مبلمان شهری
چطور می توان به زیبا سازی فضاهای شهری کرمانشاه از طریق مبلمان شهری مطلوب کمک کرد؟ آيا مبلمان شهري كرمانشـاه از زيبـايي، تناسب و هنر و فرهنگ مطلوبي برخوردار است؟
با گسترش فزاینده شهرنشینی و افزایش جمعیت در شهر کرمانشاه و مشکلات ناشی از آن، فراهم آوردن امکاناتی برای رفاه حال شهروندان بیش از پیش ضروری می باشد. امروزه اهمیت و نقش مبلمان شهری در خدمات رسانی و زیباسازی شهری بر هیچ کس پوشیده نیست و مبلمان شهری از اجزای ضروری و جدایی ناپذیر شهرها محسوب می شود.
المان و مبلمان شهری موضوعی است که متاسفانه در شهر کرمانشاه کمتر مورد توجه قرار گرفته و این در حالی است که فضاهای شهری سرزنده و پویا معرف یک شهر شاداب و با حیات اجتماعی بالا هستند که می توانند کیفیت مناسبی از زندگی را در اختیار شهروندان قرار دهند.
مبلمان های شهری بعنوان ابزاری ارزشمند برای معرفی و شناسایی هویت ساختار شهر و نیز جهت تحلیل و ارزیابی گذشته و چه بسا آینده آن شهر می باشد. لیکن در شهر کرمانشاه برخی از مبلمان شهری چه از منظر زیبایی شناسی و چه از منظر کارکردی فاقد خصوصیات مد نظر می باشند.
مبلمان شهری سه ویژگی اساســی دارند: کاربردی بودن، زیبایی و هویتمند بودن. در صورت داشتن هر ســه ویژگی، می تواند نیاز عملکردی، بصری و هویتی شهروندان را همزمان برآورده سازد. البته این امر، مستلزم در نظر گرفتن مقوله های متعددی در طراحی اجزای مبلمان شــهری اســت که نه تنها رنــگ، هماهنگی با محیط پیرامون، دوام، ایمنــی، و اقتصادی بودن آنها مورد نظر اســت، بلکه باید از نظر عملکردی، جانمایی مناسبی در سطح شهر داشته باشند تا بتوانند پاسخگوی نیاز شهروندان باشند.
در یک جمع بندی کلی می توان گفت که یکی از مهمترین چالش ها و مشکلات مبلمان شهری در کرمانشاه موضوع تکثر در تنوع انواع مبلمان شهری می باشد. بنحوی که در یک محور یا یک فضای شهری شاهد گونه های مختلف مبلمان شهری با سبک ها و متریال های مختلف می باشیم. که باعث عدم خوانایی فضا و بی هویتی آن می گردد و در صورت حذف موارد زائد و غیر همخوان با محیط می توان به مطلوبیت لازم دست یافت .
از مهمترین مشکلات وارده بر مبلمان های شهری کرمانشاه به موارد ذیل می توان اشاره کرد :
- عدم همخوانی با مفاهیم محیط؛
- عدم وضوح کافی و ارتباط با فضای پیرامون، عدم دید مناسب به المان و عدم ایجاد سرزندگی و زیبایی در محیط؛
- عدم رعایت مقیاس مناسب در منطقه؛
- عدم شفافیت و خوانایی لازم در معنای المان برای شهروندان؛
- عدم هماهنگي با محيط و ساير المان هاي موجود در محيط و استفاده از رنگ، بدون در نظر گرفتن مبانی نظری استفاده از رنگ در محیط؛
- عدم رعایت کردن ضوابط معملول در ایستگاه های اتوبوس و بی توجهی به اقلیم و شرایط آب و هوایی منطقه در ایستگاه ها؛
- استفاده از انواع فرم های متنوع و غیر هماهنگ در صندلی و نیمکت ها و مبلمان در یک محور که موجب عدم هارمونی و همگونی مسیر شده است؛
- عدم جمع آوری المان های مناسبتی در طول یک سال؛
- عدم هماهنگی نیمکت های موجود در سطح شهر از نظر متریال، فرم و عدم توجه به راحتی و آسایش آنها برای استفاده کنندگان؛
- عدم توجه به زیبایی بصری پل ها.
