• آرشیو
  • نویسندگان
پنج‌شنبه 13 بهمن 1401
نظرآنلاین
پایگاه خبری - تحلیلی پژوهشکده نظر
  • صفحه اصلی
  • هنر
    • باستان شناسی
    • مدرنیته و هنر مدرن
    • نقد هنر
    • نقوش و تزئینات
    • نگارگری
    • هنر باستان
    • هنر معاصر
  • منظر
    • منظر شهری
    • سازمان فضایی شهر
    • باغ
    • مبانی نظری منظر
    • منظر طبیعی
    • منظر و جامعه
    • منظر راه
  • معماری
    • مسکن
    • مبانی نظری معماری
    • معماری معاصر
    • معماران
  • شهر
    • برنامه ریزی و مدیریت شهر
    • مبانی شهر
    • نوسازی شهری
    • مرمت شهری
  • محیط
    • مدیریت آب
  • گردشگری
  • نظرگاه
  • تماس با ما
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
  • ورود
نظرآنلاین
  • صفحه اصلی
  • هنر
    • باستان شناسی
    • مدرنیته و هنر مدرن
    • نقد هنر
    • نقوش و تزئینات
    • نگارگری
    • هنر باستان
    • هنر معاصر
  • منظر
    • منظر شهری
    • سازمان فضایی شهر
    • باغ
    • مبانی نظری منظر
    • منظر طبیعی
    • منظر و جامعه
    • منظر راه
  • معماری
    • مسکن
    • مبانی نظری معماری
    • معماری معاصر
    • معماران
  • شهر
    • برنامه ریزی و مدیریت شهر
    • مبانی شهر
    • نوسازی شهری
    • مرمت شهری
  • محیط
    • مدیریت آب
  • گردشگری
  • نظرگاه
  • تماس با ما
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
نظرآنلاین
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
صفحه اصلی منظر منظر شهری

روایت های بومی و ایدئولوژیک در بازتولید نشانه های بصری شهری در مقیاس خُرد

مریم اسماعیل‌دخت نویسنده: مریم اسماعیل‌دخت
پنج‌شنبه 20 شهریور 1399
در منظر شهری, منظر
A A
0

هدف از نشانه های شهری در این نوشتار کوتاه، نشانه هایی است که بیرون آن ها به دیده ناظر می آید و منجر به تولید تصاویر ذهنی از فضاهای شهری می گردد. در شهر های سنتی ایران این گونه نشانه ها به دو صورت شکل می گرفت. گونه اول برخاسته از زمینه به واسطه کُنش های اجتماعی و عملکرد محور که منجر به بازتولید فضای اجتماعی در مقیاس محلی می گشت و معمولا با نیازهای روزانه ساکنین محله در ارتباط بود.

به عنوان مثال: آب انبار سلمانی خارج شهر شیراز نزدیک به محله سعدی، یا چاه میرزا فتح الله در فلان محله و… گونه دیگر نشانه هایی بومی- زمینه ای که وجه ممیزه بصری با محیط اطراف داشت و همین تمایز منجر به تولید نشانه ای محلی شده و خود مولد فضایی اجتماعی در محله بود. به عنوان مثال زیر درخت سید عیسی دم دروازه شاه داعی، درخت چه کنم؟، سرو خان بابا خان؛ نشانه هایی پویا و مبتنی بر زمینه که تبدیل به قرارگاهی رفتاری می شد، مثلا پاتوق جوان ها، محل جمع شدن زنان محله و… یعنی همزمان اینکه نشانه ای در شهر بود، مولد فضایی اجتماعی نیز می شد.

بیشتر بخوانید - Read More

راه، شریان حیات یا ابزار مداخله؟

باغ کوهنوردی

روایت های بومی و ایدئولوژیک در بازتولید نشانه های بصری شهری در مقیاس خُرد
تصویر 1: درخت چه کنم؟ مسجد نو شیراز، مجموعه ای درخت چنار پانصد ساله که مکان تجمع پیرمردها و جوانان بود و هرکس گره از مشکل دیگری باز می کرد. حوادث اجتماعی پرشماری در کنار این درختان روی داد و متاسفانه به منظور توسعه در سال های اخیر از بین رفت.

چه بسا که بسیاری از این نشانه ها از بین رفته اند ولی ساکنین شهر کماکان فضا را با این نشانه ها می شناسند به عنوان مثال گود عربان در شیراز. این نشانه حاکی از بافتاری اجتماعی در محله اسحاق بیگ شیراز است که با ساخت و سازهای شهری همان محله گودی در شهر ایجاد شده و ساکنین کم بضاعت در این منقطه ساکن شده بودند؛ که در دوره پهلوی دوم گودهایی از این دست پر و سطح شهر نسبتا یکدست شد ولی ساکنین شهر شیراز کماکان این منطقه را تحت عنوان گود عربان می شناسند.

با شکل گیری الگوی میدان- معبر در دوره رضاشاه و بازنمایی قدرت در فضاهای شهری، نشانه های اجتماعی- محلی در شهرهای سنتی با برهم خوردن بافتار اجتماعی محله ها، رفته رفته از میان رفت و نشانه های ایدئولوژیک جای نشانه های اجتماعی-محلی را گرفتند. چنانچه در بافت های جدید شهر معمولا اسامی و نام ها و نشانه ها کاملا انتزاعی و روایتگر اتفاقات سیاسی شدند و کمتر دیده می شود در بافت های جدید شهری نشانه هایی انضمامی میان ساکنین بافت شکل بگیرد. چنین نشانه هایی حتی اگر منجر به بازتولید تصاویر ذهنی شوند چون برخاسته از زمینه و روایتگر مناسبات اجتماعی نیستند در واقع نشانه هایی تحمیلی هستند که منجر به شکل گیری بافت اجتماعی و فضای شهری نمی شوند بلکه تنها عنصری بصری و معمولا در خدمت نظام سواره هستند.

روایت های بومی و ایدئولوژیک در بازتولید نشانه های بصری شهری در مقیاس خُرد
تصویر 2: پایین کشیدن مجسمه شاه در انقلاب 57 در تمامی شهرها. عکاس: غلامحسین ملک عراقی.

یکی از بهترین نمونه چنین نشانه هایی، مجسمه های شهریست که از دوره رضاشاه در شهرها باب شد. به عنوان مثال مجسمه های محمدرضا و فرح پهلوی در حدود سال 1347 خورشیدی که در دستور کار تمامی شهرداری های سراسر کشور قرار گرفت و منظور از نصب آن ها بیان نمادین از منشور شاه و مردم بود که در نقاط عطف شهری نصب شد. این گونه نشانه ها روایتگر تاریخِ سیاسی هستند که در خدمت قدرت به کار گرفته می شوند و معمولا ارتباطی با بافت زمینه ای خود ندارند.

نکته جالب توجه این است که چنین نشانه هایی با تغییر در ساختار سیاسی اولین عناصری هستند که در اعتراضات اجتماعی مورد هجوم قرار می گیرند؛ چنانچه در سال 1357 از اولین اقدامات انقلابیون به پایین کشیدن مجسمه شاه و فرح در تمامی شهرها بود، یا در تظاهرات اخیر مردم آمریکا علیه تبعیض نژادی، مجسمه های شخصیت های سیاسی و نظامی که هوادار برده داری بودند، مورد هجوم قرار گرفت.

برچسب ها: فضای سیاسیمجسمه های شهرینشانه های بصری
نوشته قبلی

سیمای ­شهر و حکومت ­شهری

نوشته بعدی

خیال به مثابه ظرف تحقق صورت اثر هنری

مریم اسماعیل‌دخت

مریم اسماعیل‌دخت

دکترای تخصصی معماری منظر دانشگاه تهران

مطالب مرتبط - Related Post

راه، شریان حیات یا ابزار مداخله؟

راه، شریان حیات یا ابزار مداخله؟

دوشنبه 25 مهر 1401
باغ کوهنوردی در بازمانده های منظر پساصنعتی دویسبورگ نورد1

باغ کوهنوردی

شنبه 23 مهر 1401

نقش “تعریف از فضا” بر تحلیل “نحو فضا”

بازنمایی منظر خوزستان در آرشیو شرکت نفت بریتانیا

منظر: «امرِ گشوده»

نقد نظام مدیریت ساخت‌وساز شهری تهران (3)

نوشته بعدی
مولوی و نقد هنری

خیال به مثابه ظرف تحقق صورت اثر هنری

مسکن، فراموش شده دولت روحانی

مسکن، فراموش شده دولت روحانی

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

نظرآنلاین

کپی رایت 1397-1400؛ کلیه حقوق این وب سایت متعلق به پژوهشکده نظر است.

Navigate Site

  • پژوهشکده نظر
  • باغ نظر
  • منظر
  • هنر و تمدن شرق
  • گردشگری و فرهنگ

Follow Us

بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
  • صفحه اصلی
  • هنر
    • باستان شناسی
    • مدرنیته و هنر مدرن
    • نقد هنر
    • نقوش و تزئینات
    • نگارگری
    • هنر باستان
    • هنر معاصر
  • منظر
    • منظر شهری
    • سازمان فضایی شهر
    • باغ
    • مبانی نظری منظر
    • منظر طبیعی
    • منظر و جامعه
    • منظر راه
  • معماری
    • مسکن
    • مبانی نظری معماری
    • معماری معاصر
    • معماران
  • شهر
    • برنامه ریزی و مدیریت شهر
    • مبانی شهر
    • نوسازی شهری
    • مرمت شهری
  • محیط
    • مدیریت آب
  • گردشگری
  • نظرگاه
  • تماس با ما

کپی رایت 1397-1400؛ کلیه حقوق این وب سایت متعلق به پژوهشکده نظر است.

خوش آمدید!

وارد ناحیه کاربری خود شوید

رمز عبور را فراموش کرده اید؟

رمز عبور خود را بازیابی کنید

لطفا نام کاربری یا آدرس ایمیل خود را برای بازنشانی رمز عبور خود وارد کنید.

ورود به سیستم