• خانه
  • آرشیو
  • نویسندگان
شنبه 31 اردیبهشت 1401
  • ورود
نظرآنلاین
  • صفحه اصلی
  • هنر
    • باستان شناسی
    • مدرنیته و هنر مدرن
    • نقد هنر
    • نقوش و تزئینات
    • نگارگری
    • هنر باستان
    • هنر معاصر
  • منظر
    • منظر شهری
    • سازمان فضایی شهر
    • باغ
    • مبانی نظری منظر
    • منظر طبیعی
    • منظر و جامعه
    • منظر راه
  • معماری
    • مسکن
    • مبانی نظری معماری
    • معماری معاصر
    • معماران
  • شهر
    • برنامه ریزی و مدیریت شهر
    • مبانی شهر
    • نوسازی شهری
    • مرمت شهری
  • محیط
    • مدیریت آب
  • گردشگری
  • نظرگاه
  • تماس با ما
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
نظرآنلاین
  • صفحه اصلی
  • هنر
    • باستان شناسی
    • مدرنیته و هنر مدرن
    • نقد هنر
    • نقوش و تزئینات
    • نگارگری
    • هنر باستان
    • هنر معاصر
  • منظر
    • منظر شهری
    • سازمان فضایی شهر
    • باغ
    • مبانی نظری منظر
    • منظر طبیعی
    • منظر و جامعه
    • منظر راه
  • معماری
    • مسکن
    • مبانی نظری معماری
    • معماری معاصر
    • معماران
  • شهر
    • برنامه ریزی و مدیریت شهر
    • مبانی شهر
    • نوسازی شهری
    • مرمت شهری
  • محیط
    • مدیریت آب
  • گردشگری
  • نظرگاه
  • تماس با ما
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
نظرآنلاین
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
صفحه اصلی شهر سازمان فضایی شهر

جدایی حرم و شهر؛ حیثیت از دست رفته

مهدی حسین‌زاده توسط مهدی حسین‌زاده
دوشنبه 23 اسفند 1400
در سازمان فضایی شهر, شهر
A A
0

جدایی حرم و شهر عامل تضعیف شهر

علت جدایی حرم و شهر چیست؟، ایجاد و توسعه مرزهای بین حرم و شهر چگونه باعث تضعیف شهر می شود؟

بروز مسایل و مشکلات در بافت مرکزی شهر مشهد را می توان به دو عامل اصلی نسبت داد.

نخست: مداخلات و اقدامات صورت گرفته در بافت پیرامونی حرم به واسطه طرح های توسعه شهری در پاسخ به نیازهای مدرن بوجود آمده از 50 سال گذشته تاکنون.

بیشتر بخوانید

جایگاه نظام بهره برداری در پروژه های شهری

تحلیلی بر ساخت شهرهای جدید به منظور حل صورت مساله بحران مسکن

دوم: ایجاد مرز و گسترش ابعاد فیزیکی (حجیم شدن) فضاهای مرتبط با حرم مطهر در برابر شهر؛ به عبارت بهتر، جدایی حرم از شهر. بخش زیادی از مطالعات، آسیب شناسی ها، نقد و بررسی های صورت گرفته حول بافت مرکزی شهر مشهد، نازل به مورد نخست بوده و بسامد مطالعات، انتقادات و تحلیل ها نسبت به مورد دوم علیرغم اهمیت بیشتر، به دلایل مختلف کمتر بوده است.

 جدایی حرم و شهر؛ حیثیت از دست رفته
تصویر 1: حرم و شهر مشهد. ماخذ: ilna.news

مرکز در سازمان فضایی هر شهر مهمترین عنصر تلقی می شود. بطوری که تقویت یا تضعیف آن بر کل شهر تسری پیدا خواهد کرد. یکی از معیارهای مرکز بودن در یک شهر مرکزیت اجتماعی و مدنی است. کانونی که تنوع مطلوبی از انواع گونه های اجتماعی در آن یافت می شود و مردم خود را در آن شریک و سهیم می پندارند. حرم مطهر همواره در طول تاریخ تا قبل از مداخلات نیم قرن اخیر به عنوان مرکز در کلیت شهر مشهد ایفای نقش کرده است.

