طراحی فضای سبز
طراحی فضای سبز در حریم خصوصی و اجتماعی افراد از مهمترین پدیده های جاری در محل زندگی انسان است. جایی که مردم با گیاهان ارتباط برقرار می کنند و باعث شادابی جسم و روح آنها می شود. در گذشته، باغها نشانی از این موضوع بودند و گیاه و طرح کاشت، بخش جدایی ناپذیر از آنها محسوب می شدند. مطابق با آنچه در کتب تاریخی باغسازی ایرانی مانند ارشاد الزراعه نوشته ابونصر هروی و مفاتیح الارزاق نوشته محمد یوسف نوری آورده شده است در طرح ریزی فضای سبز پس از تعیین کیفیت زمین و شرایط اقلیمی، مشخص نمودن گونه های گیاهی و باغچه بندی باغ، اولویت اول در طراحی باغ و فضای سبز محسوب می شود.
حال آنکه امروزه، طراحی فضای سبز در ایران با مشکلات بنیادی مواجه است و اساساً طرح کاشت به اولویت آخر در طراحی تبدیل شده است. از این رو این سوال مطرح است که چرا در عصر حاضر در ایران اولویت انتخاب گیاهان در طراحی فضای سبز نادیده گرفته می شود و پیوندی میان طراحی فضای سبز و گیاهان برقرار نمی شود؟
همانطور که ذکر شد با توجه به منابع تاریخی، تعیین گونه های گیاهی و همچنین باغچه بندی فضای سبز در اولویت فرآیند طراحی بوده است. به طور مشخص ترکیبی از هندسه و گیاه. نکته آنجاست که باغساز ایرانی گیاهان را به خوبی می شناخت و ویژگی های عملکردی و زیبایی شناسی آنها را به عنوان یکی از مهم ترین عنصرهای منظر درک کرده بود. او همچنین به اصول هندسه و معماری فضا آگاهی داشت. ترکیبی یکپارچه و فکری متمرکز که به وضوح در باغ ایرانی دیده می شود و آن را ماندگار کرده است.
در حالی که امروزه، تفکیک وظایف و فعالیت طراحان، در بسیاری از موارد حلقه مفقوده ای از اتصال و انسجام فکری را در تیم های طراحی پدید آورده است.
به این موضوع سپردن طرح به افراد غیر متخصص را نیز اضافه نمایید. جایی که در بهترین حالت، طراحی فضای سبز به شهرسازان و معماران و یا متخصصان باغبانی سپرده می شود. گروه اول فضا را می شناسند، اما با گیاه و ویژگی های آن آشنایی ندارند و گروه دوم علم گیاهان را می دانند و نسبت به ساخت فضا آگاهی ندارند. از این روست که هیچ یک بدون دیگری کامل نیست. حتی در کارهای تیمی نیز مشاهده می شود هر یک از اعضا در مرحله مربوط به خود وارد می شود و از کلیت فرآیند طراحی آگاهی ندارد.
از سویی دیگر بی توجهی مسئولین به موضوع فضای سبز و نگاه اشتباه به موضوع، این امر را تشدید کرده است. آنها که در بسیاری از موارد اعتقادی به تخصص ندارند، گیاهان و ویژگی های بوم شناسی و کاربردی آن را نمی شناسند. از این رو گیاهان را صرفا پر کننده فضا می دانند و از بعد زیبایی شناسی به آن نگاه می کنند.
لذا بی توجه به طرح های تهیه شده توسط مشاورین، به دنبال الگوهایی آماده و از قبل تعیین شده هستند که با لیست گیاهان موجود در گلخانه هایشان مطابقت داشته باشد. بنابراین طرح کاشت اکثر پارکها در شهرهای مختلف بدون در نظر گرفتن ویژگیهای اقلیمی و مسائل بوم شناسی انتخاب شده و چهره ای یکسان را رقم زده است.
با این اوصاف به نظر می رسد بازنگری در فهم فضای سبز و ویژگی های بوم شناسی، عملکردی و زیبایی شناسی آن و نقش مهم و تأثیرگذار آن در جامعه امروز، از یک سو و توجه به تخصص و دانش از سوی دیگر، نیاز امروزه مسئولین و مردم می باشد. همچنین توجه به همکاری میان رشته ای در تیم های طراحی و ارتباط همزمان اعضا در فرآیند طراحی، جدایی فضا و گیاه را در طرح ها کاهش خواهد داد.
