانسته و عاجز از ارائه هرگونه راهکار فراخور متولی گری، به مانند مسئولیت در توسعه حمل و نقل عمومی است و یا غافل از نقش موثر خود در رشد فرهنگی مردم (اصلی ترین تولیدکنندگان آلودگی) می باشد. همچنین می تواند با تلاش برای داشتن شهر الکترونیکی و هوشمند عاملی تاثیرگذار در کاهش آلودگی داشته باشد.
