• خانه
  • آرشیو
  • نویسندگان
پنج‌شنبه 5 خرداد 1401
  • ورود
نظرآنلاین
  • صفحه اصلی
  • هنر
    • باستان شناسی
    • مدرنیته و هنر مدرن
    • نقد هنر
    • نقوش و تزئینات
    • نگارگری
    • هنر باستان
    • هنر معاصر
  • منظر
    • منظر شهری
    • سازمان فضایی شهر
    • باغ
    • مبانی نظری منظر
    • منظر طبیعی
    • منظر و جامعه
    • منظر راه
  • معماری
    • مسکن
    • مبانی نظری معماری
    • معماری معاصر
    • معماران
  • شهر
    • برنامه ریزی و مدیریت شهر
    • مبانی شهر
    • نوسازی شهری
    • مرمت شهری
  • محیط
    • مدیریت آب
  • گردشگری
  • نظرگاه
  • تماس با ما
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
نظرآنلاین
  • صفحه اصلی
  • هنر
    • باستان شناسی
    • مدرنیته و هنر مدرن
    • نقد هنر
    • نقوش و تزئینات
    • نگارگری
    • هنر باستان
    • هنر معاصر
  • منظر
    • منظر شهری
    • سازمان فضایی شهر
    • باغ
    • مبانی نظری منظر
    • منظر طبیعی
    • منظر و جامعه
    • منظر راه
  • معماری
    • مسکن
    • مبانی نظری معماری
    • معماری معاصر
    • معماران
  • شهر
    • برنامه ریزی و مدیریت شهر
    • مبانی شهر
    • نوسازی شهری
    • مرمت شهری
  • محیط
    • مدیریت آب
  • گردشگری
  • نظرگاه
  • تماس با ما
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
نظرآنلاین
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
صفحه اصلی هنر

جشن سده ، «چهل روزگی خورشید مبارک»

نظر آنلاین توسط نظر آنلاین
پنج‌شنبه 10 بهمن 1398
در هنر, منتخب, یادداشت
A A
0

سده جشن ملوک نامداراست

زِ اَفریدون و از جَم یادگار است

 (عنصری)

بیشتر بخوانید

بیان های جدید هنر در دنیای مجازی

بحران های سرزمینی از دیدگاه منظر

دهمین روز از ماه بهمن در تقویم باستانی ایرانیان جشن سده است. آئین سده با غروب خورشید روز دهم ماه بهمن برپا می‌گردد.

در علت پیدایش این جشن، افسانه‌های گوناگون آمده است، یکی از این داستان‌ها به پیدایش آتش اشاره دارد. فردوسی می‌گوید: «هوشنگ پادشاه پیشدادی، که شیوۀ کشت‌وکار، کندن کاریز و کاشتن درخت را به او نسبت می‌دهند، روزی در دامنۀ کوه ماری دید و سنگ برگرفت و به سوی مار انداخت و مار فرار کرد. اما از برخورد سنگ‌ها جرقه‌ای زد و آتش پدیدار شد».

برآمد به سنگ گران‌سنگ خرد // هم آن و هم این سنگ گردید خرد

فروغی پدید آمد از هر دو سنگ // دل سنگ گشت از فروغ آذرنگ

جهاندار پیش جهان آفرین // نیایش همی کرد و خواند آفرین

که اورا فروغی چنین هدیه داد // همین آتش آن گاه قبله نهاد

یکی جشن کرد آنشب و باده خورد// سده نام آن جشن فرخنده کرد

داستان‌های دیگر در مورد علت پیدایش این جشن آمده که به اختصار می‌توان گفت: کیومرث را صد فرزند شد و چون این یکصد فرزند به حد رشد رسیدند جشنی برپا شد و این جشن را سده نامیدند. روایتی دیگر می‌گوید: چون مشی و مشیانه (آدم و حوای زرتشتی) فرزندانشان به یکصد رسید این اتفاق را جشن گرفتند و آن را سده نامیدند. گروهی بر این باورند از جشن سده تا نوروز پنجاه روز و پنجاه شب پیش است که مجموع آن می‌گردد صد شب و روز به این سبب این امر جشن سده را پنجاه روز به نوروز برپا می‌نمودند…

