پایگاه تحلیلی - خبری نظرآنلاین

رسانه راهبردی - انتقادی پژوهشکده نظر

سیلاب‌های شهری و روددره‌های تهران

چکیده: نگاه مهندسی و تک بعدی در توسعۀ شهر تهران و در برنامه‌ریزی و مدیریت نحوۀ حضور روددره‌ها در شهر تهران که با اولین طرح جامع تهران در سال ۱۳۴۷ ‌کلید خورد.

با توسعۀ شهر تهران در دهه ۱۳۴۰ روددره‌های شمالی – جنوبی که از دامنه‌های البرز در دشت تهران روان بودند در بافت شهری قرار گرفتند. این دره‌ها که هیچ‌گاه پیش از این به صورت سنتی با شهر تهران و ساختار آن پیوندی نداشتند با توسعۀ شهر که هم‌زمان با حاکمیت رویکردهای مدرنیستی و تک‌بعدی به شهر و طبیعت بود، دیگر هرگز فرصتی برای پیوند با تهران را پیدا نکردند.

نگاه مهندسی و تک بعدی در توسعۀ شهر تهران و در برنامه‌ریزی و مدیریت نحوۀ حضور روددره‌ها در شهر تهران که با اولین طرح جامع تهران در سال ۱۳۴۷ ( فرمانفرمائیان و گروئن،۱۳۴۷) ‌کلید خورد و با طرح سامان‌دهی آب‌های سطحی تهران در سال ۱۳۵۳ تکمیل شد. پس از انقلاب نیز در حوزۀ دره‌های درون شهر تهران همان رویکرد مهندسی، این پدیده‌ها را به کانال‌هایی برای انتقال آب‌های سطحی و گاهی فاضلاب شهری تقلیل داد و رودها تبدیل به کانال‌های روباز و یا سرپوشیده در بستر بزرگراهایی شدند که برای شهر حیاتی‌تر از دره‌ها به نظر می‌رسید. در تمامی طرح‌های جامع شهر تهران در بعد از انقلاب از طرح جامع سامان‌دهی سال ۱۳۷۰ تا طرح جامع سال ۱۳۸۵ رویکرد تک بعدی و مهندسی به این زیرساخت‌ها حاکم بوده است. پروژه‌هایی چون پارک جوانمردان یا پارک نهج‌البلاغه از نمونه‌های بارز این نگاه مهندسی است که در سال‌های اخیر با نگاه تزئینی در هم آمیخته است.

دره‌ها

مهم‌ترین آفتی که در تمام این سال‌ها در برنامه‌ریزی و مدیریت دره‌های درون شهری تهران گریبان‌گیر بوده و دور باطلی از برخوردهای صلب را با این پدیده‌های پویا شکل داده است، نگاه تک‌بعدی به این پدیده‌های چند‌بعدی است. در نظر گرفتن دره‌ها به عنوان مؤلفه‌هایی دسته چندم و قائل نشدن نقش‌های متنوع برای آن‌ها، زمینۀ حذف و از یاد بردن طبیعت آنها را فراهم کرده است. باید بدانیم که نگاه مهندسی و انتقال سیلاب به این پدیده‌های چندبعدی رویکردی شکست‌خورده است. مشکل این رودها تنها تجاوز به حریم و عدم پاسخ‌گویی به آشوب‌های سیل نیست، بلکه عدم به رسمیت شناخته شدن وجوه مختلف دره‌ها در شهر تهران است. این رودها باید به عنوان پدیده‌هایی چندبعدی در دل شهر تهران به در نظر گرفته شوند. پدیده‌هایی چندوجهی با ابعاد طبیعی_فرهنگی و طبیعی_اجتماعی که در صورت درست دیده شدن، زمینۀ برنامه‌ریزی چند بعدی و بهره‌گیری از تخصص‌های میان‌رشته‌ای و فرارشته‌ای در مدیریت و برنامه‌ریزی آن‌ها را فراهم می‌سازد.

امروز یادمان نرود که حل مشکل دره‌های تهران با تعریض یا افزایش حجم کانال‌های انتقال آب حل نمی‌شود و باید نگاه و تعریف‌مان از این پدیده‌ها را تغییر دهیم!

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *