پایگاه تحلیلی - خبری نظرآنلاین

رسانه راهبردی - انتقادی پژوهشکده نظر

  • صفحه اصلی
  • هنر
    • باستان شناسی
    • مدرنیته و هنر مدرن
    • نقد هنر
    • نقوش و تزئینات
    • نگارگری
    • هنر باستان
    • هنر معاصر
  • منظر
    • منظر شهری
    • سازمان فضایی شهر
    • باغ
    • مبانی نظری منظر
    • منظر طبیعی
    • منظر و جامعه
    • منظر راه
  • معماری
    • مسکن
    • مبانی نظری معماری
    • معماری معاصر
    • معماران
  • شهر
    • برنامه ریزی و مدیریت شهر
    • مبانی شهر
    • نوسازی شهری
    • مرمت شهری
  • محیط
    • مدیریت آب
  • گردشگری
  • نظرگاه
  • تماس با ما
منو
  • صفحه اصلی
  • هنر
    • باستان شناسی
    • مدرنیته و هنر مدرن
    • نقد هنر
    • نقوش و تزئینات
    • نگارگری
    • هنر باستان
    • هنر معاصر
  • منظر
    • منظر شهری
    • سازمان فضایی شهر
    • باغ
    • مبانی نظری منظر
    • منظر طبیعی
    • منظر و جامعه
    • منظر راه
  • معماری
    • مسکن
    • مبانی نظری معماری
    • معماری معاصر
    • معماران
  • شهر
    • برنامه ریزی و مدیریت شهر
    • مبانی شهر
    • نوسازی شهری
    • مرمت شهری
  • محیط
    • مدیریت آب
  • گردشگری
  • نظرگاه
  • تماس با ما
  • یکشنبه 2 مهر 1402 02:39
جستجو
Close this search box.
صفحه اصلی شهر برنامه ریزی و مدیریت شهر

الگوی مفهومی توسعه شهرهای زیارتی

مهدی حسین‌زاده نویسنده: مهدی حسین‌زاده
جمعه 5 آذر 1400
در برنامه ریزی و مدیریت شهر, شهر
A A
0

تغییر الگوی مفهومی شهر مشهد 

بافت مرکزی شهر مشهد در دوره اخیر با گسترش فیزیکی مرزهای حرم، همراه با تخریب بخش های زیادی از بافت اطراف آن به بهانه توسعه و رفاه، تغییرات فراوانی را در بازه زمانی 50 سال اخیر شاهد بوده است. هر چند در دو دهه اخیر به واسطه طرح ها و برنامه ریزی های شهری صورت گرفته ارزش اقتصادی زمین در آن به شدت بالا رفته، اما بافت سکونتی و اجتماعی آن تا حد زیادی از بین رفته است.

بروز مشکلات و معضلات وضع کنونی در پی مداخلات سال های اخیر، در اثر پیروی از کدام الگوی توسعه بوده است؟ به عبارت دیگر روح حاکم بر این مداخلات (پارادایم) چه تاثیری در بوجود آمدن وضع کنونی داشته است؟

الگوی مفهومی توسعه شهرهای زیارتی
تصویر 1. مقایسه میزان مداخلات صورت گرفته در باقت پیرامونی حرم رضوی – تصوری بالاعکس هوایی سال 1335هجری شمسی- ماخذ: سازمان نقشه برداری ، تصویر پایین عکس هوایی سال 1400 هجری شمسی. ماخذ: Google Maps

 از حدود دهه پنجاه شمسی همزمان با شروع تدوین طرح های شهری تحولات گسترده ای در بافت مرکزی شهر مشهد صورت پذیرفت. از همین سال ها با احداث رینگ سواره به دوره حرم و پس از آن احداث رینگ سبز، برای اولین بار پیوند کالبدی بین بافت و حرم مطهر گسسته شد. در واقع این اقدام اولین مداخله در راستای قطع شاهرگ­ها و ساختارهای اساسی شهر و جداسازی اجزای اصلی سازنده سازمان فضایی بافت بود که مقدمه فروپاشی شاکله کلی را فراهم کرد.

