• خانه
  • آرشیو
  • نویسندگان
پنج‌شنبه 5 خرداد 1401
  • ورود
نظرآنلاین
  • صفحه اصلی
  • هنر
    • باستان شناسی
    • مدرنیته و هنر مدرن
    • نقد هنر
    • نقوش و تزئینات
    • نگارگری
    • هنر باستان
    • هنر معاصر
  • منظر
    • منظر شهری
    • سازمان فضایی شهر
    • باغ
    • مبانی نظری منظر
    • منظر طبیعی
    • منظر و جامعه
    • منظر راه
  • معماری
    • مسکن
    • مبانی نظری معماری
    • معماری معاصر
    • معماران
  • شهر
    • برنامه ریزی و مدیریت شهر
    • مبانی شهر
    • نوسازی شهری
    • مرمت شهری
  • محیط
    • مدیریت آب
  • گردشگری
  • نظرگاه
  • تماس با ما
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
نظرآنلاین
  • صفحه اصلی
  • هنر
    • باستان شناسی
    • مدرنیته و هنر مدرن
    • نقد هنر
    • نقوش و تزئینات
    • نگارگری
    • هنر باستان
    • هنر معاصر
  • منظر
    • منظر شهری
    • سازمان فضایی شهر
    • باغ
    • مبانی نظری منظر
    • منظر طبیعی
    • منظر و جامعه
    • منظر راه
  • معماری
    • مسکن
    • مبانی نظری معماری
    • معماری معاصر
    • معماران
  • شهر
    • برنامه ریزی و مدیریت شهر
    • مبانی شهر
    • نوسازی شهری
    • مرمت شهری
  • محیط
    • مدیریت آب
  • گردشگری
  • نظرگاه
  • تماس با ما
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
نظرآنلاین
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
صفحه اصلی شهر سازمان فضایی شهر

ابهام در شناخت محله در دوران پیدایش

مرتضی همتی توسط مرتضی همتی
پنج‌شنبه 14 مرداد 1400
در سازمان فضایی شهر, شهر
A A
0

آیا مقاله «کوی (محله) در شهرهای ایرانی سده ‌های نخستین اسلامی» در تعریف و بیان ویژگی‌ های محله در این دوره موفق بوده است؟

یکی از مهم ‌ترین مباحث در تعریف مفهوم محله شناخت آن از طریق بازشناسی ابعاد مختلف آن در سنت است. این پژوهش‌ ها که رویکردی تاریخی دارند و به مفهوم محله در شهر ایرانی در سده ‌های گذشته می‌ پردازند و سعی در تبیین ویژگی ‌های آن بر اساس نمونه ‌های تاریخی دارند. یکی از اصلی‌ ترین موضوعات در رویکرد تاریخی به محله، شناخت محله در قرون‌ ابتدایی ورود اسلام به ایران است، زیرا در این مقطع زمانی شهر ایرانی تحت تاثیر اندیشه جدید – بر خلاف دیگر عرصه‌ های معماری – دچار تحول بنیادین می ‌گردد و مفهوم محله در شهر ایرانی به عنوان یکی از اصلی‌ترین عرصه‌های شهری ایرانیان «پیدایش» می ‌یابد.

شناخت و تبیین محله در دوران «پیدایش» از این جهت اهمیت دارد که پژوهشگران را قادر می ‌سازد که جوهره مفهومی محله را با وضوح بیشتری از الحاقات معنایی تشخیص دهند و در فهم معاصر معنای آن به کار ببرند. مقاله «کوی (محله) در شهرهای ایرانی سده‌ های نخستین اسلامی» از باستانی ‌راد (1391) به همین موضوع می‌ پردازد و قصد دارد ویژگی‌ های محله در شهرهای ایرانی سده‌ های نخستین را به دست دهد، با این حال بررسی این جستار نشان می ‌دهد که عدم تعریف صحیح محله و وجود دستگاه تحلیلی مدون در ارزیابی موضوعات موجب بروز ابهام و ایجاد گزاره ‌های نادرست در متن شده ‌است.

ورای آنکه متن فاقد ساختارهای مرسوم یک پژوهش علمی است، بیان تعریف غیرعلمی از مفهوم محله موجب شده تا نگارنده در تحلیل ‌های بعدی دچار خطاهای فاحشی گردد. نگارنده در ابتدای مبانی نظری بر آن شده تا تعریف کوی و محله را ارائه نماید با این حال در این بخش تنها به آوردن مترادف ‌های کلامی –که برای صحت ترادف آن برهان ‌های کافی نیز ارائه نمی ‌شود- بسنده شده‌ است. در انتها نگارنده تنها وصف‌ هایی از اهمیت محله بیان می ‌دارد ولی هرگز تعریف صریحی از محله به دست نمی‌ دهد.

عدم وجود تعریف مشخص از محله موجب شده نگارنده معیار واضحی برای تشخیص محله نداشته باشد، لذا در ادامه، بخش ‌بندی های طبقاتی شهرهای پیش از اسلام را نیز ذیل مفهوم محله نامیده شده بدون آنکه استناد باستان‌شناسی دقیقی یا حتی توصیفی از انطباق این دو الگو با یکدیگر به دست دهد. این ادعا بارها در طول مقاله تکرار شده ولی برای آن برهان های مستدلی ارائه نشده است. این موضوع موجب می ‌شود فهم صحیح از عوامل «پیدایش» محله دچار ابهام و خطا گردد.

