• خانه
  • آرشیو
  • نویسندگان
دوشنبه 2 خرداد 1401
  • ورود
نظرآنلاین
  • صفحه اصلی
  • هنر
    • باستان شناسی
    • مدرنیته و هنر مدرن
    • نقد هنر
    • نقوش و تزئینات
    • نگارگری
    • هنر باستان
    • هنر معاصر
  • منظر
    • منظر شهری
    • سازمان فضایی شهر
    • باغ
    • مبانی نظری منظر
    • منظر طبیعی
    • منظر و جامعه
    • منظر راه
  • معماری
    • مسکن
    • مبانی نظری معماری
    • معماری معاصر
    • معماران
  • شهر
    • برنامه ریزی و مدیریت شهر
    • مبانی شهر
    • نوسازی شهری
    • مرمت شهری
  • محیط
    • مدیریت آب
  • گردشگری
  • نظرگاه
  • تماس با ما
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
نظرآنلاین
  • صفحه اصلی
  • هنر
    • باستان شناسی
    • مدرنیته و هنر مدرن
    • نقد هنر
    • نقوش و تزئینات
    • نگارگری
    • هنر باستان
    • هنر معاصر
  • منظر
    • منظر شهری
    • سازمان فضایی شهر
    • باغ
    • مبانی نظری منظر
    • منظر طبیعی
    • منظر و جامعه
    • منظر راه
  • معماری
    • مسکن
    • مبانی نظری معماری
    • معماری معاصر
    • معماران
  • شهر
    • برنامه ریزی و مدیریت شهر
    • مبانی شهر
    • نوسازی شهری
    • مرمت شهری
  • محیط
    • مدیریت آب
  • گردشگری
  • نظرگاه
  • تماس با ما
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
نظرآنلاین
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
صفحه اصلی معماری

زیبایی هندسه ایرانی همیشه در تقارن نیست.

سید محمدباقر منصوری توسط سید محمدباقر منصوری
پنج‌شنبه 2 اردیبهشت 1400
در معماری, معماری اسلامی
A A
1

در نگاه کلی شاید اینطور به نظر بیاید که مساله تقارن و نظم حداکثری و کامل، چارچوبی است که شامل تمامی طرح های هندسی، تزیینی و سازه ای در معماری ایرانی می باشد و کوچکترین جایی برای انحراف یا تخطی از این اسلوب در میان طرح های سنتی وجود ندارد. نتیجه ای که از این انگاره کلی در ذهن اغلب ما متصور است ساختار هندسی سنتی به لحاظ نظم و تقارن، خشک و کاملا صریح است و دستیابی به تقارن حداکثری و نظم و تکرار (بدون ورود به دلایل و فلسفه آن) امری اساسی می باشد.

در این میان با نگاه به بعضی طرح ها، برخی عناصر می تواند این تفکر کلی را به چالش بکشد. مثلا اگر روی مقرنس و سیر تحول آن در ایران در میان نمونه های متعدد تامل کنیم، فارغ از تحولات و دگردیسی های سبکی و ساختی که به واسطه تحول اقتضائات تاریخی صورت گرفته است، انگیزه و نکته جالب دیگری را نیز می توان مشاهده کرد. نکته این است که مطالعه هندسه طرح ‌های مقرنس در طول تاریخ به وضوح نوعی میل به پیچیده کردن هرچه بیشتر طرح ها را دید و از نظر نویسنده، می توان نوعی تلاش برای «فرار» از تکرار و نظم حداکثری را از این تحولات برداشت کرد.

مساله ‌ای که ما را به این فرضیه سوق می دهد نحوه تحولات نقشه مقرنس و هندسه المان هایی است که در آن به کار رفته است. در واقع از حدود دوره آل مظفر و تیموری به بعد است که به طور غیر قابل پیشبینی عناصر نامتقارن (در پلان) را می توان در نقشه مقرنس ها مشاهده کرد. هر چند که همانطور که می دانیم در مقیاس کلی تمامی این مقرنس ها متقارن می باشند، اما نحوه ترسیم و چینش المان ها کنار یکدیگر و مورفولوژی دارای پر و خالی های متکثر، نشان از انگیزه قوی برای گریز از خلق هندسه و فرمهای منظم و «قابل پیش بینی» دارد.

بیشتر بخوانید

بازبینی مفهوم مکان و فضا در معماری

ساختمان و معماری، از محصول تا فرآیند

از مقرنس که عبور کنیم، تبلور این انگیزه را در میان طرح‌ های هندسی دو بعدی و گره های تزیینی هم می توانیم در ایران ببینیم. به طور مثال گره کاری که در یکی از طرح های سر در مسجد درب امام اصفهان به کار رفته از جهت پیچیدگی هندسی موضوع چندین مقاله در رشته معماری و ریاضیات در چند سال گذشته شده است. این مساله شاید گواهی دیگر از این میل به «عبور» از تکرار و تناوب در هندسه یا به نوعی شکستن تقارن و به عبارت دیگر «غیر قابل پیش بینی کردن» و دوری از ملال هندسه های تکرار شونده است.

زیبایی هندسه ایرانی همیشه در تقارن نیست
تصویر 1: مسجد درب امام اصفهان

فرار از تقارن به هندسه شبه تناوبی

در واقع هندسه گره به کار رفته در مسجد درب امام که نمونه های دیگری از آن در بناهای دیگر نیز دیده می شود دارای ساختار «شبه تناوبی» است. به این معنی که هندسه کلی منظم می باشد ولی بر خلاف اغلب طرح ‌ها و گره های سنتی متناوب و تکرار شونده نیست.  