جشن سده بی‌شک از دورانی بسیار کهن وجود داشته و در عصر ساسانیان با شکوه خاصی برپا می‌شده، البته از این جشن در اوستا و نوشته‌های پهلوی نامی برده نشده و شاید علت این سکوت کُتُب دینی زرتشتی در مورد سده آن باشد که این جشن از اعیاد غیر بومی آریایی بوده و در آن دوران در دین زرتشتی رسمیت نداشته است. اگر قول «بیرونی» [۱] را بپذیریم که این جشن تنها در دورۀ اردشیر بابکان (۲۲۴ – ۲۴۲میلادی) در زمرۀ اعیاد مذهبی درآمده و با آئین زرتشتی درآمیخته و سپس صورت جشن ملی یافته و تا قرن‌های پس از اسلام دوام آورده است، این نظر بسیار محتمل است زیرا دورۀ اشکانی و ساسانی دورۀ درآمیختن کامل فرهنگ بومی و آریایی در ایران است.

جشن سده ، «چهل روزگی خورشید مبارک»

جشن سده دقیقا در پایان چله بزرگ قرار دارد و به اعتقاد عوام با به سر رسیدن این چله زمین باید دزدانه نفسی بکشد. در شب جشن همگان به صحرا می‌رفتند و بوته‌ها فراهم می‌کردند و با آتش زدن بوته‌ها شادی و پایکوبی می‌نمودند و بر این باور بودند که آتش بازماندۀ این آئین، سرما را نابود می‌نماید. گردآوری این بوته‌ها فریضه‌ای عمومی بود، بزرگان و ثروتمندان مردمانی را اجیر می‌کردند که بجای ایشان بوته گردآورند. شاهان و بزرگان و مردمان هر یک به فراخور حال خود به تهیۀ هیزم و خار و خاشاک و علی‌الخصوص چوب گز می‌پرداختند و پشته‌ای از آن می‌ساختند تا در آتش بزرگ قرار دهند.

ابولفضل بیهقی در مورد جشن سده در عصر امیر مسعود چنین می‌گوید: «… و سده نزدیک بود، اشتران سلطانی را و همه لشکر به صحرا بردند و گز کشیدن گرفتند تا سده کرده آید…، و گز دیگر جمع کردند که سخت بسیار بود و کوهی برآمد بزرگ… و سده فرآز آمد… و آتش به هیزم زدند و پس از آن شنیدم که قریب ده فرسنگ فروغ آتش بدیده بودند و کبوتران اندود بگذاشتند و ددگان برف اندود و آتش زده دویدن گرفتند و چنان سده‌ای بود که دیگر چنان ندیدم و آن به خرمی به پایان آمد» [۲].

اما اگر از ورای اسطوره‌ها که پیرامون جشن سده را گرفته بگذریم، جشن سده شاید نه ارتباطی به عدد صد داشته باشد و نه به پیدایش آتش به دست هوشنگ پیشدادی!

واژۀ سده از واژۀ اوستایی (SADA) که اسم و مونث است گرفته شده و معنی آن یعنی ظهور، آشکارایی، پیدایش. جشن سده در واقع جشن چلۀ خورشید است، یعنی چهل روز از شب یلدا (شب تولد خورشید) گذشته است. پس این روز را جشن می‌گرفتند و آتش به پا کردن نوعی جادوی گرم کردن جهان به شمار می‌آمده. بنابراین جشن سده با تولد خورشید (جشن شب یلدا) ارتباط پیدا می‌کند و باورمندی به تولد خورشید (شب یلدا) و جشن سده از عقاید برگرفته از آئین مهرپرستی در ایران می‌باشد. جشن سده به مانند برپایی جشن تولدی است برای خورشید. در سرزمین ایران حتی امروزه نیز برای کودکان جشن چهل روزگی برپا می‌دارند یا برای مردگان مراسم شب چهلم برگزار می‌کنند که بی‌شک تقدس چهل در ارتباط با آئین مهر در ایران است.

پی‌نوشت:

1. نگاه کنید به: بیرونی، التفهیم. تصحیح جلال همایی، چاپخانۀ مجلس.1318.ص257

۲. بیهقی، ابولفضل. تاریخ بیهقی. تصحیح علی‌اکبر فیاض. انتشارات دانشگاه مشهد. 1356.ص572

