• خانه
  • آرشیو
  • نویسندگان
جمعه 10 تیر 1401
  • ورود
نظرآنلاین
  • صفحه اصلی
  • هنر
    • باستان شناسی
    • مدرنیته و هنر مدرن
    • نقد هنر
    • نقوش و تزئینات
    • نگارگری
    • هنر باستان
    • هنر معاصر
  • منظر
    • منظر شهری
    • سازمان فضایی شهر
    • باغ
    • مبانی نظری منظر
    • منظر طبیعی
    • منظر و جامعه
    • منظر راه
  • معماری
    • مسکن
    • مبانی نظری معماری
    • معماری معاصر
    • معماران
  • شهر
    • برنامه ریزی و مدیریت شهر
    • مبانی شهر
    • نوسازی شهری
    • مرمت شهری
  • محیط
    • مدیریت آب
  • گردشگری
  • نظرگاه
  • تماس با ما
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
نظرآنلاین
  • صفحه اصلی
  • هنر
    • باستان شناسی
    • مدرنیته و هنر مدرن
    • نقد هنر
    • نقوش و تزئینات
    • نگارگری
    • هنر باستان
    • هنر معاصر
  • منظر
    • منظر شهری
    • سازمان فضایی شهر
    • باغ
    • مبانی نظری منظر
    • منظر طبیعی
    • منظر و جامعه
    • منظر راه
  • معماری
    • مسکن
    • مبانی نظری معماری
    • معماری معاصر
    • معماران
  • شهر
    • برنامه ریزی و مدیریت شهر
    • مبانی شهر
    • نوسازی شهری
    • مرمت شهری
  • محیط
    • مدیریت آب
  • گردشگری
  • نظرگاه
  • تماس با ما
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
نظرآنلاین
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
صفحه اصلی منظر باغ سازی و باغ ایرانی

مفاهیم کهن‌الگوی باغ ایرانی، حلقۀ مفقودۀ فضای «باغِ به اصطلاح ایرانی» پروژۀ ایران‌مال

نظر آنلاین توسط نظر آنلاین
دوشنبه 4 شهریور 1398
در باغ سازی و باغ ایرانی, منتخب, نقد
A A
0

بازار بزرگ ایران، موسوم به ایران‌مال بزرگ‌ترین مرکز تجاری معاصر ساخته‌شده در تهران است که فضاهای متعددی در ساختار خود دارد. یکی از این فضاها محوطه‌ای سرپوشیده با نام باغ ایرانی است که الگوی ساخت آن را باغ ماهان ذکر کرده‌اند. به‌طور کلی ساخت و طراحی فضای این چنینی در یک پروژۀ تجاری قابل نقد و بررسی است. هدف این نوشته کنکاش در اهداف، ایده‌ها و مفاهیم طراحی چنین فضایی است. سؤال اصلی این است که هدف از طراحی فضایی با عنوان باغ ایرانی در پروژۀ ایران مال چیست؟ پاسخ این سؤال از طرف سازندگان آن در پایگاه اینترنتی ایران مال این گونه آمده است: «هدف باغ ایرانی، احیای باغ‌های باستانی ایرانی و اسلامی و شناساندن آن‌ها به مراجعان است. مجموعه‌ای که یک اتصال منطقی با معماری مدرن کل مجموعه دارد و در عین دعوت‌کنندگی یک نشانه تأثیرگذار در کل بناست. نمادی اصیل، فاخر و جذاب برای مخاطبان مجموعه که کارکردهای فرهنگی، اجتماعی و زیبایی‌شناختی فراوانی به همراه دارد» [1]. حال باید دید که طراحان و سازندگان این مجموعه در عمل چقدر به این هدف نزدیک شده‌اند؟ آیا مفاهیم به‌کار گرفته شده در طراحی کهن‌الگوی باغِ ایرانی را در این فضا می‌توان مشاهده کرد تا نمادی اصیل همراه با کارکردهای فرهنگی، اجتماعی و زیبایی‌شناختی برای مخاطبان باشد؟