مطالعات تاریخی و بررسی های جامعه شناسی نشان می دهد، گروه های سیاسی و اجتماعی به منظور ایجاد تسلط بر جامعه همواره به دنبال استیلای قدرت در مرکز شهرها بوده اند. این امر در مرکزیت شهر مشهد به دلیل تجمع قدرت و ثروت بیش از دیگر شهرها بروز و ظهور یافته است. در دوره پس از انقلاب اسلامی نیز به وضوح می توان این تلاش حکومت را خوانش کرد.

همانگونه که خالی شدن بافت پیرامونی حرم از ساکنان و شهروندان ریشه بروز بسیاری از معضلات اجتماعی است، تک قطبی شدن مرکز (حرم مطهر) و غلبه نگاه سیاسی در دوره حاضر بر مدیریت امور، به تدریج به ایجاد شکاف اجتماعی و در نتیجه تقابل نیروهای اجتماعی و حکومتی در مشهد شده است که بروز آن را می توان در ایجاد مراکز جدید مدنی در شهر مشاهده کرد.

در واقع تا قبل از رفتارها و کنش های یک جانبه گرایانه، حرم مطهر یه عنوان مرکز در نقاط عطف تاریخی همواره محل تجمعات، تظاهرات و اعتراضات مدنی مردم مشهد بود. اما در سال های اخیر تنها شاهد تجمعات مذهبی- حکومتی در این محدوده بوده وتجمعات سیاسی و اجتماعی اعتراضی در مراکز جدید شهر (احمد آباد – وکیل آباد) مشاهده می شود. این واقعه نشان دهنده جداشدن مرکز مذهبی از مرکز مدنی و به وضوح نماینده شکاف اجتماعی بوجود آمده در شهر است.

جدایی حرم از شهر را را می توان یکی از نتایج غلبه این نگاه دانست. حرم مطهر و بافت پیرامونی آن که تا پیش از این به عنوان مرکز، جایگاه تمامی اقشار و سلایق اجتماعی بوده است، بواسطه تصمیمات و اقدامات اقدارگرایانه ای همچون توسعه بی رویه مرزها و حجیم سازی کالبدی حرم با هدف نمایش سیاسی و اقتصادی (مقصودی، 1400) از شهر جدا شده و با گرفتن قدرت از نیروهای اجتماعی به نفع نیروهای حاکمیتی، اعتبار و حیثیت خود را به عنوان «مرکز شهر» را تا حد زیادی از دست داده است.

این کنش جامعه را می توان از دیدگاه های گوناگون مورد مداقه قرار داد و بی شک عوامل متعددی در وقوع آن نقش داشته است. از دیدگاه کل نگر، مداخلات صورت گرفته در منظر شهری محدوده حرم مطهر، به تدریج موجب تغییر ادراکات مردم از این محدوده گردیده و فهم شهروندان را نسبت به نقش و جایگاه آن در شهر دستخوش تغییر کرده که نتیجه منجر به ایجاد مراکز جدید و ایجاد شهر چند هسته ای شده است.

این در حالی است که شهریت شهر مشهد و هویت آن به وجود و اعتبار این مرکز (حرم مطهر) وابسته است. بنابر این به میزانی که بتوان اعتبار از دست رفته این مرکز را به آن باز گرداند می توان به ارتقا هویت شهر نیز امیدوار بود.

  1. مقصودی، امین. (1400).چرا مناظر مذهبی ما در حال حجیم شدن هستند؟ . تاریخ مراجعه: 1400/11/13. قابل دسترس در nazaronline.ir.
برچسب ها: بافت مرکزی مشهدحرمشهرمشهد
نوشته قبلی

به نام پیاده به کام سواره

نوشته‌ی بعدی

بازآفرینی هویت دره‌ ها و ارتقا کیفیت منظر شهری تهران

مهدی حسین‌زاده

مهدی حسین‌زاده

پژوهشگر دکتری معماری منظر، دانشگاه تهران

مطالب مرتبط - Related Post

جایگاه نظام بهره برداری در طرح های معماری و شهرسازی

جایگاه نظام بهره برداری در پروژه های شهری

پنج‌شنبه 29 اردیبهشت 1401
تحلیلی بر ساخت شهرهای جدید به منظورحل صورت مساله بحران مسکن

