نظرآنلاین: باتوجه به اینکه امکان جابهجایی کاربری‌ها از بافت وجود ندارد یا بسیار هزینه‌بر است، به نظر شما راه‌حل عملی چه می‌تواند باشد؟
مهدوی: در مورد انبارها قطعاً امکان جابهجایی وجود دارد. تا چهل سال پیش که هنوز زندگی در محله‌های قدیمی هستۀ اولیۀ تهران جاری بود، به‌ندرت انباری در پیرامون و درون بازار دیده می‌شد. اما با غفلت از سرپا‌نگه‌داشتن محلات پنجگانه و خروج خانواده‌های ریشه‌دار از آنها، انبارها در گوشه و کنار بافت تاریخی سر برآوردند و چون دور باطلی تنزل ارزش املاک، تبدیل آنها به انبار را با صرفه کرد و به نوبۀ خود وجود انبارها زندگی را پس زد.
انبارداری در مرکز قدیمی تهران مانند انبار باروت خطرناک هستند و با کوچکترین جرقه‌ای باعث آتش‌سوزی می‌شوند.
بارها به مدیران شهری گفته شده برای برچیدن انبارها چاره‌اندیشی کنند، اما گویا نفوذ بازاریان بیشتر است و به رغم محمل قانونی برای جلوگیری از فعالیت انبارداری در ساختمان‌های مسکونی و تجاری، همچنان این خوره جان بافت تاریخی را می‌گیرد.
تذکرهای گاه و بیگاه اعضای شورای شهر تاکنون راه به جایی نبرده است، برنامه‌ای روشن و عزمی محکم لازم است.
ادارۀ ساماندهی مشاغل، با استناد به بند ۲۰ مادۀ ۵۵ قانون شهرداری‌ها، می‌تواند به صاحبان انبارهای مستقر در ساختمان‌های دارای کاربری غیر انبار اخطار شفاهی و سپس کتبی بدهد و در نهایت آنها را پلمپ کند.
چارۀ کار، اعمال جدی و بدون اغماض این قانون است؛ چون تا انبار در مرکز تاریخی باقی بماند، خطر و آسیب به بافت قدیمی و ساختمان‌های ارزشمند درون آن هم در کمین است.
در کنار جلوگیری از انبارداری، ارتقای کیفیت محیطی در بافت قدیمی و حمایت و تشویق شهرداری به استقرار فعالیت‌های مرغوب، به خروج داوطلبانۀ انبارها کمک خواهد کرد، درواقع نوعی اثرگذاری متقابل اتفاق خواهد افتاد.
به یاد داشته باشیم که با آتش‌سوزی فقط کالبد بنا از بین نمی‌رود، اشیای داخل آن و همۀ خاطرات و تاریخ آن نیز دود می‌شود و به هوا می‌رود.
نظرآنلاین: چرا بعد از وقوع آتش‌سوزی‌های متعدد در بافت تاریخی، اقدامی برای بناهای داخل بافت صورت نمی‌گیرد؟ چه نهادی باید وارد عمل شود و اصلاً با توجه به تعدد بناها، اقدامی عملی قابل تصور است؟
مهدوی: در مقررات ملی ساختمان کشورها برای پیشگیری از آتش‌سوزی، تضمین تخلیۀ به موقع ساکنان، حفظ ایستایی ساختمان در برابر آتش، کاهش خطر پیشروی آتش در ساختمان و سهولت فرونشاندن آتش، شرایطی برای طراحی، اجرا و بهره‌برداری مقرر می‌شود که اجباری است.
در این مقررات ساختمان‌ها براساس ارزش تاریخی، ارتفاع، کاربری و نوع سازه و مصالح طبقه‌بندی می‌شوند و هریک الزامات خود را دارند.
بنابراین، سرفصل ساختمان‌های بلند مانند پلاسکو از ساختمان‌های تاریخی مانند هشت گنبد حسن‌آباد جداست و ملاحظات آنها نیز اختصاصی است؛ زیرا مقاومت سازه‌ای آنها در برابر آتش تفاوت می‌کند و تجهیزات آتش‌نشانی خاص خود را در مرحلۀ بهره‌برداری می‌خواهند.
از تدابیر آتش‌نشانی مشترک می‌توان به سامانه‌های هشدار‌دهنده، خط ارتباطی بین ساختمان و ایستگاه آتش‌نشانی، بازرسی منظم تجهیزات برقی و مکانیکی اشاره کرد.
ایکوموس و یونسکو هم برای مرمت و ایمنی بناهای تاریخی دستورالعمل‌هایی دارند که بر پایۀ تجربه‌ها و پیشرفت‌های علمی هر از چند گاهی بازنگری می‌شوند. بهره‌گیری از این راهنماها بی‌گمان مؤثر است، مسئولیتی که متوجه میراث فرهنگی است.
در کشورهای پیشرفته، ساختمان‌ها بر مبنای سامانۀ اعلام خطر حریق بیمه می‌شوند و با عدول از رعایت مقررات اصلاً بیمه نمی‌شوند و کسی آنها را تملک یا اجاره نمی‌کند.
راه‌حل، تنظیم مقررات جامع و کامل در مورد ساختمان‌های تاریخی و بلند‌مرتبه است و نظارت بر اعمال آنها و بازرسی‌های دوره‌ای.
باید توجه داشت که جدا از مقررات، مسئولیت حرفه‌ای در مرمت و ساخت، مسئولیت میراث در حفاظت بناهای تاریخی، مسئولیت شهرداری در نظارت و اعمال قانون، و مسئولیت مالک در قبال جان و مال بهره‌برداران اهمیت دارد.
نظرآنلاین: به نظر شما آیا احتمال عمدی‌بودن آتش‌سوزی در بافت‌های تاریخی وجود دارد؟ در مواردی که میراث اجازۀ تخریب نمی‌دهد؟ اگر بله، چگونه می‌شود از آن جلوگیری کرد؟
مهدوی: در مواردی، نمی‌توان احتمال عمدی‌بودن آتش‌سوزی را نادیده گرفت. اگر قانون حکم کند که در صورت آتش‌سوزی مالک موظف به مرمت یا بازسازی عین ملک آسیب‌دیده و پرداخت خسارت به متصرفان است، شاید این آتش‌سوزی‌های عمدی متوقف شود؛ اما در جایی که تراکم بیشتری به این املاک تعلق می‌گیرد، آتش‌سوزی به فرصتی برای سودآوری تبدیل می‌شود.
