قدس آنلاین (جمعه ۲۲ تیر ۱۳۹۷): «شهردار مشهد: میدان شهدای مشهد زنده و پویا نیست.
شهردار مشهد مقدس با ارائه گزارش کوتاهی از پروژه میدان شهدا، از صاحب نظران و مهندسان خواستار ارائه راه حل برای زنده و پویا شدن میدان شهدا شد».
میدان شهدا مشهد به واسطه مرکزیت در سازمان فضایی شهر همواره به عنوان فضای مهمی نزد شهروندان درک شده و به صورت فعالی در شهر مورد بهره برداری قرار می گرفت، اما به واسطه اقدامات و مداخلات نادرست در دو دهه اخیر سرزندگی آن کاهش یافته است. طرح ساماندهی میدان شهدا مشهد تحت عنوان پروژه بازآفرینی شهری و با هدف ایجاد یک فضای مدنی شهری آغاز و اکنون پس از حدود دو دهه به گواه متخصصان و مردم آن را به فضایی بی روح و غیر مردمی بدل کرده است.
![میدان شهدای مشهد فضای شهری حکومتی یا فضای جمعی مدنی؟](https://nazaronline.ir/wp-content/uploads/2020/11/Mashhad-Shohada-Square-01.jpg)
بررسی مطالعات صورت گرفته روی میدان شهدا نشان می دهد عوامل متعددی منجر به بروز این نتیجه شده است که در ذیل به مهمترین آن ها اشاره می گردد.
- مداخلات اقتدارگرایانه با ترجیح فرم به عملکرد، بدون توجه به خواست و ذهنیت مخاطبان فضا و هویت مکان صورت گرفته اند. بدین جهت هویت و معنای مکان در ذهن مخاطبان به دلیل تغییرات عمده و بدون توجه به حافظه تاریخی فضا به صورت جدی مخدوش و تا حد زیادی از بین رفته است.
- استفاده محدود از عناصر آب و پوشش گیاهی، همچنین عدم توجه به آسایش اقلیمی در شرایط گوناگون آب و هوایی بالاخص نور آفتاب در فصول گرم، احساس مخاطبین نسبت به مکان را منفی نموده است که در نتیجه آن مخاطب از این فضا به عنوان محلی برای عبور و نه ماندن استفاده می کند.
- از مهمترین ایرادات وارد بر طراحی عدم توجه به مقیاس انسانی و نیازهای او در پروژه می باشد.
- بارگذاری های بیش از اندازه همچنین کمبود عناصر شاخص، نشانه ای و نمادین در عرصه میدان باعث ایجاد نوعی گمشدگی و کاهش خوانایی شده است. اگرچه نصب مجسمه های سلام که نشانه معنایی و شاخصی از مفهوم زیارت به عنوان هویت شهر مشهد می باشد از بخش های مثبت آن محسوب می شود.
- بی توجهی و حذف کاربری های اصیل میدان و فعالیت های اصیل آن از جمله خرده فروشی ها علی رغم پتاسیل فضا در جذب مخاطب و مرکزیت در سازمان فضایی شهر، سبب رکود اقتصادی شدید در مجموعه گردیده و حتی سرزندگی سابق آن را از بین برده است.
- بی توجهی به فضای پارک موقت برای فعالیت هایی که نیاز به خودرو دارند موجب کاهش مراجعه به میدان شده است. همچنین در لبه های میدان تداخل سواره و پیاده برای شهروندان ایجاد مزاحمت می کند.
- فضا به طور مناسب و شایسته ای با حرم به عنوان اصلی ترین عنصر منظر و شاخص ترین نماد شهر ارتباط برقرار نمی کند.
- علاوه بر موارد ذکر شده ایرادات مدیریتی در طراحی، اجرا و همچنین بهره برداری از پروژه نیز در وضعیت حال حاضر آن نقش به سزایی دارد.
![میدان شهدای مشهد فضای شهری حکومتی یا فضای جمعی مدنی؟](https://nazaronline.ir/wp-content/uploads/2020/11/Mashhad-Shohada-Square-02.jpg)
جهت گیری مدیریت شهری و مشاورین در پروژه مذکور با نگاه مهندسی ناظر به ابعاد کالبدی و بی تفاوت به نقش میدان در شهر و جایگاه آن در ذهنیت، خاطرات، ادراکات و خواست شهروندان منتج به مصادره فضای عمومی و قابل استفاده همه اقشار جامعه بالاخص گروه های متوسط و پایین جامعه به نفع قدرت محلی و حاکمیتی شده که موجب تغییر نقش میدان (مخاطبان و فعالیت های آن) گردیده و در نتیجه با کاهش حضور و ماندگاری مردم در میدان، هدف ایجاد فضای مدنی و جمعی شهری محقق نشده است.