• آرشیو
  • نویسندگان
سه‌شنبه 1 فروردین 1402
نظرآنلاین
پایگاه خبری - تحلیلی پژوهشکده نظر
  • صفحه اصلی
  • هنر
    • باستان شناسی
    • مدرنیته و هنر مدرن
    • نقد هنر
    • نقوش و تزئینات
    • نگارگری
    • هنر باستان
    • هنر معاصر
  • منظر
    • منظر شهری
    • سازمان فضایی شهر
    • باغ
    • مبانی نظری منظر
    • منظر طبیعی
    • منظر و جامعه
    • منظر راه
  • معماری
    • مسکن
    • مبانی نظری معماری
    • معماری معاصر
    • معماران
  • شهر
    • برنامه ریزی و مدیریت شهر
    • مبانی شهر
    • نوسازی شهری
    • مرمت شهری
  • محیط
    • مدیریت آب
  • گردشگری
  • نظرگاه
  • تماس با ما
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
  • ورود
نظرآنلاین
  • صفحه اصلی
  • هنر
    • باستان شناسی
    • مدرنیته و هنر مدرن
    • نقد هنر
    • نقوش و تزئینات
    • نگارگری
    • هنر باستان
    • هنر معاصر
  • منظر
    • منظر شهری
    • سازمان فضایی شهر
    • باغ
    • مبانی نظری منظر
    • منظر طبیعی
    • منظر و جامعه
    • منظر راه
  • معماری
    • مسکن
    • مبانی نظری معماری
    • معماری معاصر
    • معماران
  • شهر
    • برنامه ریزی و مدیریت شهر
    • مبانی شهر
    • نوسازی شهری
    • مرمت شهری
  • محیط
    • مدیریت آب
  • گردشگری
  • نظرگاه
  • تماس با ما
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
نظرآنلاین
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
صفحه اصلی شهر

سیمای شهر اسلامی

رضا کسروی نویسنده: رضا کسروی
جمعه 17 بهمن 1399
در شهر, مبانی شهر
A A
0

با توجه به مبنای توحیدی اسلام، آیا شهرهای اسلامی باید به دنبال شکل واحد باشند؟ تمدن اسلامی به‌ طور مستقیم ریشه در وحی دارد و تعامل این تمدن با دیگر تمدن­ ها تا آنجا بوده که با اصول و بنیادهای وحی هماهنگی داشته باشد. در واقع این جهان ­نگری توحیدی است که انسان مسلمان را با همه پدیده­ های مادی و غیرمادی پیوند می ­زند.

در حوزه تمدن اسلامی اندیشمندانی هستند که جامعه صدر اسلام را مشارکت­ گرا و تعالیم اسلامی را واجد روح تکثرگرا می ­دانند و در این راستا آیاتی همچون آیه «انا خلقناکم من ذکر و انثی و جعلناکم شعوبا و قبائل لتعارفوا» را مبنا می ­گیرند و بر آنند که نمی ­توان از توحیدی بودن دین اسلام، انحصاری بودن و قطعیت را برداشت کرد.

بیشتر بخوانید - Read More

وزارتخانه چند تکه: مسکنی که منتزع می شود

حقوق مالکانه و اثر آن بر سرانه کاربریهای عمومی سطح شهر

سیمای شهر اسلامی
تصویر 1: راست: مسجد نیوجیه در پکن. ساخته ‌شده در حدود قرن چهارم هجری. ماخذ: Egbert Sow. چپ: مسجد قرطبه در اسپانیا ساخته‌ شده از حدود دوم هجری به بعد. ماخذ: ویکی پدیای انگلیسی.

اسلام به ‌عنوان یک­ مکتب، الگو و قالب معین و محدودی به نام جامعه، اقتصاد و سیاست ایده ­آل را به گونه ­ای که همه­ چیز مدون و خط ­کشی شده معیار عمل باشد ترسیم نکرده است. بهترین­ شاهد این ادعا فقه اسلامی است. طبیعت مباحث حقوقی و فقهی ارائه چارچوب و خط­ کشی روشن در مسائل است و از همین رو در مجموعه معارف دینی، فقه از همه قانون­ مند­تر است. با این حال فقه اسلامی هیچ­ گاه جمودانه بر شکل و قالب اجتماعی خاصی اصرار نکرده است. کارکرد اسلام در طیف متکثری از جوامع از شبانی و فئودالی تا صنعتی بیانگر عدم قشری ­گری و تغییرپذیری شریعت اسلامی به ‌خصوص در عرصه اجتماع دارد. انعطاف­ پذیری اسلام به معنای فقدان جهات ثابت حقوقی و تشریعی نیست. به­عنوان مثال اسلام در نظام اجتماعی خود عدالت را مطلوب خود معرفی می­ کند اما هرگز عدالت مطلوب خود را در فرم اجتماعی خاص و مجموعه ­ای از روابط تعین یافته عرضه نمی­ کند. از همین رو است که دگرگونی ­های اجتماعی تاکنون نتوانسته آن را منزوی و مطرود کند.

تاریخ تمدن اسلامی به ­ویژه در حوزه معماری و شهرسازی انعکاس ­دهنده وجه متکثر اسلام است. کالبد شهر در هر دوره می ­تواند معیاری برای ارزیابی روند تحولات جامعه آن دوره باشد و شهر اسلامی از جمله محصولاتی است که می ­توان به‌عنوان تجلی ­گاه مفاهیم اسلامی بدان اشاره کرد. شهر اسلامی توانسته در زمان و مکان با توجه به فن ­آوری، دانش و هنر بومی تفسیر و بیان خود را داشته باشد. ماهیت این کالبد علی­ رغم تعلق به شهری برخاسته از بستر یک جهان ­بینی توحیدی از شهری به شهر دیگر متفاوت است. از این منظر، اسلام به دلیل پویایی، با ایدئولوژی­ مدرن که نیچه آن را فلسفه مومیایی­شده فاقد پویایی می ­داند، تفاوت بنیادی دارد.

سیمای شهر اسلامی
تصویر 2: راست: مسجد شیخ لطف‌ الله در اصفهان. دوره صفویه. ماخذ: ir-co.com. چپ: مسجد جامع دهلی در هند. قرن هفدهم میلادی. ماخذ: Abhishek Rawat. دین اسلام علی ­رغم توحیدی بودن به دنبال یکسان­ سازی، یک­ شکلی و تحمیل مصادیق شکلی یگانگی نیست و در گستره جغرافیایی خود تکثر را حتی در مسجد می ­پذیرد.

به نظر می ­رسد تکثر موجود در شکل و کالبد معماری و شهرسازی حول یک عامل وحدت ­بخش که از جنس فرم و شکل نیست جمع می ­شود و شهر اسلامی را می­سازد. در شهرهای اسلامی سازمان فضایی یا نظمی که در بین اجزای شهر اسلامی وجود دارد و تخته ­بند فرم نیست و از ذهنیت مبتنی بر آموزه ­­های اسلامی تغذیه می­ کند مولفه ­ای است که ظهورهای متکثر فرم آفریده می ­شود. این سازمان در مقیاس معماری هم قابل پیگیری است.

به لحاظ تاریخی و از نظر معماری، فرم مسجد که یک بنای اسلامی اصیل است و در پهنه تمدن اسلامی، از اندلس تا چین در میان مسلمانان حضوری قطعی دارد، بسیار متکثر است و نشان می ­دهد که اسلام به دنبال تحمیل یک شکل و مصداق خاص نیست و بر صورت و ماهیت متوقف نمی ­ماند (تصویر 1 و 2). به عبارت دیگر مبنای توحیدی اسلام بر خلاف ایدئولوژی­ های یکسان­ساز مدرن به معنای نفی تکثر و تحمیل مصادیق شکلی یگانگی نیست. آنچه در اسلام مدنظر است تجلی مفاهیم و محتوای اسلام و نه تکرار مصداق و صورت است. مفهوم عدالت، محرمیت، احترام به مالکیت از جمله این مفاهیم هستند که در هر دوره یا مکان بسته به شرایط خاص تجلی و مصداق خود را می ­یابند. از آنجا که این مصادیق تخته بند زمان و مکان هستند بروزی فوق ­العاده متکثر و متنوع دارند. به عبارت دیگر تکثر در حوزه شهر اسلامی بار هویتی دارد.

برچسب ها: اسلامتکثرتوحیدنظم
نوشته قبلی

تخصص‌زدایی، آسیب مقالات دانشجویی

نوشته بعدی

تاکید بر اعمال سلیقه از طرف متولیان ساماندهی نماهای شهری

رضا کسروی

رضا کسروی

دکتری معماری منظر، طراح معماری در مهندسین مشاور

مطالب مرتبط - Related Post

وزارتخانه چند تکه: مسکنی که منتزع می شود

وزارتخانه چند تکه: مسکنی که منتزع می شود

یکشنبه 1 آبان 1401
حقوق مالکانه و اثر آن بر سرانه کاربریهای عمومی سطح شهر

حقوق مالکانه و اثر آن بر سرانه کاربریهای عمومی سطح شهر

چهارشنبه 27 مهر 1401

نقش “تعریف از فضا” بر تحلیل “نحو فضا”

دیپلماسی فرهنگی خواهرخواندگی شهرهای ایران در روابط بین الملل

نقد نظام مدیریت ساخت‌وساز شهری تهران (3)

The Line،رویای بلندپروازانه فرار از مرگ

نوشته بعدی
تاکید بر اعمال سلیقه از طرف متولیان ساماندهی نماهای شهری

تاکید بر اعمال سلیقه از طرف متولیان ساماندهی نماهای شهری

نادیده گرفتن عنصر لبه در منظر رودخانه کارون

نادیده گرفتن عنصر لبه در منظر رودخانه کارون

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

نظرآنلاین

کپی رایت 1397-1400؛ کلیه حقوق این وب سایت متعلق به پژوهشکده نظر است.

Navigate Site

  • پژوهشکده نظر
  • باغ نظر
  • منظر
  • هنر و تمدن شرق
  • گردشگری و فرهنگ

Follow Us

بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
  • صفحه اصلی
  • هنر
    • باستان شناسی
    • مدرنیته و هنر مدرن
    • نقد هنر
    • نقوش و تزئینات
    • نگارگری
    • هنر باستان
    • هنر معاصر
  • منظر
    • منظر شهری
    • سازمان فضایی شهر
    • باغ
    • مبانی نظری منظر
    • منظر طبیعی
    • منظر و جامعه
    • منظر راه
  • معماری
    • مسکن
    • مبانی نظری معماری
    • معماری معاصر
    • معماران
  • شهر
    • برنامه ریزی و مدیریت شهر
    • مبانی شهر
    • نوسازی شهری
    • مرمت شهری
  • محیط
    • مدیریت آب
  • گردشگری
  • نظرگاه
  • تماس با ما

کپی رایت 1397-1400؛ کلیه حقوق این وب سایت متعلق به پژوهشکده نظر است.

خوش آمدید!

وارد ناحیه کاربری خود شوید

رمز عبور را فراموش کرده اید؟

رمز عبور خود را بازیابی کنید

لطفا نام کاربری یا آدرس ایمیل خود را برای بازنشانی رمز عبور خود وارد کنید.

ورود به سیستم