مبلمان شهری به لحاظ موقعیت، ابعاد، تناســب، رنگ، فرم، شکل و حالت در فضاهای شهری تأثیرگذار هستند. تا در عین توجه به ابعاد زیبا شناختی شهر، پاسخ گوی نیازهای اســتفاده کننده از آن باشد. لذا راه حلی که می تواند تا حد زیادی به شهر کرمانشاه نشاط ببخشد، وارد نمودن هنر به فضاهای شهر و جانمایی های مناسب است. مشكلات شهر کرمانشاه فقط در ازدياد جمعيت، ترافيك، گراني، اقتصاد و نابساماني هاي زيست محيطي خلاصه نمي شود.
بلكـه انـواع ناهنجـارهـاي رفتـاري، مشكلات اجتماعي و فشارهاي روحي و رواني ناشي از سيماي ناخوشايند بصري نيـز خـود دلايـل كـافي براي افزايش مسائل زندگي مدون شـهري و تنـگتـر شدن عرصه در جامعه امروزي است. وجود هنر در شهر، بدون شک به زیبا سازی و تلطیف محیط خواهد انجامید و شهر خسته و بیمار را بهبود می دهد. بنابراين، توجه به مبلمان شهري نه تنهـا يـك رويكـرد زيباسازي است بلكـه در كنـار آن كيفيـت در محـيط شهري و رضايتمندي شهروندان هـم ارتقـا داده مـي شود
نمونه مبلمان های مناسب در شهر کرمانشاه می توان به مواردی اشاره کرد :
در نظر گرفتن راحتی و آسایش به دلیل ایجاد سایبان؛ استفاده از نقاشی های دیواری؛ استفاده از المانهای نمادین و یادمانی؛استفاده از طرح های هنری برای ایجاد باکس گل؛ استفاده از کاشی معرق در طراحی و زیبا سازی جداره پل ها؛ استفاده از فرم ها و احجام گرافیکی برای ایجاد جذابیت بصری و نمایش عملکرد.
با تعاریفی که از المان ها و مبلمان شهری و کاربرد آنها گفته شده باید گفت که شهر کرمانشاه به عنوان یکی از کلانشهرهای کشور از نظر وجود المان ها و مبلمان های شهری علی رغم کثرت و تنوع آنان قدری ضعیف عمل کرده است. برخی از المان های موجود نیز نه تنها یک هدف خاص فرهنگی را دنبال نمی کنند، بلکه در مواردی نیز به عنوان یک المان زیبا مورد قبول نیستند. بررسی و مطالعه در خصوص این نمادها در شهر کرمانشاه نشان می دهد که در ساخت این مبلمان، سنت ها، فرهنگ، هویت و تاریخ شهر و حتی در نظر گرفتن شرایط اقلیمی و مسائل زیست بوم شهر در نظر گرفته نشده است.
هر فضا فرهنگ خاص خودش را دارد و المانی که در آن فضا قرار می گیرد، باید با موقعیت و فرهنگ مردمی که از مقابلش می گذرند سنخیت داشته باشد. باید بتوانند به سرعت تأثیر زیبایی شناختی بر مخاطب خود بگذارند. از طرفی محل قرارگیری نشانه یکی از عوامل مهم تعیین میزان تأثیر گذاری و تثبیت آن در ذهن بیننده است. عامل دلبستگی شهروندان به شهرها و سکونتگاه هایشان، ویژگی های اقتصادی و جغرافیایی نیست، بلکه هویت، زیبایی و کیفیت های بصری است.
برای ایجاد چنین حسی مدیران و طراحان شهری باید در طراحی شهرها و نمادهای شهری ویژگی های اقلیمی، هویتی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی و… را مورد توجه قرار دهند. برای ایجاد تمایز شهرها و تقویت هویت مکانی علاوه بر ایجاد تمایز از طریق نمادها و المان های شهری، نشانه ای از هویت بومی آن مکان را هم در عناصر شهری مد نظر قرار دهند.
به هرحال آنچه که تا به امروز در حوزه معرفی کرمانشاه، پیشینه و فرهنگ آن با استفاده از المان های شهری صورت گرفته کافی نبوده و می طلبد مسئولان مربوطه علاوه بر نگاهی ویژه تر به این موضوع از افراد متخصص و متعهد برای مباحث فرهنگی این چنینی استفاده کنند تا المان ها و نمادهایی با غنا و پشتوانه فرهنگی، دینی و هویتی در کرمانشاه ایجاد شود.
