نقش زیرساخت ها در منظر شهر
چه ابزارهایی در تحلیل زیر ساخت های شهری موثرند؟
در شکل گیری منظر شهر متغییرهای زیادی دخیل می باشند. متغییرهایی که تاثیری توامان در هر دو وجه عینی و ذهنی پدیده ها را برای مخاطب ایجاد کرده و تصویری از کلیت فضای شهر را به عنوان منظر برای وی به وجود می آورد. تاسیسات زیرساخت شهرهای مدرن امروز بخش مهمی از این متغییرها می باشند. چنانچه زندگی شهری را بدون در نظر گرفتن بزرگراه، شبکه های حمل و نقل، راه آهن، فرودگاه، شبکه آب و فاضلاب، برق، اینترنت و … نمی توان تصور نمود.
منظور از زیرساخت های شهری، مجموعه ای از سیستم های تکنولوژیکی و صنعتی است که با فعالیت مشخص در زمینه های اقتصادی، تولید و توزیع کالا و خدمات، باعث شکل دادن به جوامع شده اند. اولین زیر ساخت ها با شکل گیری شبکه حمل و نقل آغاز شد و با ایجاد کانال ها و شبکه های آب و فاضلاب توسعه یافت.
اما به مرور زمان توسعه زیرساخت ها با چالش های قابل توجهی در مباحث شهری مواجه شد چنانچه در اغلب جوامع پیشرفته دنیا یکی از مشکلات مهم زیر ساخت ها را عنصری تک بعدی، صلب و جدا افتاده از منظر شهر می دانستند. علیرغم ضرورت زیرساخت های تکنیکی عظیم در شهرها و وجوه مختلف حضورشان در شکل گیری جوامع مدرن مطالعاتی با چارچوب تحلیل زیرساخت ها و نقش آن در منظر شهر صورت نگرفته است.
لذا این نگارش سعی بر آن دارد که با رویکرد متفاوت در تحلیل بصری نقش زیر ساخت ها را در منظر شهر تبیین نماید.
تحلیل بصری در زیرساخت ها می تواند بر اساس رویکرد مکانی، رویکرد تصویری، رویکرد کالبدی، رویکرد سازمانی و رویکرد روئیت پذیری مورد ارزیابی قرار گیرند.
رویکرد تصویری: از آنجا که زیر ساخت های شهری جوامع امروز از اصلی ترین عناصر شکل گیری منظر به شمار می آیند لذا افراد به هنگام عبور از راه های شهر آن ها را می بینند و بعد عینی و کالبدی این عناصر ذهنیتی برای مخاطب ایجاد می نماید. |
رویکرد سازمانی: زیر ساخت های شهری می تواند به مانند یک سازمان، انسجامی بر ارتباط بصری میان زیرساخت ها و اندام های شهری ایجاد نماید و در تشخیص قابلیت ها، هویت و کیفیت بصری موجود در سطح شهر تاثیرگذار باشد. |
رویکرد کالبدی: تاثیر زیرساخت ها در مواردی همچون رفتار نماها، پیادهرو، خط بام، پیکره سازی و تحلیل جزئیات بصری مختص به مکان می باشد. |
رویکرد روئیت پذیری: از آنجا که یک زیرساخت در دید شهروندان قرار میگیرد یا خیر ( به معنای روئیت پذیری یا عدم آن ) تعریف شده است. |
چنانچه در بیان اهداف منظر سه هدف زیبایی، کارکردی و فرهنگ به طور همزمان دنبال می شود بنابراین می توان نتیجه گرفت که منظر حاصل تعامل ابعاد ادراکی و زیباشناسی، زیست محیطی و فرهنگی اجتماعی است. در زیر ساخت های شهری برای بررسی مسائل زیباشناختی منظر ابزارهایی چون واحد شخصیت منظر، ظرفیت جذب بصری، میدان دید، کیفیت بصری و… را می توان درنظر گرفت.
شخصیت شناسی منظر (Landscape Character Unit): محدوده ای از منظر که کیفیت بصری عادی یا متمایزی دارد. |
ظرفیت جذب بصری (Visual Absorption Capacity): ارزیابی قابلیت های منظر برای جذب توسعه فیزیکی است. |
میدان دید: به مقدار منطقه ای از فضاهای اطراف یا فضاهای کاربری شده ، که دیده می شود را گویند. |
کیفیت بصری (Visual Quality): بررسی از کیفیت زیباشناسی نسبی یک منظر است. |
در زیر ساخت های شهری وجه کارکردی و زیست محیطی در منظر را می توان با در نظر گرفتن به عدم توجه در طراحی و برنامه ریزی شهری بحران های جبران ناپذیری از جمله از دست رفتن نواحی طبیعی، تکه تکه شدن فضاهای باز، عدم مطلوبیت فضای سبز، کمبود آب و… را برشمرد.
اما در بررسی تاثیر منظر زیرساخت های شهری و مسائل فرهنی و اجتماعی که انسان، طبیعت و شهر را درگیر می کند توجه به تلاش های نظری بیشتری برای دستیابی به تعادل میان فضاهای اجتماعی و زیرساخت شهری است. بنابراین در پاسخ به سوال نگارش ابزار بصری می تواند در موثر بودن زیرساخت های شهری و نقش آن در منظر شهر عاملی مهم به شمار آید.