حرم مطهر (به عنوان مرکز)، که تا قبل از آن بواسطه ساختارهای همچون محورهای تشرف و راسته بازارها با بافت پیرامونی خود به صورت کاملا فعال در ارتباط بود، از بافت پیرامونی خود جدا گردید. دهه های بعد و در اوج خود در سال های اخیر همزمان با اجرای طرح نوسازی و بهسازی (طرح طاش)، جدایی بافت از حرم تشدید گردید، تا جایی که طاش به وضوح بافت را به دو پهنه قدسی (حرم) و عرفی (بافت شهری) تقسیم کرد. (پارادایم قدسی-عرفی)

بیشتر بخوانید - Read More

مدیر پروژه سفر به هرمزگان در گفت و گو با روزنامه صبح ساحل: اقتصاد محلی دریاپایه بسیار کمرنگ شده است

در نشست شهرسازی روی آب مطرح شد؛ مشهودی: اساس طرح جامع شهرهای ایران روی آب بنا شده است/ منصوری: باید روی چند مساله کلیدی تهران تمرکز کنیم/ خسروی پور: اگر اجازه می‌دادند همین طرح جامع اجرایی شود امروز وضع بهتری داشتیم

بروز مشکلات عدیده اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی، فرهنگی و… همگی نتیجه این پارادایم و ناشی از عدم فهم کلیت شهر و نادیده انگاشتن زمینه، جامعه و روابط و نظامات حاکم بر آن است. از طرفی حرم (مکان مذهبی)، نه تنها به طور کامل از فضای شهری جدا شده و هیچ رابطه و ارتباط معناداری را با آن برقرار نمی کند، بلکه دچار تعارضات جدی معنایی و کالبدی با ساختمان ها و مراکز تجاری بلند مرتبه حول خود شده است.

با وجود مداخلات گسترده انجام شده در بافت در طول زمان بویژه در دوره معاصر، به نظر می رسد پیوند بین حرم و محدوده مجاور آن تا حد زیادی از هم گسسته، هرچند رگه هایی از این پیوند همچنان قابل کشف و بروز است. با این وجود تغییر پارادایم به نفع مردم و هویت شهر می تواند نقطه عطف روند مداخلات صورت گرفته باشد.

برچسب ها: بافت مرکزی شهرتوسعه حرم مطهرتوسعه شهرمشهد
نوشته قبلی

کدام یک مسئله شهر مشهد است؟ زائر یا مجاور؟

نوشته بعدی

به بافت تاریخی با دید فرسوده نگاه نکنیم!

مهدی حسین‌زاده

مهدی حسین‌زاده

پژوهشگر دکتری معماری منظر، دانشگاه تهران

مطالب مرتبط - Related Post

مدیر پروژه سفر به هرمزگان در گفت و گو با روزنامه صبح ساحل: اقتصاد محلی دریاپایه بسیار کمرنگ شده است

مدیر پروژه سفر به هرمزگان در گفت و گو با روزنامه صبح ساحل: اقتصاد محلی دریاپایه بسیار کمرنگ شده است

شنبه 18 شهریور 1402
در نشست شهرسازی روی آب مطرح شد؛ مشهودی: اساس طرح جامع شهرهای ایران روی آب بنا شده است/ منصوری: باید روی چند مساله کلیدی تهران تمرکز کنیم/ خسروی پور: اگر اجازه می‌دادند همین طرح جامع اجرایی شود امروز وضع بهتری داشتیم

در نشست شهرسازی روی آب مطرح شد؛ مشهودی: اساس طرح جامع شهرهای ایران روی آب بنا شده است/ منصوری: باید روی چند مساله کلیدی تهران تمرکز کنیم/ خسروی پور: اگر اجازه می‌دادند همین طرح جامع اجرایی شود امروز وضع بهتری داشتیم

پنج‌شنبه 9 شهریور 1402

واکنش به زمزمه جابجایی بازار تهران/ سید امیر منصوری: جراحی قلب تهران یک ضرورت خطرناک است

واکاوی علل به سرانجام نرسیدن وعده ساخت 4 میلیون مسکن در گفت و گوی بازار نیوز با سید امیر منصوری؛

نشست تخصصی «شهرسازی روی آب» 1 شهریور برگزار می شود

بهترین زمان سفر به چابهار در ماه های مختلف بر اساس پژوهش محققان

نوشته بعدی
به بافت تاریخی با دید فرسوده نگاه نکنیم!

به بافت تاریخی با دید فرسوده نگاه نکنیم!

نقد نظام مدیریت ساخت ‌و ساز شهری تهران(1)؛ تا وضع مطلوب، از وضع موجود

نقد نظام مدیریت ساخت ‌و ساز شهری تهران(1)؛ تا وضع مطلوب، از وضع موجود

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *