• خانه
  • آرشیو
  • نویسندگان
یکشنبه 12 تیر 1401
  • ورود
نظرآنلاین
  • صفحه اصلی
  • هنر
    • باستان شناسی
    • مدرنیته و هنر مدرن
    • نقد هنر
    • نقوش و تزئینات
    • نگارگری
    • هنر باستان
    • هنر معاصر
  • منظر
    • منظر شهری
    • سازمان فضایی شهر
    • باغ
    • مبانی نظری منظر
    • منظر طبیعی
    • منظر و جامعه
    • منظر راه
  • معماری
    • مسکن
    • مبانی نظری معماری
    • معماری معاصر
    • معماران
  • شهر
    • برنامه ریزی و مدیریت شهر
    • مبانی شهر
    • نوسازی شهری
    • مرمت شهری
  • محیط
    • مدیریت آب
  • گردشگری
  • نظرگاه
  • تماس با ما
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
نظرآنلاین
  • صفحه اصلی
  • هنر
    • باستان شناسی
    • مدرنیته و هنر مدرن
    • نقد هنر
    • نقوش و تزئینات
    • نگارگری
    • هنر باستان
    • هنر معاصر
  • منظر
    • منظر شهری
    • سازمان فضایی شهر
    • باغ
    • مبانی نظری منظر
    • منظر طبیعی
    • منظر و جامعه
    • منظر راه
  • معماری
    • مسکن
    • مبانی نظری معماری
    • معماری معاصر
    • معماران
  • شهر
    • برنامه ریزی و مدیریت شهر
    • مبانی شهر
    • نوسازی شهری
    • مرمت شهری
  • محیط
    • مدیریت آب
  • گردشگری
  • نظرگاه
  • تماس با ما
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
نظرآنلاین
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
صفحه اصلی منظر منظر شهری

سیاست فضای سبز در نظام طبقه بندی شده در شهر آبادان

غزال مسافرزاده توسط غزال مسافرزاده
پنج‌شنبه 22 خرداد 1399
در منظر شهری, منظر, یادداشت
A A
0

آبادان به منظور پالایش و صدور نفت توسط شرکت نفت انگلیس و ایران به عنوان اولین شهر شرکتی با سیاست ­های استعماری دولت انگلستان اداره می ‌شد. شرکت نفت در اقدامات شهرسازی و عمرانی خود از یک الگوی سلسله مراتبی و طبقه ­بندی شده استفاده می ­نمود. همواره این ادعا مطرح شده است که شرکت نفت در اداره و برنامه­ ریزی به مسائل قومی، نژادی، شغلی و … نگاهی ویژه داشته است. لذا این نوشتار بر آن است که سیاست فضای سبز را در این نظام سلسله مراتبی تبیین نماید و با نگاهی نقادانه الگوی سلسه ­مراتبی که بر اساس شاخصه­ تفکیک، با منظر مصنوع (پالایشگاه) و منظرطبیعی ( فضای سبز) برنامه ­ریزی شده بود، نقش رسیدن دولت بریتانیا در رسیدن به اهداف سیاسی، اقتصادی و نظامی خود را توضیح دهد.

سیاست فضای سبز در نظام طبقه بندی شده در شهر آبادان
تصویر 1: نشعه دوم آبادان. آبادان در حال توسعه و محله بریم آبادان.

درسال ­های نخست شکل­ گیری شهر آبادان، پالایشگاه آبادان – هسته اصلی صنعت – نقش مهمی در نظام سلسله مراتبی شهر شرکتی، به دو ناحیه شرقی و غربی داشت؛ بخش غربی کارمندی و انگلیسی ­نشین در مقابل بخش شرقی کارگری نشین ایرانی و هندی. پیدایش اولین نقشه­ های شهری آبادان به سال 1910 میلادی باز می ‌گردد. مجموعه ­ای از ساخت و سازهای پراکنده که در اطراف پالایشگاه منظری مصنوع از سازه ­های مخازن و تأسیسات نفتی در امتداد شط بود، شکل گرفت. آبادان تا قبل از سال­ های توسعه­ خود مجموعه ­ای از محوطه­ های باز با فضای سبز چمن ­کاری شده و خیابان ­های قابل گسترش بود که خانه ­های ویلایی به صورت «بنگله­»های آجری در مرکز باغی وسیع قرار داشت و از طرفی به رودخانه­ پر آب اروندرود محدود می‌شد. اما در اوایل سال ­های 1930 که توسعه­ آبادان مخصوصا در غرب و جنوب­ غرب پالایشگاه رونق گرفت بود، کارشناسان انگلیسی دریافته بودند که نیازمند به هم­ یاری از متخصصین خود در توسعه­ شهری می ‌باشند. همچنین دولت در نظر داشت مناطق جدید برای صنعت نوپای نفت را طوری طراحی نماید که علاوه­ بر اینکه بتوانند با یک نگرش استعماری بر جامعه­ بومی حکمرانی کنند، پاسخگوی حداقل ­ها، برای رفع نیازهای ابتدایی کارگران شرکت نفت باشند که در آن سال ­ها اعتراضات متعددی بخاطر تبییض های شرکت رخ داده بود. لذا شرکت­ های متخصص با هدف توسعه آبادان وارد منطقه شدند و با تفکیک فضاهای عملکردی شروع به طراحی گسترده فضای سبز کردند.

سیاست فضای سبز در نظام طبقه بندی شده در شهر آبادان
تصویر 2: نما هوایی پالایشگاه نفت آبادان سال 1297

این اقدام در ظاهر نرم شرکت، همچنان با تأکید بر جدا سازی منطقه‌ ای، جداسازی اجتماعی را نیز که همچنان در آبادان متداول بود با خود به همراه داشت. اما به‌ نظر می ­رسد که این نوع تفکیک و طبقه ­بندی با معیارهای منظرین نه تنها عاملی نامطلوب نبوده بلکه نکته ­ای مثبت و مطلوب برای همه­ اقشار به ‌شمار می­ رفت. چنانچه تا به امروز از جدا سازی توسط فضای سبز به عنوان نکته ‌ای مثبت در ساخت و سازهای صنعتی مورد استفاده قرار می ‌گیرد. اقدام منظرین در سال ­های توسعه­ آبادان مربوط به کاشت گیاهان همساز با اقلیم در کناره­ های خیابان­ ها و مناطق ساحلی می ‌شود که بذر اغلب این گیاهان با مطالعه و حساسیتی خاص از کشورهای مستعمراتی انگلستان همچون هند و افریقا وارد منطقه می‌ شد. همچنین با کاشت و آبیاری چمن در منازل و محلات مسکونی در قطعات وسیع و استخدام باغبان­ های متخصص خارج از منطقه توانستند منظر غرب پالایشگاه را تبدیل به واحه­ ای سبز در بیابانی کند که علاوه بر متمایز کردن منظر شهر حتی نسبت به شهرهای همجوار خود همچون اهواز، در تلطیف گرمای طاقت ­فرسای منطقه نیز نقشی تأثیرگذار داشته باشد. طراحی مناطق «بوارده» در سال ­های توسعه­ آبادان با طراحی فضای سبز منحصر به فرد خود و استفاده از کاشی­ های فیروزه ­ای در ورودی محوطه، نشان از برنامه‌ ریزی دقیق در منظر شهری داشت. اما در آن سوی شهر منطقه­ اسکان گارگران شرکت نفت در محلاتی فشرده و متراکم بود؛ البته آبادان قدیم که کمی دورتر از پالایشگاه و مناطق کارگری وجود داشت، تا قبل از دوره­ توسعه و استفاده از سیاست منظرین همچون لکه ­ای ناموزون و نامتوازن با آن سوی پالایشگاه خودنمایی می­ کرد. طراحان متخصص انگلیسی برای تعادل بین منظر این دو ناحیه اقدام به طراحی و ساخت اولین پارک در جنوب منطقه­ «کولی­لاین ­ها» کردند. احداث این پارک وسیع منطقه جزو اولین دستاورد های معماری وارداتی مدرن در منظر منطقه به ‌شمار می­ آید که توانست همچون نگینی سبز در شرق پالایشگاه خود نمایی کند. اگر چه این نظام سلسله مراتبی در آبادان هیچگاه از بین نرفت، ولی منظر و عناصر منظرین شهر شرکتی آبادان در تلطیف این نگاه استعماری نقش قابل توجهی داشت.

