نگاهی به آثار مخرب ویلاسازی در زمین های کشاوزی دزفول

احداث ویلاهای تفریحی جهت گذران اوقات فراغت چه آثار مخربی بر بستر طبیعی زمین های کشاورزی و باغات دزفول گذاشته است؟

زمین های حاصل خیز در شمال خوزستان، محصول میلیون ها سال انباشت آبرفت های رودخانه های کارون، دز و کرخه بوده و به عنوان میراثی طبیعی می توان آن را شناخت. این میراث برای سالیان دراز گرداننده چرخه تولید در این منطقه بوده و کشاورزی به عنوان رکن اصلی صنعت در این محدوده شناخته می شده است. اما در سالیان اخیر، هجوم بی رحمانه انسان به این بستر حاصل خیز در جهت ایجاد مکان هایی برای فراغت و خوش گذرانی و توسعه پروژه های ویلاسازی که عموما فاقد مجوز ساخت هستند آسیب های جدی به طبیعت این منطقه وارد کرده است.

بیش از ۱۵ هزار باغ‌ویلا در باغ ‌های مرکبات شهرستان دزفول ایجاد شده است. این باغ ‌ویلاها که اغلب آنها غیرمجاز هستند از یک سو باعث جذب گردشگر و سرمایه و اشتغال زایی در شهرستان شده و از سوی دیگر به تولید مرکبات و آب ‌های زیرزمینی آسیب جدی زده ‌اند. چنین پروژه های ویلا سازی از چند جهت آسیب های طبیعی را وارد کرده اند که در ادامه به آن پرداخته خواهد شد.

مهم ترین مسئله تبدیل زمین قابل کشت و حاصل خیز به فضای غیر قابل کشت است. درختان که عموما شامل درختان مرکبات هستند قطع شده و جای خود را به بناها، پارکینگ ها و استخرها می دهند. کاهش درختان باغ ها خود موجب از بین رفتن زیستگاه های جانوری، کاهش برداشت میوه از باغات و از بین رفتن تعادل اقلیمی منطقه می شود.

موضوع دوم و مهم که به چالشی جدی برای شهر دزفول تبدیل شده، استخراج بی رویه منابع آب های زیر زمینی و چاه های غیر مجاز در جهت پر کردن استخرهای این ویلاهاست. چنین باید گفت که حجم عظیمی از آب های زیر زمینی صرفا در جهت نیل به هدف فراغت، استخراج شده و آلوده می گردد. پایین رفتن سطح آب های زیر زمینی در این منطقه در سال های اخیر زنگ خطری برای این بستر حاصل خیز است. از طرفی آلودگی سفره های آب زیر زمینی نیز به دلیل تعداد زیاد  چاه های فاضلاب این ویلاها را می توان اثر مخرب دیگری قلمداد کرد.

از سوی دیگر، ساخت بدون مجوز و نظارت چنین ویلاهایی، منظر ساده و بی آلایش زمین های کشاورزی و باغات را خدشه دار کرده است.  حصارهای کاه گلی باغ ها که از پس آن ها درختان مرکبات، کنار و نخل هویدا بود، جای خود را به دیوارهای  سیمانی با بناهایی که سقف های شیروانی رنگی را شامل می شوند داده است.

مدیران شهری برنامه های متعددی را برای سامان دهی این شرایط ارائه کرده که هیچ کدام به نتیجه نرسیده است. سیاست تهدید و تخریب به تعداد کمی از ویلاها محدود شده و پس از اعتراضات مالکین که عموما ویلاهای خود را در جهت گردشگری به محلی برای درآمدزایی تبدیل کرده اند، متوقف شده است. همچنین طرح اختصاص 500 هکتار از اراضی غیر قابل کشت حاشیه شهر جهت ایجاد باغ شهر که از طرف مسئولین شهری وعده داده شده بود به دلیل نا هماهنگی برخی دستگاه ها به سرانجام نرسید.

آن چه که واضح است الگوی فراغت در شهر دزفول تغییر کرده است. شب نشینی در کنار رودخانه و کت های دزفول که در دل بستر رودخانه ایجاد شده بودند، به دلیل عدم تامین امکانات لازم جای خود را به باغ نشینی های لوکس و پر هزینه داده و مدیریت نادرست توسط نهادهای زیربط، موجب رشد بی رویه آن و دست درازی به طبیعت شده است. شاید این مقوله توانسته است به رشد گردشگری شهر کمک کند، اما باید توجه داشت که ادامه این روند ماهیت اصلی این محدوده را تغییر و به موجودیتی جدید، بی هویت با محیط زیستی آسیب دیده بدل خواهد کرد.