امسال ایام عزاداری حسینی همزمان با شیوع گسترده ویروس کرونا بود و فرماندار تهران برپایی ایستگاه صلواتی و حرکت دسته های عزاداری را به منظور رعایت پروتکل های بهداشتی ممنوع اعلام کرد. با محدودیت های ایجاد شده در برپایی هیات ها، نقش خودجوش مردم در سیاه پوش کردن فضاهای شهری در محله ها کاهش یافت و برای نخستین بار، عملکرد شهرداری در این موضوع، به صورت انحصاری مورد ارزیابی قرار گرفت. اگرچه محمد جواد حق شناس، رییس کمیسیون فرهنگی شورای شهر تهران مدعی بود که سیاه‌پوش کردن شهر وظیفه شهرداری نیست، اما پیروز حناچی، شهردار تهران اظهار داشت امسال تهران را ۳۰ درصد بیشتر سیاه‌پوش کرده اند. در این میان محمدرضا جوادی یگانه، معاون امور فرهنگی و اجتماعی شهرداری با اعلام آماری متناقض با اظهارات شهردار، میزان سیاه‌پوش کردن شهر را دو برابر سال گذشته عنوان کرد. با وجود ادعاهای ضد و نقیض مسئولین به منظور توجیه عملکردشان، مردم تهران معتقدند که امسال شهرشان رنگ عزا نداشته و شهرداری نتوانسته اقدام موثری را در کارنامه اجرایی خود ثبت نماید. اکنون سوال این است که «نقش مردم و مدیریت شهری در صورت‌بندی آئین عزا چیست؟ این که هر یک دروغ بگوید یا تکلیف را بر عهده دیگری بگذارد مسئله را حل نمی‌کند. راه‌حل چیست؟»
شهر به واسطه پیوند خود با با جامعۀ انسانی، نقش بارزی در شکل گیری فرهنگ و آیین های جوامع ایفا می نماید، لذا میتوان شهر را بستر و تجلی گاه رخدادهای اجتماعی و فرهنگی جامعه دانست که در خلق خاطرات جمعی و ارتقای هویت منظر اثرگذار است. مناسبتهای فرهنگی و مذهبی مانند برگزاری عزاداری حسینی از دیرباز با زندگی ایرانیان عجین شده و به عنوان نقاط عطف نمادین و حائز اهمیت در بازه های زمانی تکرار پذیر، خاطرات جمعی مردم را رقم زده است. با وجود کوتاه بودن مدت برگزاری این مراسم آیینی، هر ساله و با حضور خودجوش مردم و واحدهای مسئول، تغییراتی در کالبد فیزیکی شهر ایجاد و منظر شهری دستخوش تغییر میگرد. لذا صورت عزا برای شهر یک منظر متناوب و خاطره‌ای است. از مصادیق کالبدی منظر عزا میتوان به نصب پارچه ها و پرچم های سیاه رنگ در فضاهای شهری اشاره نمود. اما عوامل انسانی نظیر تجمع های مردمی، اجرای مراسم تعزیه نیز از جلوه‌های رویداد محور مشارکت اجتماعی در تولید منظر عزا است.
منظر پدیده ای عینی- ذهنی است و با توجه به تاریخچه منظر عزا در شهرهای ایرانی، همکاری و مشارکت خودجوش مردمی در کنار عملکرد مناسب واحدهای ذیربط شهری به منظور صورت‌بندی آئین عزا در شهر اهمیت فراوانی در حفظ و تقویت این مناسبت فرهنگی و مذهبی دارد. امسال عملکرد شهرداری تهران بیانگر این امر بود که به علت تفاوت و تعارض در نگاه مدیران شهری با دیدگاه مردم، مداخلات شهری انجام شده با مطالبات ساکنان تهران همخوانی نداشته و مسئولین صرفا با اتخاذ نگاهی بالادست، ابعاد کمی موضوع را مد نظر قرار داده اند. مغفول ماندن وجه ذهنی منظرشهری و عدم توجه به ارتباط تنگاتنگ میان ابعاد معنایی، کارکردی و کالبدی منظر عزا یکی از عوامل اصلی عملکرد ضعیف شهرداری تهران در صورت‌بندی این آئین است. همچنین با توجه به ماهیت جمعی این مراسم و معنا یافتن آن با حضور مردم و تشکل های اجتماعی، منظر عزای شهری بدون همکاری و مشارکت خودجوش مردمی با مدیران شهری حاصل نخواهد شد.