برچسب ها: آریاییایران باستانجشن سده
نوشته قبلی

انحصار صوت و تصویر فراگیر، بی‌صدایی و‌ بی‌سیمایی رسانه‌های مستقل

نوشته‌ی بعدی

بازآفرینی رنگین سنگ‌نگاره‌های ساسانی تاق بستان

نظر آنلاین

نظر آنلاین

مطالب مرتبط - Related Post

استقبال از بیان های جدید هنر در دنیای مجازی و انزوای هنرهای سنتی

بیان های جدید هنر در دنیای مجازی

دوشنبه 2 خرداد 1401
بحران های سرزمینی از دیدگاه منظر

بحران های سرزمینی از دیدگاه منظر

یکشنبه 25 اردیبهشت 1401

چرا دوچرخه اشتراکی در مشهد، اشتراکی نشد؟

نسبت مینیاتور معماری و واقعیت

تناقض در آیین نامه و شیوه نامه نشریات علمی

توسعه شبکه آزادراهی کشور، عدالت یا تبعیض اجتماعی؟!

نوشته‌ی بعدی
بازآفرینی رنگین سنگ‌نگاره‌های ساسانی

بازآفرینی رنگین سنگ‌نگاره‌های ساسانی تاق بستان

شهر و جمهوری زدایی از مردم!

شهرداری می‌تواند با اجاره‌ داری، ناظر نوسانات اجاره‌ بهای مسکن شود.

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

مطالب برگزیده

  • بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

    بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0
  • مدرن چيست؟

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0
  • عوارض شهرداری چیست و انواع آن کدامند؟

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0
  • رنگ های نمادین در هنر ایران

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0
  • سکه های هخامنشی

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0

مطالب برتر

  • در جریان
  • دیدگاه‌ها
  • آخرین
بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

یکشنبه 2 اسفند 1388
مدرن چيست؟

مدرن چيست؟

دوشنبه 13 مهر 1388
عوارض شهرداری چیست و انواع آن کدامند؟

عوارض شهرداری چیست و انواع آن کدامند؟

دوشنبه 1 بهمن 1397
رنگ های نمادین در هنر ایران

رنگ های نمادین در هنر ایران

یکشنبه 11 خرداد 1399
نقدی بر شیوه اجرای تبصره 3 ماده 9 قانون حدنگار

نقدی بر شیوه اجرای تبصره 3 ماده 9 قانون حدنگار

6
تقلید بدون ¬حجت در سیمای شهری

تقلید بدون ­حجت در سیمای شهری

2
گردشگری، سفری مقدس

گردشگری، سفری مقدس

2
بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

2
تاثیرات صنعت نفت در شهرهای ایران

تاثیرات صنعت نفت در شهرهای ایران

چهارشنبه 4 خرداد 1401
استقبال از بیان های جدید هنر در دنیای مجازی و انزوای هنرهای سنتی

بیان های جدید هنر در دنیای مجازی

دوشنبه 2 خرداد 1401
احیای تکنوکرات قنوات و زوال ارزش های معنایی منظر شهری تهران

احیای تکنوکرات قنوات

شنبه 31 اردیبهشت 1401
چرا ما کارناوال نداریم؟!

چرا ما کارناوال نداریم؟!

جمعه 30 اردیبهشت 1401

کپی رایت 1397-1400؛ کلیه حقوق این وب سایت متعلق به پژوهشکده نظر است.

  • پژوهشکده نظر
  • باغ نظر
  • منظر
  • هنر و تمدن شرق
  • گردشگری و فرهنگ
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
  • صفحه اصلی
  • هنر
    • باستان شناسی
    • مدرنیته و هنر مدرن
    • نقد هنر
    • نقوش و تزئینات
    • نگارگری
    • هنر باستان
    • هنر معاصر
  • منظر
    • منظر شهری
    • سازمان فضایی شهر
    • باغ
    • مبانی نظری منظر
    • منظر طبیعی
    • منظر و جامعه
    • منظر راه
  • معماری
    • مسکن
    • مبانی نظری معماری
    • معماری معاصر
    • معماران
  • شهر
    • برنامه ریزی و مدیریت شهر
    • مبانی شهر
    • نوسازی شهری
    • مرمت شهری
  • محیط
    • مدیریت آب
  • گردشگری
  • نظرگاه
  • تماس با ما

کپی رایت 1397-1400؛ کلیه حقوق این وب سایت متعلق به پژوهشکده نظر است.

خوش آمدید!

وارد ناحیه کاربری خود شوید

رمز عبور را فراموش کرده اید؟

رمز عبور خود را بازیابی کنید

لطفا نام کاربری یا آدرس ایمیل خود را برای بازنشانی رمز عبور خود وارد کنید.

ورود به سیستم