تحلیلی بر ساخت شهرهای جدید به منظور حل صورت مساله بحران مسکن

چهارشنبه 28 اردیبهشت 1401

هسته امن، پدافند غیرعامل، همسو یا خلاف جهت؟

پاویون، پاویون که می گفتند این است؟

مدیریت شهری کمتر هوشمند و انزوای شهروندان در اداره شهر

بررسی ابعاد مشارکت شهروندان در اجرای سند کاهش خطرپذیری تهران

نوشته‌ی بعدی
باز آفرینی هویت دره‌ ها و ارتقا کیفیت منظر شهری تهران

بازآفرینی هویت دره‌ ها و ارتقا کیفیت منظر شهری تهران

آپارتمان های امروزی و انقطاع از طبیعت

آپارتمان های امروزی و انقطاع از طبیعت

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

مطالب برگزیده

  • بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

    بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0
  • مدرن چيست؟

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0
  • عوارض شهرداری چیست و انواع آن کدامند؟

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0
  • رنگ های نمادین در هنر ایران

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0
  • سکه های هخامنشی

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0

مطالب برتر

  • در جریان
  • دیدگاه‌ها
  • آخرین
بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

یکشنبه 2 اسفند 1388
مدرن چيست؟

مدرن چيست؟

دوشنبه 13 مهر 1388
عوارض شهرداری چیست و انواع آن کدامند؟

عوارض شهرداری چیست و انواع آن کدامند؟

دوشنبه 1 بهمن 1397
رنگ های نمادین در هنر ایران

رنگ های نمادین در هنر ایران

یکشنبه 11 خرداد 1399
نقدی بر شیوه اجرای تبصره 3 ماده 9 قانون حدنگار

نقدی بر شیوه اجرای تبصره 3 ماده 9 قانون حدنگار

6
تقلید بدون ¬حجت در سیمای شهری

تقلید بدون ­حجت در سیمای شهری

2
گردشگری، سفری مقدس

گردشگری، سفری مقدس

2
بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

2
جایگاه نظام بهره برداری در طرح های معماری و شهرسازی

جایگاه نظام بهره برداری در پروژه های شهری

پنج‌شنبه 29 اردیبهشت 1401
تحلیلی بر ساخت شهرهای جدید به منظورحل صورت مساله بحران مسکن

تحلیلی بر ساخت شهرهای جدید به منظور حل صورت مساله بحران مسکن

چهارشنبه 28 اردیبهشت 1401
بازبینی مفهوم مکان و فضا در معماری

بازبینی مفهوم مکان و فضا در معماری

دوشنبه 26 اردیبهشت 1401
بحران های سرزمینی از دیدگاه منظر

بحران های سرزمینی از دیدگاه منظر

یکشنبه 25 اردیبهشت 1401

کپی رایت 1397-1400؛ کلیه حقوق این وب سایت متعلق به پژوهشکده نظر است.

  • پژوهشکده نظر
  • باغ نظر
  • منظر
  • هنر و تمدن شرق
  • گردشگری و فرهنگ
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
  • صفحه اصلی
  • هنر
    • باستان شناسی
    • مدرنیته و هنر مدرن
    • نقد هنر
    • نقوش و تزئینات
    • نگارگری
    • هنر باستان
    • هنر معاصر
  • منظر
    • منظر شهری
    • سازمان فضایی شهر
    • باغ
    • مبانی نظری منظر
    • منظر طبیعی
    • منظر و جامعه
    • منظر راه
  • معماری
    • مسکن
    • مبانی نظری معماری
    • معماری معاصر
    • معماران
  • شهر
    • برنامه ریزی و مدیریت شهر
    • مبانی شهر
    • نوسازی شهری
    • مرمت شهری
  • محیط
    • مدیریت آب
  • گردشگری
  • نظرگاه
  • تماس با ما

کپی رایت 1397-1400؛ کلیه حقوق این وب سایت متعلق به پژوهشکده نظر است.

خوش آمدید!

وارد ناحیه کاربری خود شوید

رمز عبور را فراموش کرده اید؟

رمز عبور خود را بازیابی کنید

لطفا نام کاربری یا آدرس ایمیل خود را برای بازنشانی رمز عبور خود وارد کنید.

ورود به سیستم