مفاهیم کهن‌الگوی باغ ایرانی، حلقۀ مفقودۀ فضای «باغِ به اصطلاح ایرانی» پروژۀ ایران‌مال
باغ ایرانی در بازار بزرگ ایران، ماخد: وب سایت ایران مال

 

در باغ ایرانی محور مرکزی باغ مسیری مستقیم‌الخط است که از ابتدا تا انتهای مسیر برای مخاطب مشخص است. «منظرۀ اصلی باغ محصول سامان‌دهی این محور است؛ منظره‌ای که با بدنه‌های قوی قاب شده و به ناظر اجازۀ تماشای صحنه‌های تصادفی را نمی‌دهد» [2].  اما در فضای باغ‌مانند این پروژه نه تنها پیوستگی و یکپارچگی حرکتی وجود ندارد بلکه مخاطب دچار سرگشتگی در یافتن مسیر می‌شود. مخاطب بعضاً در مسیر میانی با دیوارهایی صلب برخورد می‌کند که او را به کناره‌ها می‌راند، مسیری که گاه از گوشه‌ها و گاه از وسط بدون هیچ انسجامی بازدید‌کننده را دچار گمگشتگی فضایی می‌کند. این اصل مغایر با محور مرکزی در باغ ایرانی است که بیش از هر چیز در این فضا آزاردهنده است. نکتۀ دیگر قرار‌دادن سقفی بر فراز باغ است که بی‌کرانگی باغ و اتصال آن با آسمان را از بین می‌برد. در صورتی‌که در کهن‌الگوی باغ ایرانی«سطح آب، آینه‌وار تصویر آسمان را منعکس می‌کند؛ یعنی تصویر امر لایتناهی و بیکران که بیننده را به جهان کامل باغ ایرانی وارد می‌کند» [3]. علاوه بر این، سطوح دسترسی و چشم‌انداز مخاطبین به این باغ بسیار پراکنده و بدون کنترل است. در صورتیکه انسان با قرار گرفتن در باغِ ایرانی و طی طریق در کنار درختان و آب به عظمت طبیعت پی می‌برد نه با حرکت در سطوحی بالاتر و در مسیری به موازات نوک درختان که در ایران مال صورت گرفته است. در این پروژه راهروهایی که در سطوح مختلف بخش تجاری دید به باغ را بدون هیچ هدفی فراهم می‌آورد، از معنای باغ ایرانی می‌کاهند. در کهن‌الگوی باغِ ایرانی یکی از دلایل وجود دیوار و محصوریت آن، کنترل‌کردن دید ناظر به داخل باغ است. ورود ناظر به باغ از نقطه‌ای مشخص و به منظور فراهم‌آوردن بهترین چشم‌انداز در بدو ورود صورت می‌گیرد. «تأکید هنرمند ایرانی بر محصوربودن باغ از طریق ساخت و پرداخت فضای تأمل با سامان‌دهی باغ به مثابه مکانی مقدس با رعایت حرمت و انتظام ویژه اینگونه فضاها توجیه بیشتری دارد. این سنت تدریجاً به عنوان جزء جدایی‌ناپذیر باغ ایرانی شناخته می‌شود و زیبایی باغ در گرو آن قرار می‌گیرد» [2]. اما در باغِ پروژۀ ایران مال گویی ناظر دعوت به بالارفتن از دیوارهای باغ شده است، تا در سطوح مختلف امکان دیدن عناصری درهم را داشته باشد.

