با توجه به اهمیت موضوع مسکن و لزوم اتخاذ تصمیم قاطعانه برای حل معضل در دولت آتی چگونه می توان از تکرار برخی اشتباهات جلوگیری نمود؟
با استقرار دولت سیزدهم، بدون شک یکی از محورهای عاجل اقدام، توجه به مسئله مسکن و حل بحران آن خواهد بود. مسئله ای که راهکارهای فراوانی می توان برای آن متصور بود اما به نظر می رسد شرایط موجود، تصمیم گیران را به سمت آزمون دوباره تجربیات گذشته سوق خواهد داد.
یکی از این تجربیات، طرح عظیم مسکن مهر است که در دهه دوم حیات خود قرار دارد. طرحی که با تأمین حدود 2 میلیون واحد مسکونی و واگذاری بخش عمده آن طی دوازده سال گذشته، علاوه بر نقش بسزا در تأمین واحدهای مسکونی مورد نیاز به تعدیل بحران مسکن کمک شایانی نموده بود.
از آن جایی که عموما مسکن حمایتی – دولتی در قالب مسکن ارزان قیمت، به عموم مردم ارائه می گردد؛ برای کاهش هزینه ها دو راهبرد اساسی مدنظر است: اول حذف قیمت زمین (یا اصطلاحاً زمین صفر) و دیگری کاهش هزینه های ساخت (استفاده از مدولارسازی، پیش ساخته سازی و …)
بدون شک حذف قیمت زمین [و در کنار آن استفاده از بیشینه حالت استفاده از زمین و جانمایی حداکثر تعداد بلوک های مسکونی] در کاهش قیمت تمام شده مسکن نقش پررنگ تری ایفا می کند. با نگاهی با بانک زمین های موجود، آن چه بیش از پیش به ذهن متبادر می گردد، احتمال تکرار تجربه مسکن مهر است.
تجربه ای که هم می تواند نویدبخش حل بحران مسکن باشد و درصورت عدم رفع نواقص آن، زنگ خطری برای تکرار یک اشتباه. لذا با توجه به چند نکته میتواند از تولید مجدد فضاهایی با حداقل کیفیت سکونت جلوگیری نماید.
اول آن که بسیاری از نوشته های آکادمیک در حوزه های مختلف نظری به بررسی آسیب شناسانه این طرح پرداخته اند، در این بین می توان از این ظرفیت عظیم نظری استفاده نمود، کما اینکه در مجله منظر در چند نوبت این طرح مورد واکاوی قرار گرفته است.
ثانیا آنکه باید توجه داشت مفهوم مسکن با مفهوم سرپناه تفاوت های اساسی دارد. سرپناه متمرکز بر ابعاد کالبدی و مسکن ناظر بر ابعاد فراکالبدی (اجتماعی، هویتی و …) در کنار ابعاد کالبدی است.
لذا می توان از ظرفیت های موجود دانش ها و تخصص های به روز، در بحث برنامه ریزی و طراحی به نحوی استفاده کرد که با کمترین هزینه ممکن این چرخه بازتولید فضاهای بی کیفیت را متوقف نمود (مشروط به اینکه پیش از اجرای طرح و در مرحله برنامه ریزی از این ظرفیت ها استفاده گردد).
از سوی دیگر باید توجه داشت که نیاز اولیه سکونت تامین زیرساخت های اساسی یک محیط و مطلوب ساختن آن برای سکونت است اما در برنامه ریزی توجه به ساختاری که تواما ناظر بر نیازهای اساسی و نیازهای اجتماعی باشد، قادر خواهد بود که از تقلیل مفهوم خانه به خوابگاه جلوگیری نمود.
بنابرآنچه مطالب مذکور، ظرفیت های موجود، آن دم مسیحایی است که می توان با هدایت صحیح، بر حل مساله مسکن فائق آمد.
منبع:
