مونوگرافی: شهر جیاتسه
مونوگرافی چیست؟
در لغت مونوگرافی به یک نوشته دربارۀ یک موضوع واحد گفته می‌شود. گاه در ترجمه از مونوگرافی به عنوان «تک نگاری» نیز نام برده می‌شود. در تک‌نگاری یک موضوع واحد و محدود به‌طور همه‌جانبه مورد بررسی قرار می‌گیرد. به‌عبارت دیگر تک‌نگاری توصیفی است ژرف و همه‌جانبه از یک موضوع. به کمک محدودکردن موضوع، محقق می‌تواند در زمینه‌ای که تبحر دارد به تحقیق و مطالعه بپردازد. شخصی که به شرح موضوع می‌پردازد را مونوگرافیست می‌خوانند.
در سفر مردادماه سال ۱۳۸۹ به کشور چین، که زیر نظر «پژوهشکدۀ نظر» برگزار شد گروهی به نام «گروه مونوگرافی» تشکیل شد. وظیفۀ اعضای گروه تهیۀ مونوگرافی از فضاها و اماکن مورد بازدید بود. اعضای گروه مونوگرافی را یک سردبیر و شش نفر عضو تشکیل می‌دادند. طبق برنامه‌ریزی انجام‌شده، کلیۀ فضاها و اماکن مورد بازدید بین افراد گروه تقسیم شده بود. وظیفۀ هر شخص تهیه و تنظیم مطالب مربوط به فضاهایی بود که به او واگذار شده بود.
مطالب اولیه در طول سفر و با توجه به مقتضیات مکانی و زمانی تهیه شدند. پس از بازگشت از سفر و ویرایش مطالب اولیه، مونوگرافی‌های نهایی تهیه و تنظیم شدند. هدف از انجام این کار جمع آوری صرف اطلاعات نبود بلکه سعی بر این بود که علاوه بر توصیف دقیق، یک لایۀ تحلیلی هم بر ادراک مکانی اضافه گردد. این امر به مخاطب این امکان را می‌داد که بتوانند به برداشت عمیق‌تری از فضاها دست یابند، به‌ویژه دانشجویان رشتۀ معماری، هنر و شهرسازی که امکان سفر و بازدید از فضاهای مذکور را ندارند می‌تواند مفید واقع گردد.
سردبیر: گوران عرفانی. اعضای گروه: مهرداد سلطانی، دانش طاهر‌آیادی، فرهاد هادی، جنت رحمت‌پناه، مینا براتی و شهرزاد خادمی.
ساختار کلی شهر جیاتسه از تقاطع دو خیابان عریض که در محل تقاطع آنها میدان اصلی شهر قرار دارد ساخته شده است. میدان مذکور رو به قلعه‌ای که انگلیس‌ها ساخته‌اند قرار دارد. شهر بیش از آنکه چهره یک شهر را داشته باشد همچون روستایی بزرگ به نظر می‌رسد و عبور ارابه ها، حیوانات از خیابان های شهر این ذهنیت را بیشتر تداعی می‌کند. به دلیل هندسه شطرنجی که خیابانها دارند و همچنین پهنای زیاد خیابانها و غیر ارگانیک بودن آنها به نظر می‌رسد خیابانها را در چند سال اخیر بر بافت شهر جیاتسه تحمیل کرده‌اند. عریض بودن خیابانها به آنان این توانایی را داه است که آن را به سه بخش:
۱. سوارۀ اصلی
۲. سواره فرعی که از آن جهت تخلیه امن بار و عبور دوچرخه و موتورهای برقی
۳.پیاده‌رو به عرض سه متر تفکیک کنند. سواره رو اصلی و فرعی توسط فضای سبز از هم تفکیک شده است. (تصویر شماره یک)
جنس بافت نمای ساختمان‌های شهر جیاتسه عمدتاً سنگ بوده ولی در حالیکه به هر دلیل نمای سنگی مقدور نبوده اصرار بر شکل بافت نمای سنگی در نماهای سیمانی یا سرامیکی به چشم می‌خورد. در مورد ساختمان های دولتی تنها وجه تشابه با معماری کهن تبت در استفاده از رنگ قرمز بوده و تلاش برای هماهنگی و هموخوانی با هویت محلی صورت نمی‌گیرد.
جنس کف خیابانها از بتن بوده که به نظر می‌رسد یکی از دلایل استفاده از این مصالح سرمای زیاد زمستان‌های این منطقه باشد. همچنین نبود امکانات گرمایشی در هتل نشان دهنده تعطیلی هتل‌ها در فصل زمستان است که به دلیل هزینه بالای سوخت و سرمای زیاد و تعداد کم مسافر طبیعی به نظر می‌رسد. بالای کلیه تابلو‌های مغازه‌ها به دو خط تبتی و چینی نوشته شده که خط تبتی در بالا، اما خط چینی درشت‌تر نوشته شده است. همچنین مسلمان‌ها با کلاه سفید و روسری از بودایی‌ها قابل تشخیص هستند ولی معماری آنها همان فرم کلی را دارد و تنها مشخصه بناهای مسلمان‌ها استفاده از رنگ سبز می‌باشد.
Gyantse.1
Palkhor monastery.2
سردبیر : گوران عرفانی
نویسنده : فرهاد هادی
*برگرفته از سفر علمی پژوهشکده نظر در سال ۱۳۸۹به چین است