بیشتر بخوانید

تعارض دیدگاه متخصصین و مدیران در توسعه حریم شاهچراغ

ناتوانی دانشگاه‌ ها در اجرای طرح‌های پژوهشی کاربردی

سازندگان ایران مال،باغ‌ایرانی را به این صورت تعریف کرده‌اند: «بی‌گمان یکی از نیکوترین جلوه‌های صورت و معنا برآمده از باور ایرانیان با ۲۵قرن قدمت، باغ ایرانی است» [1]. اما سازندگان این پروژه کدام صورت و معنای باغ ایران را در این پروژه به تصویر کشیده‌اند؟ باغ‌ایرانی مفاهیم بسیار عمیق‌تری از شکل پلکانی آن به عنوان مثال در باغ شازده ماهان دارد که باید به آن پرداخت، که حتی این شکل پلکانی نیز در ضعیف‌ترین حالت خود در این پروژه به تصویر کشیده شده است. در باغ شازده ماهان مسیر حرکت آب در محور مرکزی و سطوح پلکانی از ابتدا تا انتهای مسیر ادامه دارد و چشم‌انداز بیکرانی را خلق می‌کند، در حالیکه در این باغ به اصطلاح ایرانی، حوضچه‌هایی به صورت منقطع و پراکنده در سطوح مختلف و منفک از هم طراحی شده و مهم‌ترین اصل باغ شازده یعنی مسیر حرکت آب و حرکت مستقیم‌الخط ناظر از ابتدا تا انتهای این مسیر را در سطوح پلکانی نادیده گرفته است. در اینجا صرفاً درختانی در دو سوی یک فضا، عناصری را احاطه کرده‌اند که در کلیت آن هیچ نظم و وحدتی دیده نمی‌شود تا نمادی از کهن الگوی باغ ایرانی باشد.

آنچه باغ‌ایرانی را تبدیل به کهن الگو کرده و در طی سالیان متمادی به ارزش‌های آن افزوده، هم‌نشینی مؤلفه‌های مفهومی آن در وحدتی خاص است که منجر به خلق منظر باغ ایرانی در ابعاد عینی – ذهنی آن شده است. بررسی مفاهیم کهن‌الگوی باغ ایرانی نشان می‌دهد که هدف سازندگان این پروژه برای احیاء و شناساندن باغ‌های ایرانی و اسلامی به مراجعان عملی نشده است. بدیهی‌ترین اصول زیبایی‌شناسی و مفاهیم باغ ایرانی حلقۀ مفقوده این فضا است که باعث می‌شود، نه تنها تداعی‌کنندۀ باغِ ایرانی نباشد بلکه صورتی مخدوش از آن را به معرض نمایش بگذارد. هنگامی که توانایی شناساندن و بازنمایی باغ ایرانی با مفاهیم اصیل آن به عنوان یک کهن الگو به مراجعین وجود ندارد، بهتر آن است که حداقل صورتی تصنعی، کمیک و غیرقابل باور از باغِ ایرانی را به مخاطب ارائه نشود. ارزش حفظ کهن‌الگوها که باغ‌ایرانی هم یکی از آن‌هاست، بیشتر از آن است که در پروژۀ تجاری همچون ایران مال که ملغمه‌ای از هر جا و هر مکان است، به سخره گرفته شود و فقط استفادۀ صوری از نام آن در جهت اهداف تجاری و سودآوری شود.

منابع:

  1. پایگاه اینترنتی بازار بزرگ ایران، باغ ایرانی
  2. منصوری، سید امیر. (۱۳۸۴). درآمدی بر زیبایی شناسی باغ ایرانی. باغ نظر، دوره ۷، شماره ۳: ۶۳-۵۸.
  3. بهشتی، سید محمد. (۱۳۸۷). جهان باغ ایرانی. فصلنامه گلستان هنر، (۱۲): ۱۵-۷.
برچسب ها: ایران مالباغ ایرانیکهن الگو
نوشته قبلی

کارنامه تیره سازمان میراث فرهنگی در دهه های اخیر

نوشته‌ی بعدی

علی خاکساری رفسنجانی: تأکید اولیه باید روی گردشگری داخلی باشد

نظر آنلاین

نظر آنلاین

مطالب مرتبط - Related Post

تعارض دیدگاه متخصصین و مدیران در توسعه حریم شاهچراغ

تعارض دیدگاه متخصصین و مدیران در توسعه حریم شاهچراغ

پنج‌شنبه 28 بهمن 1400
دانشگاه ها در اجرای طرح های پژوهشی کاربردی ناتوان هستند

ناتوانی دانشگاه‌ ها در اجرای طرح‌های پژوهشی کاربردی

سه‌شنبه 14 دی 1400

باغ ایرانی یا باغ در ایران؟

باغ ایرانی یا باغ تهرانی؟

شرح حالی از وضعیت باغ خونی در بافت مرکزی شهر مشهد

نقدی بر مقاله ساحل زنان

نوشته‌ی بعدی
علی خاکساری رفسنجانی: تأکید اولیه باید روی گردشگری داخلی باشد

علی خاکساری رفسنجانی: تأکید اولیه باید روی گردشگری داخلی باشد

بیانیه کارگاه "مجسمه موفق در شهر؛ با معیار سلیقه یا نظر کارشناسی؟"

