محمد ارشادی، سرپرست هیات گمانه زنی تپه قلعه خندان گرگان با اعلام خبر ساماندهی قلعه خندان گرگان گفت: قلعه خندان، بر اساس منابع تاریخی و یافته‌های فرهنگی- تاریخی یکی از قلعه‌های نظامی بجامانده از دوران ساسانی تا سده‌های میانی اسلامی است که بر روی یکی از برجستگی‌های مرتفع دامنه سلسله جبال البرز شرقی و در حاشیه غربی رودخانه معروف به تول چشمه در ایالت گرگان قرار گرفته است.
او افزود: در حال حاضر با گسترش و توسعه شهر فعلی گرگان این قلعه در محدوده شهری و در گوشه شمال غربی واقع شده است. این دانشجو دکترا باستانشناسی اظهار کرد: خوشبختانه به لحاظ قرارگیری قلعه خندان در بالا برجستگی منفرد از گزند فعالیت های شهری در امان بوده اما تاسیسات احتمالی پیرامون قلعه دستخوش تغییرات شده است. وی تصریح کرد: بر اثر عوامل طبیعی و انسانی از گذشته‌های دور تاکنون، بخش اعظم ساختار معماری قلعه خندان از بین رفته است.
به گفته ارشادی بر اساس طرح ژان ژاک دمورگان فرانسوی، که در حدود ۱۵۰ سال پیش از این قلعه بازدید کرد، قلعه خندان با نقشه بیضی شکل و با جهت شمالی- جنوبی احداث شده و دارای ۱۲ برج دیدبانی در اطراف بوده است. او افزود: همچنین در سفرنامه رابینو و مجموعه کتاب آستارا تا آستارآباد، شادروان منوچهر ستوده به قلعه خندان پرداخته شده و چندین مقاله در ارتباط با قلعه خندان در مجلات داخلی به چاپ رسیده است.
سرپرست هیات گمانه‌زنی گفت: اولین گمانه زنی باستان شناسی بر روی قلعه خندان در سال ۱۳۸۸ خورشیدی توسط شادروان قربانعلی عباسی، کارشناس ارشد باستان شناسی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان گلستان صورت گرفت که گزارش توصیفی آن به چاپ رسیده است.
به گفته وی، در راستا حفاظت و جلوگیری از گسترش زیرساخت‌های شهری، تخریب بقایای بجامانده از قلعه خندان گرگان، ساماندهی تاسیسات شهری پیرامون این قلعه، بررسی شرایط لازم برای انجام کاوش‌های باستان شناسی گسترده در آینده، ایجاد سایت موزه باستان شناسی و فراهم کردن بستر مناسب برای بازدید شهروندان و علاقمندان به مواریث فرهنگی- تاریخی و گردشگران داخلی- خارجی با مجوزپژوهشگاه میراث فرهنگی وگردشگری، دومین فصل گمانه زنی به منظور ساماندهی محوطه قلعه خندان در دستورکار قرار گرفت.
ارشادی ،جمع آوری اسناد و مدارک مکتوب تاریخی، بررسی میدانی و جمع آوری سطحی مواد فرهنگی، تهیه نقشه توپوگرافی با دوربین توتال استیشن، عکس برداری هوایی با کواد کوپتر، تهیه ابزار فنی و تجهیز کارگاه و هماهنگی با دانشگاه اصفهان برای بررسی های ژئوفیزیکی با استفاده از نرم افزارهای سنجش از راه دور برای شناسایی دقیق ساختارهای معماری مدفون و تدوین استراتژی گمانه زنی باستان شناسی به منظور دستیابی به بیشترین اطلاعات با کمترین تخریب بقایای مدفون در قلعه خندان را از اقدامات اساسی صورت تاکنون اعلام کرد.
سرپرست هیات گمانه‌زنی ابراز امیدواری کرد، در ادامه پروژه به نتایج ارزشمندی در ارتباط با معماری قلعه خندان و تاسیسات وابسته دست یافته و اطلاع رسانی کنیم. قلعه خندان به شماره ۱۷۰۱ در تاریخ ۲۰ بهمن ۱۳۶۴ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است و در سال ۱۳۷۸ نقشه عرصه و حریم آن تهیه و در کمیته حرایم مصوب ،ابلاغ و همچنان لازم الاجراست.
