نقش تابلوهای شهر کرمانشاه بر زیباشنایی شهری
آیا تابلوهای شهری در شهر کرمانشاه به لحاظ ساختار و هویت توانسته اند بر جنبه زیباشناسی شهری تاثیر بگذارند؟
منظر شهری مطلوب با قابلیت تأثیرگذاری بر ادراک شهروندان از تجربه زندگی در شهر در تحقـق شـهر مطلـوب نقـش عمده ای دارد. تابلوهای شهری یکی از مهم ترین عناصر سازنده منظر شهری در سکونتگاه های انسانی به شمار می رود. به نحوی که به عنوان بخشی جدایی ناپذیر از کالبد شهرها شناخته شده و بخش مهمی از فعالیت های تجاری در شهرها به این موضوع اختصاص یافته است.
به طوری که تبلیغات بیرون از ساختمان باارزش ترین نوع مشارکت در تجلی هنر منظر شهری قرن بیستم محسـوب مـی شـوند و بکارگیری صحیح عناصر بصری در ایجاد هویت بصری و تقویت خوانایی تابلوهای تبلیغاتی نقش چشمگیری دارند. لذا بدین منظور، با اصلاح نظام مدیریتی و نظارتی به سوی فرایندی مشارکتی و هدایت شده باید چهارچوبها و ضوابط عام کّمی و کیفی تدوین و با ارائه الگوها و نمونه های مناسب سلیقه عمومی در جهت اصول زیباشناختی و کیفیت های بصری هدایت شود.
متاسفانه در شهر کرمانشاه تابلوهای تبلیغاتی به دلایل مختلف باعث آشفتگی سیما و منظر شهری گردیده است بدیهی است تابلوهای تبلیغاتی در صورتیکه بطور مناسب طراحی و اجرا گردند می توانند به عنوان یکی از مولفه های بسیار مهم در سرزندگی و پویایی فضای شهر کرمانشاه باشند.
تبلیغات محیطی تأثیرات مطلوب و نامطلوبی در کیفیت فضای شهری ایجاد می کنند. اگر ضـوابطی مشخص نباشد، یا کسی جلوی پیشروی در بی نظمی تابلوها را نگیرد، نتیجه اش بر هم خوردن آرامـش و زیبـایی محـیط اطراف و بروز مشکلاتی چون (آلودگی بصری) خواهد بود. امروزه در ايران و بيشتر نقاط جهان، منظر خيابانها و مراکز فعال شهرها از بيلبوردهای تبليغاتی رنگارنگ و مختلف پوشيده شده است.
تا آنجا که برخي از متخصصان اين فراوانی و تنوع را خصوصاً در شهر کرمانشاه نوعی آشفتگی و آلودگی بصری به شمار آورده اند. در حقيقت، وجود تابلوهای آگهی، به ويژه بيلبوردهای تبليغاتی لازمه زندگی شهری است و جلوگيري از آلودگي بصری ناشی از تبليغات و حاکميت زيبايي در منظر شهرها نيز ضرورت دارد، لازمه حاکميت زيبايی نيز برخورداری از قانون و قواعد مدون است.
متاسفانه در کلانشهر کرمانشاه ضوابط جهت تابلوهای تبلیغاتی علیرغم تهیه و تدوین شدن تاکنون اجرائی نشده اند و این یکی از دلایل بسیار مهم برای عدم کارایی آنها می باشد.
به منظور بررسی تابلوها و نقش آنها در تغییر شکل و کیفیت منظر و فضای شهری در شهر کرمانشاه، باید ویژگیها و جنبه های مختلفی در نظر گرفته شود. بدین منظور، می توان ویژگیهای تابلوها را در این چهار جنبه مشخص کرد.
آشفتگی و بی نظمی سیما و منظر شهری کرمانشاه بر روحیات و احساسات شهروندان نقش عمده ای دارد و نارضایتی شهروندان نسبت به شهر و عدم تلاش برای بهبود آن و بی توجهی به سیمای شهر از مهم ترین مشکلات شهر شناخته شده است. متاسفانه امروزه سیما و منظر شهری این کلانشهر را فاقد هویت کرده است.
در دوره معاصر مشکلات شهر فقط در ترافیک، ازدیاد جمعیت، آشفتگی زیست محیطی و … نیست. بلکه مشکلات و فشارهای روحی و روانی ناشی از سیمای ناخوشایند بصری نیز خود دلایل کافی برای افزایش مشکلات و ناهنجاری ها محسوب می شود.
