• آرشیو
  • نویسندگان
جمعه 14 بهمن 1401
نظرآنلاین
پایگاه خبری - تحلیلی پژوهشکده نظر
  • صفحه اصلی
  • هنر
    • باستان شناسی
    • مدرنیته و هنر مدرن
    • نقد هنر
    • نقوش و تزئینات
    • نگارگری
    • هنر باستان
    • هنر معاصر
  • منظر
    • منظر شهری
    • سازمان فضایی شهر
    • باغ
    • مبانی نظری منظر
    • منظر طبیعی
    • منظر و جامعه
    • منظر راه
  • معماری
    • مسکن
    • مبانی نظری معماری
    • معماری معاصر
    • معماران
  • شهر
    • برنامه ریزی و مدیریت شهر
    • مبانی شهر
    • نوسازی شهری
    • مرمت شهری
  • محیط
    • مدیریت آب
  • گردشگری
  • نظرگاه
  • تماس با ما
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
  • ورود
نظرآنلاین
  • صفحه اصلی
  • هنر
    • باستان شناسی
    • مدرنیته و هنر مدرن
    • نقد هنر
    • نقوش و تزئینات
    • نگارگری
    • هنر باستان
    • هنر معاصر
  • منظر
    • منظر شهری
    • سازمان فضایی شهر
    • باغ
    • مبانی نظری منظر
    • منظر طبیعی
    • منظر و جامعه
    • منظر راه
  • معماری
    • مسکن
    • مبانی نظری معماری
    • معماری معاصر
    • معماران
  • شهر
    • برنامه ریزی و مدیریت شهر
    • مبانی شهر
    • نوسازی شهری
    • مرمت شهری
  • محیط
    • مدیریت آب
  • گردشگری
  • نظرگاه
  • تماس با ما
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
نظرآنلاین
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
صفحه اصلی شهر برنامه ریزی و مدیریت شهر

بررسی ابعاد مشارکت شهروندان در اجرای سند کاهش خطرپذیری تهران

پریچهر صابونچی نویسنده: پریچهر صابونچی
سه‌شنبه 13 اردیبهشت 1401
در برنامه ریزی و مدیریت شهر, شهر
A A
0

ابعاد مشارکت و حکمرانی مطلوب کاهش ریسک

آيا زمينه های لازم برای اجرای «سند کاهش خطر پذیری بلایا در محلات شهر تهران» در قالب يک طرح مبتنی بر مشارکت وجود دارد؟

در تعاریف و توافقنامه های جهانی، کشورها ملزم به برقراری «حکمرانی مطلوب کاهش ریسک» به معنای اتخاذ استراتژی‌ هایی برای کاهش ریسک ‌های موجود و جلوگیری از ایجاد ریسک‌ های جدید بوده که در آن حاکمیت خطر، مبنای برنامه ‌ریزی شهرها قرار گیرد.

بیشتر بخوانید - Read More

وزارتخانه چند تکه: مسکنی که منتزع می شود

حقوق مالکانه و اثر آن بر سرانه کاربریهای عمومی سطح شهر

بر همین مبنا، «تدوین سند مدیریت کاهش خطر پذیری بلایا در محلات شهر تهران» توسط سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران در سال 1395 آغاز و با تمرکز بر سه مخاطره مهم تهران یعنی زلزله، سیل و زمین لغزش، شناسایی و نقشه آن ‌ها برای بلوک‌ های جمعیتی تهیه شده است. در این پروژه در هر منطقه یک محله (مجموعا 22 محله از 354 محله) به صورت پایلوت مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفت.

بدین ترتیب که وضعیت آسیب ‌پذیری بلوک ‌های جمعیتی محلات در پنج گروه آسیب ‌پذیری جمعیتی، اجتماعی-اقتصادی دسترسی فیزیکی، زیرساخت های شهری، و مخاطره زمین لرزه مبتنی بر 38 شاخص شناسایی و محاسبه شده و با ترکیب با هر یک از مخاطرات، ریسک نهایی به صورت نسبی در بلوک‌ های مختلف آماری در محله برآورد شده است. دستورالعمل اجرایی این سند به شهرداران مناطق ۲۲ گانه در سال 1399 ابلاغ شد.

در توضیحات این پروژه آمده که در سطح برنامه ریزی، سند مذکور برای کاهش خطر بلوک‌های پرخطر به صورت محله محور و مشارکتی با همکاری سازمان ‌های مردم نهاد فعال در حوزه مدیریت بحران و نیز نهادهای اجرایی در سطح منطقه، برگزاری نشست‌ های همفکری با ذینفعان محلی تدوین شده و همچنین نوع مداخلات کاهش خطر و افزایش آمادگی محلات پیش بینی شده است.

بمنظور تحقق این پروژه مشارکتی در سطح اجرایی علاوه بر تعیین نقش حاکمیت و دستگاه حاکمیتی، شهروندان نیز باید حضوری فعال در کاهش خطرپذیری داشته باشند و میزان قدرت و تاثیرگذاری آنان بر فرایند طرح ها مدنظر قرار گیرد. لذا انتظار می رود که نحوه مداخله و نقش کلیدی ذینفعان محلی در سطوح مختلف اجرای این پروژه تدقیق شده باشد.

موضوع شناسایی ذینفعان کلیدی، منابع قدرت، منافع، و نحوه تعامل این گروه ها با یکدیگر از مهمترین چالش های پیاده سازی و اجرای پروژه سند کاهش خطرپذيري بلايا بوده که در آن حکمرانی شهری و کلید واژه مشارکت به عنوان شاکله اصلی برنامه عنوان شده است.

ذينفعان اصلی در تدوین این سند شامل سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران، شهرداران و روسای ادارات نواحی، دبیران شورایاری و مدیران محلات، مربیان خانه ‎های دوام و ایمنی، روسا و نمایندگان ادارات تخصصی سطح منطقه، سازمان های مردم نهاد (دانشگاهيان)، نهادهای خصوصی و متخصصان، و نمايندگان محلی هستند.

منبع قدرت نهادهای دولتی مبتنی بر اختيارات و ابزارهای قانونی است و امکان مداخله آنها در هر مرحله از فرايند برنامه ريزی را ايجاد می کند درحاليکه قدرت نهادهای عمومی در گرو منابع مالی و ارتباطات با ديگر نهادهاست. نهادهای خصوصی و متخصصان و کارشناسان نيز با تکيه بر اعتبار علمی و دانش و مهارت خود به ايفای نقش در پروژه می پردازند.

عليرغم تاکيد بر نقش مشارکتی مردم در تهيه سند مدیریت کاهش خطر پذیری بلایا، حضور ويژه ای از شهروندان را نمی توان يافت. ابزار های قدرت شهروندان و نهادهای مدنی، پرسش گری و مطالبه گری و مشروعيت و مقبوليت اقدامات مديريت شهری هستند.

تمایل به همکاری داوطلبانه، حمايت از نهادهای بالادست و اعتماد به ساختارها و نهادهای حکمرانی، ظهور تشکل های داوطلبانه و بسيج اجتماعي (ايجاد حس جمعي)، بيانگر میزان رضایت مردم از عملکرد نهادها و شوراها بوده و متضمن اجرایی شدن برنامه ها و طرح ها خواهد بود. با اين حال شهروندان در فضای سياست گذاري کلان شهری قدرت زيادی نداشته و حضور خود را به شکل اقدامات مقطعی و به يکباره نشان می دهند.

