ارتقای کیفیت فضاهای سبز عامل ارتقای منظر بزرگراه ها
آیا مبنای مشخصی برای طراحی منظر بزرگراه ها در شهر تهران وجود دارد؟
بخش بسیار مهمی از ساخته های انسانی در شهر تهران را راه ها و به خصوص بزرگراه ها تشکیل می دهد. از سویی شهروندان زمان زیادی از زندگی روزانه خود را در بزرگ راه های شلوغ و پر ترافیک شهر تهران سپری می کنند. این امر در حالی است که بزرگ راه های این شهر بدون توجه به جنبه های گوناگون طراحی و ساخت راه و جاده، رعایت اصول زیست محیطی و اکولوژیکی، پتانسیل های بصری ساخته و مورد بهره برداری قرار می گیرد.
در تعریف کلی بزرگراه معبری است دو طرفه و دارای حفاظ میانی با تقاطع های نامحدود و تقاطع های هم سطح محدود و همچنین کنترل دسترسی که عملکرد اصلی آن برقراری ارتباط سریع بین مناطق و نواحی عمده شهری است. بر پایه تعریف مرکز آمار ایران بزرگراه «راهی است حداقل با چهار خط که مسیر رفت و برگشت آن به طور فیزیکی از یکدیگر مجزا و تقاطع های آن می تواند به صورت هم سطح باشد».
بر اساس تعاریف ذکر شده واضح است که رسالت اصلی دالان های مهم شهری جا به جایی شهروندان می باشد که امروز در شهر تهران تنها این وجه از بزرگراه مورد توجه قرار گرفته است.
به این ترتیب لازم است برای طراحی بزرگراه ها در شهر از یک رویکرد یکپارچه و روشمند تبعیت گردد تا از تصمیمات بدون برنامه و خودسرانه اجتناب شود. بر این اساس شناسایی پتانسیل های موجود، ارزش های بصری و ارزیابی بستر، راهگشای حل مسائل خواهد بود. برای دستیابی به نتایج مطلوب لازم است با رویکرد کل نگر به تمامی بخش های پروژه از تامین نیازهای کاربردی و پاسخگویی به نقش اصلی راه یعنی جا به جایی تا استفاده از پتانسیل های بصری و تامین ایمنی، پیش رفت.
منظر بزرگراه ها باید دارای پیام کلی و بیانگر نگاه و هدف طراحی آن باشد بر این اساس منظر یک بزرگراه می تواند دارای اهداف کلی بوده و منعکس کننده منظر محلی باشد (دارای هماهنگی با منظر اطراف). این در حالی است که این منظر می تواند در یک هدف خاص را دنبال کند:
- منظر یک بزرگراه می تواند به دنبال ارتقا ارزش های زیست محیطی پیوندی برای گیاهان و جانوران مناطق مختلف باشد.
- می تواند به عنوان فصل مشترک شهر و طبیعت ایفای نقش نماید.
- منظر یک بزرگراه همچنین می تواند با ویژگی های بصری خاص یا یک موضوع متمایز و متضاد با مناطق اطراف ایفای نقش نماید ( استفاده از تضاد در طراحی منظر راه).
- همچنین می تواند در جایگاه یک دروازه شهری ایفای نقش کرده حس ورود به شهر جدید یا منطقه متفاوت را ( نه فقط با تابلو به شهر….. خوش آمدید) منتقل نماید.
- یک بزرگراه طراحی شده می تواند در جایگاه یک مسیر دیدنی، باعث تقویت و تاکید بر پتانسیل های طبیعی و ویژگی های فرهنگی گردد.
- بزرگراه ها همچنین می توانند در جایگاه لبه شهری ایفای نقش کرد و ادراکات مخاطب را تحت تاثیر قرار دهند.
به این ترتیب این ساخته های طویل بشر در شهر ها علاوه بر رسالت جا به جایی قادرند مفاهیم ارزشمند دیگری را برای مخاطبان خود که گاه ساعت های زیادی در روز را در بزرگ راه ها سپری می کنند به همراه داشته باشند. بنابراین کاشت گیاهان خطی در طول بزرگ راه ها تنها راه توجه به این دالان های شهری نبوده و لازم است با رویکرد دیگری مورد ارزیابی قرار گیرند.