بیشتر بخوانید

تقابل آشنايی ‌زدايی و عادت زدايی در منظر

قرائت منظر شهری

برچسب ها: آبادانشهر شرکتیفضای سبزنگاه استعماری
نوشته قبلی

برنامه های توسعه و تأثیر آنها بر روی برنامه ریزی شهری

نوشته‌ی بعدی

هرمنوتیک مولانا

غزال مسافرزاده

غزال مسافرزاده

پژوهشگر دکتری منظر، لابراتوار دکتری پژوهشکده نظر

مطالب مرتبط - Related Post

تقابل آشنايي ‌زدايي و عادت زدايي در منظر

تقابل آشنايی ‌زدايی و عادت زدايی در منظر

یکشنبه 12 تیر 1401
قرائت منظر شهری

قرائت منظر شهری

یکشنبه 5 تیر 1401

با زخم متروپل بر منظر شهری آبادان چه باید کرد؟

خارج بیولوژی و اکولوژی

تاثیرات صنعت نفت در شهرهای ایران

احیای تکنوکرات قنوات

نوشته‌ی بعدی
مولوی و نقد هنری

هرمنوتیک مولانا

مسابقه “ترین” ها در صنعت گردشگری چین

مسابقه "ترین" ها در صنعت گردشگری چین

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

مطالب برگزیده

  • بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

    بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0
  • مدرن چيست؟

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0
  • عوارض شهرداری چیست و انواع آن کدامند؟

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0
  • رنگ های نمادین در هنر ایران

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0
  • سکه های هخامنشی

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0

مطالب برتر

  • در جریان
  • دیدگاه‌ها
  • آخرین
بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

یکشنبه 2 اسفند 1388
مدرن چيست؟

مدرن چيست؟

دوشنبه 13 مهر 1388
عوارض شهرداری چیست و انواع آن کدامند؟

عوارض شهرداری چیست و انواع آن کدامند؟

دوشنبه 1 بهمن 1397
رنگ های نمادین در هنر ایران

رنگ های نمادین در هنر ایران

یکشنبه 11 خرداد 1399
نقدی بر شیوه اجرای تبصره 3 ماده 9 قانون حدنگار

نقدی بر شیوه اجرای تبصره 3 ماده 9 قانون حدنگار

6
زاینده‌رود؛ از تکوین تا تخریب تمدن

زاینده‌رود؛ از تکوین تا تخریب تمدن

3
زنان نامرئی و منظر شهری

زنان نامرئی و منظر شهری

2
تقلید بدون ¬حجت در سیمای شهری

تقلید بدون ­حجت در سیمای شهری

2
تقابل آشنايي ‌زدايي و عادت زدايي در منظر

تقابل آشنايی ‌زدايی و عادت زدايی در منظر

یکشنبه 12 تیر 1401
درخت خشکیده تحویل دهید و اثر هنری تحویل بگیرید!

درخت خشکیده تحویل دهید و اثر هنری تحویل بگیرید!

پنج‌شنبه 9 تیر 1401
احیای فرهنگی - هویتی بافت پیرامون حرم رضوی، چالش ها و راهکارها

احیای فرهنگی هویتی بافت پیرامون حرم رضوی، چالش ها و راهکارها

سه‌شنبه 7 تیر 1401
قرائت منظر شهری

قرائت منظر شهری

یکشنبه 5 تیر 1401

کپی رایت 1397-1400؛ کلیه حقوق این وب سایت متعلق به پژوهشکده نظر است.

  • پژوهشکده نظر
  • باغ نظر
  • منظر
  • هنر و تمدن شرق
  • گردشگری و فرهنگ
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
  • صفحه اصلی
  • هنر
    • باستان شناسی
    • مدرنیته و هنر مدرن
    • نقد هنر
    • نقوش و تزئینات
    • نگارگری
    • هنر باستان
    • هنر معاصر
  • منظر
    • منظر شهری
    • سازمان فضایی شهر
    • باغ
    • مبانی نظری منظر
    • منظر طبیعی
    • منظر و جامعه
    • منظر راه
  • معماری
    • مسکن
    • مبانی نظری معماری
    • معماری معاصر
    • معماران
  • شهر
    • برنامه ریزی و مدیریت شهر
    • مبانی شهر
    • نوسازی شهری
    • مرمت شهری
  • محیط
    • مدیریت آب
  • گردشگری
  • نظرگاه
  • تماس با ما

کپی رایت 1397-1400؛ کلیه حقوق این وب سایت متعلق به پژوهشکده نظر است.

خوش آمدید!

وارد ناحیه کاربری خود شوید

رمز عبور را فراموش کرده اید؟

رمز عبور خود را بازیابی کنید

لطفا نام کاربری یا آدرس ایمیل خود را برای بازنشانی رمز عبور خود وارد کنید.

ورود به سیستم