بررسي ابعاد مشارکت شهروندان در اجرای سند کاهش خطرپذیری تهران
تصویر 1: مشارکت، سرمایه اجتماعی مهم در تحقق برنامه های مدیریت شهری. منبع: ایمنا https://www.imna.ir/news/407391

منافع و ساختارهای انگيزشی ذينفعان می تواند حول محورهای سياسی، اجتماعی و اقتصادی تعريف شود. در حاليکه در مراحل اوليه شناخت مسئله عمدتا منافع عمومی و اجتماعی بر منافع اقتصادی و سياسی غلبه دارد، در مرحله تدوين طرح نوعی قدرت طلبی در زمينه مديريتی و حرفه ای جايگزين می شود. نهادهای دولتی با انگيزه های سياسی اقدام به برنامه ريزی می نمايند درحاليکه نهادهای عمومی (شهرداری و شورای شهر و زيرمجموعه آنها) منافع اقتصادی را دنبال می کنند.

اين مسئله به هنگام اجرای طرح شدت يافته و عمدتا بدليل تضاد منافع، رقابت سياسی شديدتری ميان گروه های قدرت شکل می گيرد. در نظام های مديريت شهری بالا به پايين، شهروندان و نهادهای مردمی و محلی جايگاه مشخصی نداشته و بيش از ورود آنها به ساختارهای اصلي تصميم گيری و يا اعمال نظرات آنها، صرفا نقش اجرا کننده سياست های بالادست را برعهده خواهند داشت. بعبارتی روابط قدرت در تعريف سیستم های اثرگذار و تعيين تصميم گيران اصلی، نقشی اساسی را در پيشبرد مراحل پروژه ايفا می کند. بطوريکه شیوه های قانون گذاری، اجرا، نظارت و پايش طرح نيز وابسته به اراده سياسی اين گروه هاست.

ارتباط و نحوه تعامل ميان ذينفعان از ديگر مسائل مهم در اجرای طرح های مبتنی بر مشارکت است. اين تعامل می تواند درقالب ارتباط فعال، ارتباط محدود يا عدم ارتباط شناسايی شود. نهادهاي دولتي عموما سطوح مختلفی از ارتباطات را در فرايند برنامه ريزی دارند. اين نهادها در شناسايی مسئله و تدوين طرح ها نقشی فعال در تصميم گيری دارند اما در مراحل اجرايی ارتباطات انها با يکديگر نهادها بصورت غيرفعال تبديل می شود.

تعاملات نهادهای عمومی و خصوصی تقريبا از ابتدای آغاز پروژه تعاملي فعال است در حاليکه ارتباطات نهادهای مردمی محدودتر و در مقاطع زمانی مشخصی است. شهروندان و نهادهای محلی نيز سطح ارتباطاتی کمرنگ تر و گاها غيرفعال نسبت به ديگر نهادها دارند.

بروز اين امر به عوامل مختلفی چون عدم آگاهی و اموزش، نبود فرهنگ مشارکت و مطالبه گری در ميان شهروندان، تصمیم گیری های غيرشفاف از سوی نهادهای حمکرانی باز می گردد. عدم حضور فعال شهروندان در پروژه کاهش خطر پذیری تهران می تواند سبب اختلال درک و پذيرش خطر شده و آمادگی آنها برای مواجهه با مخاطرات را تا حد بسيار زيادی تحت تاثير قرار دهد.

بنابراين بررسی زمينه های مشارکت در فرايند سياست گذاری شهر تهران حاکی از آنست که ظرفيت سازی کافی براي ورود ذينفعان محلی و شهروندان صورت نگرفته و انحصار برنامه ها و تصميمات کلان مديريت شهری همچنان در اختيار گروه های قدرت قرار دارد. عدم تعادل میان قدرت ذینفعان در هر یک از مراحل شناسايی مسئله، تدوین و اجرای پروژه می تواند سبب ناکارآمدی طرح، آسیب به منافع عمومی و سیاست گذاری در مدیریت کلان شهر شود.

