منظر صنعتی در آبادان چیست؟ منظر شهر، ادراک از شهر است که با کنار یکدیگر قرارگرفتن عینیت ها و تفسیر آن توسط ذهن مخاطب فهمی از شهر را خلق می کند که موجب معرفی شخصیت شهر است. برای تحلیل مسئله می توان بطور انتزاعی با جدا سازی وجه عینی و ذهنی و بررسی مسائل کمی و کیفی تاثیر گذار بر شهر، منظر شهر را بررسی و ارزیابی کرد.
آبادان، قبل از صنعت (1288 شمسی) شهری با منظر طبیعی و جمعیت پراکنده روستایی کپرنشین در اطراف نخلستان ها و اروندرود بود. اما بعد از کشف نفت و انتخاب این شهر، به عنوان مرکز پالایش و صدور نفت و ساخت پالایشگاه، آن شهر در مدت زمانی کوتاه توانست به نوعی از شهرسازی دست یابد که آبادان را از مابقی شهرهای صنعتی همجوار خود متمایز می کرد. با تولید بالای نفت در اواخر سال های جنگ اول جهانی و ایجاد تاسیسات زیرساختی لازم برای انتقال نفت از قبیل تلمبه خانه، نیروگاه برق، تاسیسات آب، تاسیسات مهندسی، شبکه حمل و نقل و ورود سیل عظیمی از جمعیت مهاجر جویای کار، آبادان شکل شهری تمام عیار به خود گرفت.
تحلیل وجه عینی منظر شهر آبادان به سنجش شاخص های شکل دهنده شهر تمرکز دارد: پالایشگاه (هسته اولیه پیدایش شهر) و مقتضیات صنعت (لوله ها، مخازن، دکل ها، تانکفارم ها و …) که عوامل موثر بر ساخت کالبد شهر و استقرار نظم فضایی محلات، خیابان ها، مناطق اداری، تفریحی، رفاهی، بهداشتی، زیرساخت های شهری و فضای سبز بودند.
اما مواجهه انسان و حس عینیت فضا، در ذهن شروع به مفهوم سازی کرده و کیفیتی از محیط در ذهن شکل می گیرد که حامل بار معنایی است.
به نظر می رسد که در منظر شهر صنعتی آبادان سه عامل مهم در مفهوم سازی از شهر برای ساکنین حائز اهمیت می باشد: «نظام سلسه مراتبی»، «چیدمان عناصر صنعت» و «فضای سبز».
این سه، در چگونگی سازمان فضایی شهری برای ساکنین منطقه بار مفهومی ساخته و در تصویر ذهنی آنها، تولید خاطره انگیزی کردند. در نتیجه با تعریف منظر و در هم تنیدگی وجوه عینی و ذهنی آن، می توان به ارزیابی منظر صنعتی آبادان با تاکید بر کمیت و کیفیت به هر دو وجه منظر به صورت مجزا پرداخت. وجه ملموس و کمی عناصر صنعتی که عینیت محیط را شکل داده و در مکان یابی عناصر شهری و در نهایت فرم شهر عاملی تاثیرگذار بودند، ایجاد فرآیند ذهنی برای شهروندان می کند که با محیط صنعتی به واسطه کار و داشتن فعالیت اجتماعی در تعامل هستند.
کیفیت تصویر ذهنی ساکنین در معنا پیدا کردن منظر صنعتی شهر عاملی مهم در انسجام بخشی و پایداری شهر محسوب می شود و ایجاد معنا و محتوا در منظر صنعتی شهر آبادان می نماید.
