آیا با وجود انتشار ویروس کرونا نیاز به تغییر نگرش متخصصان به سرزندگی شهری وجود دارد؟ سرزندگی به معنای حالت سرزنده و با نشاط بودن است که این مفهوم وقتی به فضای شهر و محیط زندگی انسان تعمیم پیدا می کند به مفهوم سرزندگی شهری می رسیم. فضاي سرزنده باید از خود تصویري خوشایند در ذهن مخاطبانش به جاي گذارد. پس هم عوامل سخت‌افزاری محيط مانند کالبد شهر و هم عوامل نرم‌افزاری مانند روابط اجتماعي مردم بر تقویت احساس امنيت و نهایتاً سرزندگي و پایداري اجتماعي در آن فضاي شهري مؤثر خواهد بود (عطریان، سجاد و پاشا، 4:1394). در حقیقت سرزندگی فضای شهری مرتبط با مولفه هایی نظیر پیاده مداری، امنیت، تعاملات اجتماعی، مکث پذیری، مبلمان مناسب شهری، برگزاری نمایشگاه ها و تجمعات مناسبتی در فضای شهر، وجود رستورانها و کافه های خیابانی و … می باشد. از طرف دیگر امروزه کل جوامع بشری با بحران پاندمی کرونا روبرو است که فعلا هیچ پایان دقیقی برای آن متصور نیست. این بحران باعث تغییر اکثر مراودات و مناسبات انسانی شده است. سرزندگی شهری نیز به شدت تحت تاثیر این بحران قرار گرقته و انتظاری که مردم از فضاهای شهری سرزنده دارند متفاوت با قبل است.
در دوران پیش از کرونا سرزنده ترین مکان ها، مکانهایی بود که با حضور آگاهانه و مثبت و اختیاری تعداد زیادی از مردم همراه بود. مثلا برگزار کنندگان نمایشگاههای مناسبتی در سطح شهر سعی در جذب بیشتر جمعیت داشتند. اما این روزها اگر خانواده ای تصمیم گذران اوقات، مکث و توقفی در فضاهای شهری داشته باشد ترجیح می دهد جایی خلوت با کمترین تعامل با دیگران را انتخاب کند. دیگر شلوغی و رفت و آمد و هیاهوی شادمانه مردم باعث القای حس مثبت در فضای شهری نمی شود بلکه به شدت باعث احساس عدم امنیت و القای استرس در فضاهای شهری می گردد. بسیاری از مناسبات اجتماعی تحت تاثیر بحران کرونا قرار گرفته است. به طور مثال در رستوران ها و کافه ها بیشتر سعی در استفاده از اندک فضای باز در دسترس برای جلوگیری از انتشار ویروس دارند. مراکز خریدی که یک محل برای گذران اوقات فراغت مردم هستند از رعایت موارد بهداشتی به عنوان مزیت رقابتی استقاده می کنند. در حقیقت هر سیستمی برای بقاء خود نیازمند به تطبیق با شرایط موجود را دارد. زیرا هر سیستمی که قادر به تطبیق خود با پاندمی نیست در حال حذف شدن می باشد. طراحی و برنامه ریزی شهری نیز از این قاعده مستثنی نیست و نمی توان بدون در نظر گرفتن عامل کرونا طراحی یا برنامه در خوری برای سرزندگی شهر ارایه داد. مثلا در طراحی مبلمان شهری (به منظور حفظ مراودات و تعاملات اجتماعی) ، فاصله مناسب جهت جلوگیری از انتشار ویروس رعایت شود.
با توجه به مطالبی که بیان شد سمت سوی مطالعات و پژوهش ها و پروژه ها در حیطه طراحی و برنامه ریزی شهری باید به سوی «کرونا ایمن» نمودن شهر باشد. به بیان واضح تر اگر امنیت را یکی از مولفه های سرزندگی در نظر بگیریم بحث «ایمنی در مقابل ویروس کرونا» یکی از شاخص های ضروری برای لحاظ کردن امنیت است و لازم است طراحان و معماران و برنامه ریزان شهری رویکرد های خود را با شرایط موجود تطبیق دهند.
با توجه به مطالبی که بیان شد سمت سوی مطالعات و پژوهش ها و پروژه ها در حیطه طراحی و برنامه ریزی شهری باید به سوی «کرونا ایمن» نمودن شهر باشد. بدین ترتیب که در شهر به کاربر فضای شهری امکان برقراری تعاملات اجتماعی ضمن حفظ فاصله اجتماعی داده شود. در حقیقت فاصله اجتماعی (به منظور حفظ سلامت و امنیت افراد) زیر بنای برقراری تعاملات اجتماعی در شرایط کنونی است. باید توجه داشت که منظور از فاصله اجتماعی فاصله فیزیکی است به نحوی که تعاملات اجتماعی مردم حفظ شود. زیرا «جامعه هایی می توانند عواقب ناشی از فجایع را ترمیم کنندکه دارای روابط بین فردی و بین گروهی قوی باشند». ( شعیبی،1399) در نتیجه اگر امنیت را یکی از مولفه های سرزندگی در نظر بگیریم بحث «ایمنی در مقابل ویروس کرونا» یکی از شاخص های ضروری برای لحاظ کردن ایمنی است و لازم است طراحان و معماران و برنامه ریزان شهری رویکرد های خود را با شرایط موجود تطبیق دهند.
منبع
- عطریان، علی، سجاد، الهام، فرناز، پاشا. (1394)، شهر سرزنده و نقش تعاملی آن بر پایداری اجتماعی. تهران: سومین کنگره بین‌المللی عمران، معماری و توسعه شهری.
- شعیبی.محیا،1399،آیا عنوان فاصله گذاری اجتماعی صحیح است؟،خبرگزاری تسنیم