از طرفي ديگر تاکنون گزارش و اطلاعات دقيقي از سوی سازمان ها و نهادهای مربوطه ارائه نشده و اين مسئله ارزيابی از نحوه پياده سازی و اقدامات صورت گرفته برای سند کاهش خطرپذيری بلايا را دشوار می سازد. در تعريف برنامه های مبتنی بر مشارکت، ادراک مفهوم سرمایه اجتماعی به عنوان رکن اساسی در تحقق طرح ها يک ضرورت است.

همکاری بین افراد و گروه ها، اعتمادسازي، ايجاد انگيزه و میزان پذیرش تصمیمات نهادی در جامعه حائزاهميت بوده و می تواند تعيين کننده توانایی و ظرفيت جوامع براي مواجهه با خطر و کاهش ریسک يا بعبارتی تاب آوری جوامع باشد. مشارکت چه بر پايه اقدامات ملموس و چه بصورت همکاری های رفتاری و روانشناختی، عاملی کلیدی در کاهش مخاطرات طبیعی و بازيابی های پس از وقوع يک فاجعه است.

برچسب ها: ذینفعانریسک بلایاسرمایه های اجتماعیمدیریت شهریمشارکت
نوشته قبلی

تفوق «شهر الگو»

نوشته بعدی

جای خالی پروژه های واقعی در برنامه های درسی معماری منظر دانشگاه های ایران

پریچهر صابونچی

پریچهر صابونچی

مطالب مرتبط - Related Post

وزارتخانه چند تکه: مسکنی که منتزع می شود

وزارتخانه چند تکه: مسکنی که منتزع می شود

یکشنبه 1 آبان 1401
حقوق مالکانه و اثر آن بر سرانه کاربریهای عمومی سطح شهر

حقوق مالکانه و اثر آن بر سرانه کاربریهای عمومی سطح شهر

چهارشنبه 27 مهر 1401

نقش “تعریف از فضا” بر تحلیل “نحو فضا”

دیپلماسی فرهنگی خواهرخواندگی شهرهای ایران در روابط بین الملل

نقد نظام مدیریت ساخت‌وساز شهری تهران (3)

The Line،رویای بلندپروازانه فرار از مرگ

نوشته بعدی
جای خالی پروژه های واقعی در برنامه های درسی معماری منظر دانشگاه های ایران

جای خالی پروژه های واقعی در برنامه های درسی معماری منظر دانشگاه های ایران

مدیریت شهری کمتر هوشمند و انزوای شهروندان در اداره شهر

مدیریت شهری کمتر هوشمند و انزوای شهروندان در اداره شهر

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

نظرآنلاین

کپی رایت 1397-1400؛ کلیه حقوق این وب سایت متعلق به پژوهشکده نظر است.

Navigate Site

  • پژوهشکده نظر
  • باغ نظر
  • منظر
  • هنر و تمدن شرق
  • گردشگری و فرهنگ

Follow Us

بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
  • صفحه اصلی
  • هنر
    • باستان شناسی
    • مدرنیته و هنر مدرن
    • نقد هنر
    • نقوش و تزئینات
    • نگارگری
    • هنر باستان
    • هنر معاصر
  • منظر
    • منظر شهری
    • سازمان فضایی شهر
    • باغ
    • مبانی نظری منظر
    • منظر طبیعی
    • منظر و جامعه
    • منظر راه
  • معماری
    • مسکن
    • مبانی نظری معماری
    • معماری معاصر
    • معماران
  • شهر
    • برنامه ریزی و مدیریت شهر
    • مبانی شهر
    • نوسازی شهری
    • مرمت شهری
  • محیط
    • مدیریت آب
  • گردشگری
  • نظرگاه
  • تماس با ما

کپی رایت 1397-1400؛ کلیه حقوق این وب سایت متعلق به پژوهشکده نظر است.

خوش آمدید!

وارد ناحیه کاربری خود شوید

رمز عبور را فراموش کرده اید؟

رمز عبور خود را بازیابی کنید

لطفا نام کاربری یا آدرس ایمیل خود را برای بازنشانی رمز عبور خود وارد کنید.

ورود به سیستم