در این میان، منظر شهری تجلی گاه این تنوع و گوناگونی است و یکی از عناصر آن، که نمود گرافیکی این افکار و سلیقه ها محسوب مي شود، تابلوهای معرف کاربری ها و تبلیغات است که منظر بیشتر فضاهای فعال شهر کرمانشاه را تحت تأثیر قرار داده است. در این میان، عدم نظارت کافی و وجود تناقض ها و تضادهای فرهنگی و فراموشی ارزشهای گذشته در جامعه امروز، باعث بروز نابسامانی هايي به صورت آشفتگی و ایجاد نوعی آلودگی بصری توسط این تابلوها شده است.مانند نمونه تصاویر ارائه شده در ذیل :
در انتها، اين نتيجه حاصل می شود که برخی از تابلوها با اينکه در بيشتر موارد استانداردها و شاخص ها را رعايت کرده اند، به علت نصب در مکان نامناسب، عدم رعايت استاندارد، مشخصات فيزيکی، عدم رعايت استاندارد حريم تابلوهاي تبليغاتي و نورپردازي نامناسب و کم توجهي به زمينة فرهنگي و تاريخي، مطلوبيت بصري لازم را ندارند. در نتيجه ضرورت دارد در اين زمينه اصلاحاتی صورت پذيرد.
براي ایجاد ارتباط بین ارزش های فرهنگی و کالبدی گذشته و به روزرسانی آنها بر ساماندهی منظر شهری پویا و سرزنده همراه با نظمی ارگانیک تأکید شده است. با توجه به نظریات مختلف در مورد نقش تابلوها در فضای شهری می توان گفت که تابلوهای تبلیغاتی باعث ارتقاء کیفی فضای شهری می شوند. این کیفیت می تواند در بر گیرنده تنوع، رنگ، پیچیدگی، نظم، وحدت، معنا، خوانایی، سرزندگی و پویایی باشد.
اما در برخی مواقع تنوع بیش از حد تابلوها، فاصله کم، تعداد متعدد آنها در یک فضا باعث عدم هماهنگی و بی نظمی آنها می شود و گاها رنگهای تند تابلوها که فضا را دچار پویایی می نمایند باعث از بین رفتن معنا و هویت یک مکان می گردد. برای حل این مساله نیاز به مدیریت نصب تابلوها شهری و طراحی مناسب با توجه به زمینه های فرهنگی و اجتماعی می باشد. با توجه به پژوهش ها و بررسی های صورت گرفته می توان گفت که رویکرد (تدوین الگوها و نمونه های بهینه ای برای هدایت و تشویق مردم) یکی از بهترین روش ها است که پیاده سازی به این روش مزایای زیر را در بر خواهد داشت :
- الهام گرفتن از الگوها و معانی موجود در گذشته و طراحی منطبق با نیاز و سلیقه روز؛
- استفاده از خود محصولات به صورت گرافیکی در تلفیق با معماری بنا و المان های شهری؛
- استفاده از رنگ های مکمل با زمینه تابلو و ایجاد سرزندگی و جذابیت طرح؛
- ایجاد تنوع و گوناگونی و پیوستگی زمینه و بدنه به طوری که کل تابلو به صورت یک واحد به نظر می رسد؛
- استفاده از هماهنگی های مدولاری در معماری و جزئیات بناهای شاخص موجود در خیابان.
در حال حاضر تابلوهای شهری در کرمانشاه از جنبه آگاهی رسانی تا جنبه تبلیغاتی به عنوان یکی از ویژگی های جدایی ناپذیر شهر می باشند که در اکثر محدوده های شهر قابل مشاهده می باشند. بنابراین باید سعی گردد که میزان خوانایی و قابلیت فهم آن برای عموم مردم در تابلوهای مختلف شهری مورد بازنگری و بررسی قرار گیرد و از متخصصان امر به خوبی استفاده شود و نظرات مردم در این زمینه به خوبی مورد استفاده قرار گیرد.
از لحاظ بسندگی نیز باید تابلوها از موارد اضافی وغیر ضروری پرهیز و مفهوم اصلی را به صورت کامل بیان نمایند و از نظر هویت می بایست بر مبنای بافت شهری وتنوع فرهنگی ساماندهی شوند تا چهره وهویت شهر را مخدوش ننمایند. بدیهی است در صورت اجرای ضوابط تدوین شده جهت تابلوهای تبلیغاتی سطح شهر یقیناً تاثیرات بسیار مطلوبی بر سیما و منظر شهری و در نهایت مطلوبیت فضاهای شهر کرمانشاه ایجاد خواهد کرد.
