چه عواملی باعث افزایش کیفیت کالبدی و ارتقاء آسایش بصری در سیمای مطلوب شهری می‌گردد؟ مهمترین مشکلات و معایب در نابسامانی سیمای شهر کرمانشاه چه عواملی هستند؟
زمانی که شهر تحت تأثیر عوامل مختلف دچار رشد بی رویه و شتابان می شود، به سرعت منبسط شده، گسترش می یابد و بالطبع تغییر و تحولات آن چندان منطقی و قاعده مند پیش نمی رود. نتیجه این مداخلات بدون مطالعه، باعث کاهش کیفیت منظر شهری، ناهنجاری و اغتشاشات بصری در فضای شهری می شود. منظر شهری هنر یکپارچگی بصری و ساختاری به مجموعه ساختمان ها، خیابانها و مکان هایی است که محیط شهری را می سازند و از آنجا که تركیبهای معماری حاوی نوعی معنا هستند از این رو قادرند كه خیال آدمی را تحت تأثیر قرار داده و با وی ارتباط برقرار كنند.
به همین دلیل بخشهای عمده ای از ارتباط انسان با محیط اطرافش از طریق ارتباط بصری و ذهنی وی با تركیب های معماری آن محیط اتفاق می افتد. لذا تحولات چند دهه اخیر در شهر کرمانشاه، به دلیل مصالح، تنوع سبکها و سرعت در ساخت و ساز، موجب شد که ضرورت توجه به نما و نیز ساماندهی بدنه های شهری مورد توجه قرار گیرد. و عوامل ایجاد مهمترین مشکلات و معایب در نابسامانی سیمای شهر کرمانشاه مورد سوال قرار میگیرد.
طراحی سیما و منظر شهری بخش بسیار حیاتی از هویت شهر محسوب می شود و گویای فرهنگ و نگرش آن جامعه است. معماری ساختمانها، نماسازی و طراحی نمای متناسب برای بناها در صورت ضابطه مندی می تواند در رسیدن به یک ساختار معماری متناسب با فرهنگ بومی و ایجاد هارمونی در منظر شهری مؤثر باشد. نابسامانی های چند دهه اخیر در منظر شهر کرمانشاه سبب شد تا تدوین ضوابط و مقررات برای ساماندهی نمای شهر، مورد توجه قرار گیرد. به طوری که یکی از مهم ترین مسائلی که نظر طراحان شهری را به خود جلب نموده، مسئله منظر عینی شهر می باشد.
فقدان هویت، نابسامانی و اغتشاش بصری از طرفی، عدم هماهنگی ضوابط نما در میراث فرهنگی با ضوابط نما در شهرداری، مغایرت طرحهای مصوب با طرحهای اجرایی و اعمال سلیقه های شخصی و غیرتخصصی با اهداف مالی، عدم وجود خط آسمان زیبا و منظم که یکی از تأثیرگذارترین عوامل در نظم دهی به فضاهای شهری می باشد، افزایش نماهای رومی در شهر که با فرهنگ و پیشینه شهر ما هماهنگی نداشته و از هنر و ذوق معماران ایرانی نیز در آن بهره‌ای برده نشده است؛ از مهم ترین انتقاداتی است که به منظر عینی شهر کرمانشاه می شود.
در حوزه ساماندهی سیمای شهری کرمانشاه، از نمونه سیاست های اجرا شده در این زمینه دستورالعمل ساماندهی بافت فرسوده و تاریخی با تأیید و نظارت سازمان میراث فرهنگی کرمانشاه بود که نمونه های اجرا شده آن عبارتند از:
- محور خیابان مدرس؛ ولی از آنجا که فرم شهرها منبعث از بحث های فرهنگی و اجتماعی است که در طول سال ها شکل گرفته، در نماهای جدید، از الگوهای غربی و شرقی استفاده شد. متاسفانه به این موضوع توجه نشده است که بناهای جدید و نماهای طراحی شده با فرم ساختمان هایی که قبلاً در آن محل ساخته شده اند نیز همخوانی ندارد. از طرفی انسجام و هماهنگی ساختمان ها در ارتباط همند و بایستی در کنار ساختمان های پیرامونی دیده شوند.
- محور خیابان دبیراعظم: در این محور در ساخت مجتمع تجاری دبیراعظم سعی شده است که با در نظر گرفتن نوع متریال، طراحی فرم نما با حداکثر رضایت و تأیید سازمان میراث فرهنگی صورت گیرد تا بتواند تأثیر قابل توجه بر مطلوبیت مؤلفه های زیبا شناختی و فرمی کیفیت محیط در بافت داشته باشد و موجب افزایش سرزندگی شهری شود.
- پروژه منوریل کرمانشاه: تکنولوژی به عنوان یکی از ارکان جدایی ناپذیر، تأثیرات عمیقی را در جوامع بشری و به تبع آن، در ساختار فضای کالبدی–اجتماعی شهرها ایجاد کرده و به دنبال این تحولات در ساختار ادراکی انسان ها نیز تغییراتی صورت گرفته است. از آنجایی که مونوریل به صورت ریل هوایی می باشد، تأثیر خاصی در دگرگونی سیمای شهر به خصوص در نزدیکی محل های ایستگاه مونوریل دارد که عبارتند از: منافات با اصول پدافند غیر عامل، مقرون به صرفه نبودن تعداد جابه جایی مسافرین و مشکلات سمعی و بصری برای شهر، مخصوصاً قرار داشتن در مسیر چند بیمارستان اصلی شهر و عبور از مسیرهای تاریخی و مغایرت با قانون های میراث فرهنگی.
لزوم ساماندهی سیما و منظر کهن شهر کرمانشاه
فضاهای شهری می توانند برای مردم، تداعی کننده جنبه های نمادین، فرهنگی و تاریخی باشند. از آنجا که سیمای شهر تصویر ذهنی شهروندان از یک شهر و یک عامل عینی است که ابعاد مختلفی از شهر مانند ابعاد فرهنگی، هویتی و تاریخی را در ذهن مخاطب به صورت عینی تثبیت می‌کند، لذا به منظور كاهش و رفع اغتشاشات و بی سامانی های مورد اشاره و به منظور ارتقاء و توسعه هویت بصری و افزایش كیفیت عینی و ذهنی زندگی شهروندان در دستورالعمل مدیریت و ساماندهی سیما و منظر شهری لازم است موارد ذیل در نظر گرفته شوند:
حفظ و تقویت هویت بومی در نماهای ساختمانی و منظر شهری؛ کنترل نمای ساختمان های در حال احداث قبل از اتمام کامل عملیات ساختمانی؛ جلوگیری از اغتشاشات بصری و گسترش نماهای ناسازگار؛ مدیریت هماهنگ در حوزه نمای ساختمانی در راستای نظم دهی به منظر شهر؛ کاهش موازی کاریها و ناهماهنگی های دستگاههای متولی.
نکات مذکور در مدیریت شهری، لازم و ضروری بوده و از اهمیت ویژه ای در امر ارتقای زیبایی شناسانه و چشم انداز شهری برخوردار است. ساماندهی فضای كالبدی، اجتماعی و مدیریتی شهری به صورت مطلوب می‌تواند تلاشی در راه كاهش تعارض فضای كالبدی و محتوای اجتماعی سیمای بصری شهر باتمدن و كهن كرمانشاه باشد.
