چه راهکارهایی برای حفظ و ارتقا حافظه جمعی در مدیریت شهری وجود دارد؟

حافظه جمعی تاثیر بسزایی در احساس تعلق به شهر و در نتیجه احساس شهروندی دارد. شهروندان هر شهر حافظه جمعی مشترکی دارند که به سبب تاریخ مشترک گذشته و معاصر بوجود آمده است. عدم یادآوری و مدیریت حافظه جمعی منجر به تغییر و از بین رفتن آن می شود. بدین ترتیب، هر جامعه به طرق مختلف خاطرات جمعی را به جامعه یادآور می شود. مدیریت شهری نیز ابزارهای قدرتمندی برای ایجاد، حفظ و یا تغییر حافظه جمعی دارد. در ادامه به نمونه هایی از این ابزارها میپردازیم.

ابزارهای تقویت حافظه جمعی

نام خیابان ها، کوچه ها و محلات یکی از عناصر مهم موثر بر حافظه جمعی است که یادآور تاریخ آن منطقه است. این نام می تواند با افراد ساکن محله، شغل رایج در محله، موقعیت جغرافیایی محله و غیره مرتبط باشد. در حالی که در ایران، شاهد تغییر بی مهابای نام محلات و خیابان ها هستیم، در هلند، طی درخواستی جمعی، در تابلوی بسیاری از خیابان ها، زیر نام خیابان، جمله ای در مورد دلیل این نامگذاری بیان شده است (تصویر ۱).

در حالی که مورد اول منجر به خدشه دار شدن حافظه جمعی و قطع ارتباط مردم با شهر و تاریخ آن می شود، مورد دوم منجر به حفظ و ایجاد حافظه جمعی و ارتباط هر چه بیشتر مردم با تاریخ شهر و جامعه ساکن در آن می گردد.

هنر شهری نیز یکی از مهمترین ابزارهای موثر بر حافظه جمعی است. در هلند، در جایجای شهر شاهد شعرهایی از شاعران مهم معاصر و قدیمی هستیم (تصویر ۲). این شعرها بر روی دیوارها و پنجره های شهر نقش بسته است. برای تاثیرگذاری بیشتر این هنر شهری، تحقیقی در هلند انجام شد و تمام این شعرها به صورت مستند در وب سایتی به اشتراک گذاشته شدند. (https://www.uu.nl/nieuws/straatpoezie-voor-het-eerst-in-kaart-gebracht).

بدین ترتیب، مردم می توانند موقعیت مکانی شعرها را در نزدیکی مکان مورد نظر خود پیدا کرده و همچنین دلیل قرارگیری آن شعر در آن مکان را نیز ببینند. بدین ترتیب تمام شهر مانند موزه ای است که یادآور تاریخ شهر، جامع قبلی ساکن در آن و ارتباط آنها با جامعه کنونی ساکن در شهر است. این امر به حفظ و توسعه حافظه جمعی می پردازد.

هنر شهری که در ایران پس از انقلاب بسیار رایج شده، نقاشی دیواری هایی از شهدای انقلاب است. اگرچه این امر به یادآوری ارزش های جنگ و زنده نگه داشتن یاد شهدا و در نتیجه تقویت حافظه جمعی کمک می کند ولی تکرار این تصاویر مشابه و عدم ارتباط این نقاشی ها با مکان قرارگیری آنها منجر به یکنواختی و کسل کنندگی این هنر شهری شده است.