آیا در فضای بوستان های شهر تهران به نیاز کودکان به برقراری ارتباط با طبیعت توجه شده است؟
کودکان به عنوان سرمایه های آینده هر جامعه، جانشینان نسلی هستند که امروز کلیه امور کشور را در دست گرفته اند. آنان به سبب محدودیت های جسمی خود تابع شرایطی هستند که محیط و بزرگ سالان برایشان تدارک دیده اند. در میان شرایط محیطی مختلف، تجربه برقراری ارتباط و بازی در طبیعت طیف وسیعی از مزایا را برای کودکان شامل می شود. در دهه های اخیر مطالعات بسیاری برای اثبات این ادعا صورت گرفته است و به مزایایی مانند تاثیرات مثبت در یادگیری کودک، سلامت فیزیکی و روحی، افزایش خلاقیت و موارد بسیار دیگری اشاره شده است.
علاوه بر موارد فوق ذکر این ارتباط نه تنها برای کودکان بلکه برای زیست کره زمین نیز بسیار حیاتی می باشد، چرا که ارتباط با طبیعت و عناصر طبیعی در کودکی باعث تاثیرات عمیقی در ذهن او شده و کودک را به سمت احترام و مراقبت از طبیعت سوق می دهد. تلاش برای اثبات مزایای این ارتباط در حالی است که با نگاهی اجمالی به زمین های بازی کودکان در شهر و سایر فضای بوستان ها، شاهد قرارگیری تجهیزات بازی در قطعه زمینی از فضای پارک، بدون توجه به زمینه، عاری از عناصر طبیعی، همراه با بازی های دیکته شده و فاقد خلاقیت می باشیم.
فقدان تلاش برای برقراری ارتباط کودکان با طبیعت تا جایی است که قوانین بوستان اجازه ورود، حرکت کردن و غلط زدن برای لمس گیاهان و خاک را به کودکان نمی دهد. مثال دیگر ممانعت از لمس عناصر طبیعی در فضای بوستان های شهری، استفاده از نرده های جداکننده در اطراف حوض های آب حتی با عمق کم به بهانه تامین ایمنی می باشد! سوال اینجاست که آیا تنها راه تامین ایمنی برای کودکان استفاده از نرده های جداکننده است یا این راه، ساده ترین راه تامین ایمنی به قیمت از دست دادن تجربه لمس طبعیت می باشد؟ آیا ساخته شدن حوضچه های آب با هزینه های بالا بدون توجه به تامین ایمنی صورت گرفته، که در مراحل بعدی به ناچار نرده های جدا کننده با منظر نامطلوب به فضا اضافه شده است؟
متاسفانه سابقه ساخت و طراحی بوستان های شهری بدون توجه به نیازهای روانی همه اقشار جامعه از جمله کودکان بسیار طولانی بوده و امروز نیز اگرچه در غالب واژه مناسب سازی سعی در تامین این نیاز ها شده، کارگشا نبوده است. با نگاهی به ضوابط مناسب سازی بوستان های شهر تهران که در حال حاضر در حال اجرا می باشد و تعداد 150 بوستان از بین 2000 بوستان موجود در شهر در مناطق مختلف مناسب سازی شده اند، نشانه ای از توجه به نیاز های روحی کودکان و توجه به برقراری ارتباط از دست رفته کودکان و طبیعت دیده نمی شود.
یکی از معدود طراحی های انجام شده برای برقرار این ارتباط از دست رفته بین کودک و عناصر طبیعی را می توان در پارک آب و آتش مشاهده نمود که با توجه به شرایط آب و هوایی تهران مدت زیادی از سال، پاسخگوی شور و هیجان کودکان برای بازی می باشد.
تمهیداتی مانند استفاده از حوضچه های آب با عمق کم و تعبیه تمهدات لازم برای ایمنی داخل آن، استفاده از گیاهان مناسب برای بازی کودکان در اطراف زمین بازی و اجازه ورود آنها به فضاهای کاشت گیاهان، استفاده از مسیر های آبی با توپوگرافی برای جریان آب و تشویق کودکان برای لمس آن، همگی می توانند راهگشای مناسبی برای برقراری این ارتباط از دست رفته بین کودکان و طبیعت باشند.
همچنین لازم است الزاماتی برای توجه به نیاز کودکان برای برقراری ارتباط با طبیعت با استفاده از عناصر طبیعی از طرف ارگان های نظارتی و اجرایی در پارک های شهری در نظر گرفته شود. در مناسب سازی بوستان های شهری علاوه پرداختن به نیازهای فیزیکی لازم است به نیازهای روانی اقشار مختلف جامعه و به خصوص برقراری ارتباط کودکان با طبیعت نیز پرداخته شود و الزاماتی برای تامین این نیاز ها در نظر گرفته شود.