این هندسه پیچیده شبه تناوبی که تنها چند دهه از کشف هندسه آنها می گذرد و در خلال تحلیل ساختار کریستال ها کشف شدند را می توان در این چند نمونه طرح سنتی با تقریب بسیار خوبی مشاهده کرد.

وجود چنین نمونه هایی و بررسی دقیق سیر تحول هندسه عناصر معماری سنتی مثل گره و مقرنس است که می تواند نظر غالب نسبت به هندسه سنتی که خشک و متناوب و تکرار شونده است را به چالش بکشد و به نوعی انگیزه و میل به خلق هندسه های پیچیده‌تر و غیر قابل پیش بینی‌ تر مثل ساختار شبه تناوبی را در میان معماران سنتی نشان می دهد.

برچسب ها: تقارنتکرارنظمهندسه ایرانی
نوشته قبلی

نقش فاکتور خاطره انگیزی در هویت منظرین

نوشته‌ی بعدی

شبکه آزادراهی، توسعه افسارگسیخته و تخریب منظر سرزمین

سید محمدباقر منصوری

سید محمدباقر منصوری

استادیار مدرسه عالی معماری لیل فرانسه

مطالب مرتبط - Related Post

بازبینی مفهوم مکان و فضا در معماری

بازبینی مفهوم مکان و فضا در معماری

دوشنبه 26 اردیبهشت 1401
ساختمان و معماری، از محصول تا فرآیند

ساختمان و معماری، از محصول تا فرآیند

شنبه 24 اردیبهشت 1401

معماری، معنا و روایت

نقد مفهوم هویت در معماری معاصر ایران

بازگشت به رویکردی گونه محور در معماری

معماری جایزه ‌ای؛ نه معماری ما و نه معماری آنها

نوشته‌ی بعدی
شبکه آزادراهی، توسعه افسارگسیخته و تخریب منظر سرزمین

شبکه آزادراهی، توسعه افسارگسیخته و تخریب منظر سرزمین

مدیریت شهری نمایشی؛ قسمت سوم: نوسازی

مدیریت شهری نمایشی؛ قسمت سوم: نوسازی

دیدگاه‌ها 1

  1. امیر می‌گوید:
    قبل 1 سال

    سلام
    میشه لطفا نشانی مقالات مربوط به هندسه سر ذکر شده در متن رو بفرمایید.
    ممنون

    پاسخ

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

مطالب برگزیده

  • بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

    بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0
  • مدرن چيست؟

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0
  • عوارض شهرداری چیست و انواع آن کدامند؟

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0
  • رنگ های نمادین در هنر ایران

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0
  • سکه های هخامنشی

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0

مطالب برتر

  • در جریان
  • دیدگاه‌ها
  • آخرین
بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

یکشنبه 2 اسفند 1388
مدرن چيست؟

مدرن چيست؟

دوشنبه 13 مهر 1388
عوارض شهرداری چیست و انواع آن کدامند؟

عوارض شهرداری چیست و انواع آن کدامند؟

دوشنبه 1 بهمن 1397
رنگ های نمادین در هنر ایران

رنگ های نمادین در هنر ایران

یکشنبه 11 خرداد 1399
نقدی بر شیوه اجرای تبصره 3 ماده 9 قانون حدنگار

نقدی بر شیوه اجرای تبصره 3 ماده 9 قانون حدنگار

6
تقلید بدون ¬حجت در سیمای شهری

تقلید بدون ­حجت در سیمای شهری

2
گردشگری، سفری مقدس

گردشگری، سفری مقدس

2
بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

2
احیای تکنوکرات قنوات و زوال ارزش های معنایی منظر شهری تهران

احیای تکنوکرات قنوات

شنبه 31 اردیبهشت 1401
چرا ما کارناوال نداریم؟!

چرا ما کارناوال نداریم؟!

جمعه 30 اردیبهشت 1401
جایگاه نظام بهره برداری در طرح های معماری و شهرسازی

جایگاه نظام بهره برداری در پروژه های شهری

پنج‌شنبه 29 اردیبهشت 1401
تحلیلی بر ساخت شهرهای جدید به منظورحل صورت مساله بحران مسکن

تحلیلی بر ساخت شهرهای جدید به منظور حل صورت مساله بحران مسکن

چهارشنبه 28 اردیبهشت 1401

کپی رایت 1397-1400؛ کلیه حقوق این وب سایت متعلق به پژوهشکده نظر است.

  • پژوهشکده نظر
  • باغ نظر
  • منظر
  • هنر و تمدن شرق
  • گردشگری و فرهنگ
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
  • صفحه اصلی
  • هنر
    • باستان شناسی
    • مدرنیته و هنر مدرن
    • نقد هنر
    • نقوش و تزئینات
    • نگارگری
    • هنر باستان
    • هنر معاصر
  • منظر
    • منظر شهری
    • سازمان فضایی شهر
    • باغ
    • مبانی نظری منظر
    • منظر طبیعی
    • منظر و جامعه
    • منظر راه
  • معماری
    • مسکن
    • مبانی نظری معماری
    • معماری معاصر
    • معماران
  • شهر
    • برنامه ریزی و مدیریت شهر
    • مبانی شهر
    • نوسازی شهری
    • مرمت شهری
  • محیط
    • مدیریت آب
  • گردشگری
  • نظرگاه
  • تماس با ما

کپی رایت 1397-1400؛ کلیه حقوق این وب سایت متعلق به پژوهشکده نظر است.

خوش آمدید!

وارد ناحیه کاربری خود شوید

رمز عبور را فراموش کرده اید؟

رمز عبور خود را بازیابی کنید

لطفا نام کاربری یا آدرس ایمیل خود را برای بازنشانی رمز عبور خود وارد کنید.

ورود به سیستم