ساختارهای حقوقی چگونه می توانند بر سوق دادن طراحان به سمت نوآوری یا به سمت واسطه گری نقش ایفا کنند؟ چگونگی تاثیر ساختارهای حقوقی بر عملکرد مهندسان معماری به طور عام و معماران منظر به طور خاص از زوایای مختلفی قابل بررسی است. در این یادداشت مسئله تعرفه خدمات طراحی مورد توجه قرار گرفته است. زیرا، رابطه رشته با برونداد و درآمد تنگاتنگ است و هرچه دولت ها بخواهند کوچک تر شوند، این رابطه محدودیت های خود را بیشتر نمایش می دهد. افراد به واسطه زمان و انرژی که صرف کرده اند، درآمد متناظری را از طریق مقایسه با سایر دیسیپلین ها متصور میشوند. از این رو توازن بین قدرتِ دانش و درآمدهای مرتبط، در اهمیت و کیفیت دیسیپلین تاثیر دارد.
این یادداشت بررسی اولیه این مسئله را در سطحِ حداقل درآمدی که ساختارهای حقوقی موجود از آن حمایت میکنند انجام میدهد. زیرا درآمد های حداکثری در هر کاری، فراتر از ساختارهای حقوقی، تابعی از شم بازاریابی و راهبرد خاص شخص است. ساختارهایی حقوقی نظیر نظامها و اتحادیه ها برای جایگاه و درآمدهای خود شیوه هایی تدوین می کنند. این شیوه ها اگر با تلاش و توانایی اعضا هم خوان نباشد بدنه آن حرفه خالی خواهد شد. با این فرض که سختی و شرایط کار مشاور طراحی از مشاوران املاک کمتر نیست، میتوان روی مقایسه تعرفه ها تمرکز کرد.
برای خدمات مهندسی، بر اساس نوع صلاحیت (طراحی، نظارت و اجرا)، رشته (معماری، عمران، مکانیک و غیره) و نوع ساختمان (متراژ و طبقه) قیمت پایه بر اساس مترمربع تعیین می شود. مثلا برای ساختمانی 2000 مترمربعی در 5 طبقه در سال 98، برای هر مترمربع خدمات طراحی معماری 127.730ریال و برای جمع رشته‌ها 354.806 ریال تعیین شده است. این عدد در سال 99 به ترتیب، 136.875ریال و 379.959 ریال تعیین شده است. در مشاوران املاک، درصدی از کل مبلغ معامله به عنوان کارمزد دریافت می شود. در 1398، تا سقف ۵۰۰ میلیون تومان ارزش ملک، معادل ۰.۵ درصد و برای مازاد آن نیز ۰.۲۵ درصد دریافت می شود (از هر طرف). این اعداد درسال 99، 0.25 درصدِ کل است (از هر طرف).
براین اساس دستمزد طراح معماری برای بنایی 2000 مترمربعی در سال 1398، 255.460.000 ریال (2000×127.730) و در سال 1399، 273.750.000ریال (2000×136.875) می شود. کارمزد مشاور املاک برای همین بنا در سال 98 با فرض قیمت متوسط ملک مترمربعی 124.000.000ریال، و 800 مترمربع مشاع، و یکجا فروختن، 719.000.000ریال (1200×124.000.000= 148.800.000.000ریال، نیم درصد تا 5.000.000.000ریال و 25 صدم درصد مازاد بر آن) و در سال 99، با فرض قیمت متوسط مترمربعی 250.000.000ریال، 1.500.000.000ریال (1200×250.000.000 ریال= 300.000.000.000 ریال، 25صدم درصد کل) می شود.
مقایسه نشان می دهد در سال 99 نسبت به 98 بین تعرفه مشاور طراحی و مشاور املاک اختلاف آشکاری است. ردپای این اختلاف را می توان در تمایل فارغ التحصیلان معماری و عمران به سوی مشاور املاک شدن نیز دید. در ساختار کنونی اداره جهان بر اساس سرمایه، درآمد می تواند هدف مهمی باشد. از این رو به تدریج خدمات واسطه گری بر خدمات طراحی چیره خواهد شد. این نشان می دهد افراد باید فراتر از صرف توجه به دانش طراحی و مهندسی حتما به ابزارها و ساختارهای حقوقی یک زندگی مدنی نیز توجه داشته باشند تا بتوانند ایده ها را به واقعیت تبدیل کنند. اگر نه، مجبور به تبعیت از بازار خواهند شد. معماران منظر اگر غفلت کنند چون نوپا هستند و نیز دیدگاهی غیر از عملکرد در نظام سرمایه سالاری دارند، به طور مضاعفی از عدم شناخت ساختار حقوقی دچار آسیب می شوند.