بیانیه کارگاه "مجسمه موفق در شهر؛ با معیار سلیقه یا نظر کارشناسی؟"

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

مطالب برگزیده

  • بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

    بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0
  • مدرن چيست؟

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0
  • عوارض شهرداری چیست و انواع آن کدامند؟

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0
  • رنگ های نمادین در هنر ایران

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0
  • سکه های هخامنشی

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0

مطالب برتر

  • در جریان
  • دیدگاه‌ها
  • آخرین
بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

یکشنبه 2 اسفند 1388
مدرن چيست؟

مدرن چيست؟

دوشنبه 13 مهر 1388
عوارض شهرداری چیست و انواع آن کدامند؟

عوارض شهرداری چیست و انواع آن کدامند؟

دوشنبه 1 بهمن 1397
رنگ های نمادین در هنر ایران

رنگ های نمادین در هنر ایران

یکشنبه 11 خرداد 1399
نقدی بر شیوه اجرای تبصره 3 ماده 9 قانون حدنگار

نقدی بر شیوه اجرای تبصره 3 ماده 9 قانون حدنگار

6
زاینده‌رود؛ از تکوین تا تخریب تمدن

زاینده‌رود؛ از تکوین تا تخریب تمدن

3
زنان نامرئی و منظر شهری

زنان نامرئی و منظر شهری

2
تقلید بدون ¬حجت در سیمای شهری

تقلید بدون ­حجت در سیمای شهری

2
درخت خشکیده تحویل دهید و اثر هنری تحویل بگیرید!

درخت خشکیده تحویل دهید و اثر هنری تحویل بگیرید!

پنج‌شنبه 9 تیر 1401
احیای فرهنگی - هویتی بافت پیرامون حرم رضوی، چالش ها و راهکارها

احیای فرهنگی هویتی بافت پیرامون حرم رضوی، چالش ها و راهکارها

سه‌شنبه 7 تیر 1401
قرائت منظر شهری

قرائت منظر شهری

یکشنبه 5 تیر 1401
با رخم متروپل بر منظر شهری آبادان چه باید کرد؟

با زخم متروپل بر منظر شهری آبادان چه باید کرد؟

چهارشنبه 1 تیر 1401

کپی رایت 1397-1400؛ کلیه حقوق این وب سایت متعلق به پژوهشکده نظر است.

  • پژوهشکده نظر
  • باغ نظر
  • منظر
  • هنر و تمدن شرق
  • گردشگری و فرهنگ
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
  • صفحه اصلی
  • هنر
    • باستان شناسی
    • مدرنیته و هنر مدرن
    • نقد هنر
    • نقوش و تزئینات
    • نگارگری
    • هنر باستان
    • هنر معاصر
  • منظر
    • منظر شهری
    • سازمان فضایی شهر
    • باغ
    • مبانی نظری منظر
    • منظر طبیعی
    • منظر و جامعه
    • منظر راه
  • معماری
    • مسکن
    • مبانی نظری معماری
    • معماری معاصر
    • معماران
  • شهر
    • برنامه ریزی و مدیریت شهر
    • مبانی شهر
    • نوسازی شهری
    • مرمت شهری
  • محیط
    • مدیریت آب
  • گردشگری
  • نظرگاه
  • تماس با ما

کپی رایت 1397-1400؛ کلیه حقوق این وب سایت متعلق به پژوهشکده نظر است.

خوش آمدید!

وارد ناحیه کاربری خود شوید

رمز عبور را فراموش کرده اید؟

رمز عبور خود را بازیابی کنید

لطفا نام کاربری یا آدرس ایمیل خود را برای بازنشانی رمز عبور خود وارد کنید.

ورود به سیستم