ابهام در شناخت محله در دوران پیدایش
تصویر 1: ابهام در شناخت محله در دوران پیدایش

از طرفی آنطور که نویسنده در بیان مسئله آورده بود، هدف پژوهش، یافتن ویژگی‌ های محله‌ های قرون نخستین اسلام است ولی توضیحی داده نشده که چه معیارهایی برای شناخت محله وجود دارد و از چه جنبه ‌هایی می‌توان به شناخت محله دست یافت. به عبارتی نگارنده دستگاه تحلیلی مدونی ارائه نمی ‌دهد که از طریق آن بتوان محله را شناخت. لذا فرایند شناخت محله از طریق جنبه‌ هایی صورت می‌ گیرد که قادر به ایجاد یک کلیت مفهومی نیستند.

به آن معنی که نگارنده در تلاش است که شناخت محله را از ذیل موضوعات «مفهوم کوی و محله در شهر ایرانی»، «جایگاه محله در شهر ایرانی»، «ترکیب اجتماعی محله در سده های نخستین»، «محله از منظر تاریخ نوشته‌های محلی»، «مسجد، و اماکن مذهبی و علمی در پیوند با محله»، «بازار در پیوند با محله»، «میدانگاه در هسته مرکزی محله‌ ها» ایجاد نماید در حالی که سه دسته نخست به کل‌ ها اشاره دارد و سه دسته بعدی به اجزاء اشاره دارد.

نگارنده در چنین منطقی نیز به تمام وجوه موضوع اشاره ننموده؛ برای مثال کاربری‌ های عمومی چون آب ‌انبارها یا حمام ‌ها در ذیل هیچ کدام از این دسته‌ ها قرار نمی ‌گیرند. لذا به نظر می‌ رسد در این منطق نمی‌ توان بیانی از محله سنتی به دست داد که جامعیت کافی برای بیان تمامی وجوه را به دست دهد.

بیشتر بخوانید

جایگاه نظام بهره برداری در پروژه های شهری

تحلیلی بر ساخت شهرهای جدید به منظور حل صورت مساله بحران مسکن

چنانکه آورده شد فقدان تعریف صحیح از محله و وجود دستگاه تحلیلی مدون موجب شده تا متن که به موضوع مهم شناخت مفهوم محله در دوران «پیدایش» می پردازد، فاقد انسجام در ساختار و دقت در محتوا شود. ورای آنکه مقاله فاقد ساختارهای لازم یک متن پژوهشی علمی مانند سوال پژوهش، فرضیه، روش تحقیق، پیشینه تحقیق و بحث است، فقدان هر کدام از بخش‌ های فوق‌ الذکر موجب ضربه به فرایند تحلیل و ارزیابی داده‌ ها شده و عدم ارائه استدلال‌ های ساختارمند علمی به قیمت از میان رفتن وجاهت پژوهشی متن تمام شده ‌است.

در نهایت از آنجا که در مبانی نظری چارچوب مفهومی پژوهش به خوبی تدوین نشده، نتیجه پژوهش پاره ‌ای از توصیفات و گزاره‌ های کلی است که دارای پراکندگی موضوعی ‌است. این گزاره ها که دارای یک جهت ‌گیری مفهومی متمرکز نیستند خواننده را در انتهای نوشتار به گزاره ‌های مفروض اولیه که پیش از مقاله نیز صحیح می‌ نمودند باز می‌ گرداند. به عبارتی خواننده پس از مطالعه این جستار نه تنها با دستاورد بدیعی روبرو نمی ‌شود بلکه چیزی بیش از توصیفاتی پراکنده، غیردقیق و ناکارآمد از ویژگی ‌های محله در شهرهای ایرانی سده‌ های نخستین به دست نمی ‌آورد. 

منبع:

  • باستانی راد، حسن. (1391). کوی (محله) در شهرهای ایرانی سده‌ های نخستین اسلامی. پژوهش‌ های تاریخی ایران و اسلام، (6) 10: 1-30.

برچسب ها: ابعاد محلهپیدایش محلهتعریف محلهشهر ایرانیمحله سنتی
نوشته قبلی

کیفیت و کاربرد پایان نامه های رشته شهرسازی

نوشته‌ی بعدی

نمود امپریالیسم ساختاری غرب در شهرهای معاصر ایران

مرتضی همتی

مرتضی همتی

پژوهشگر دکتری معماری منظر، دانشگاه تهران

مطالب مرتبط - Related Post

جایگاه نظام بهره برداری در طرح های معماری و شهرسازی

جایگاه نظام بهره برداری در پروژه های شهری

پنج‌شنبه 29 اردیبهشت 1401
تحلیلی بر ساخت شهرهای جدید به منظورحل صورت مساله بحران مسکن

تحلیلی بر ساخت شهرهای جدید به منظور حل صورت مساله بحران مسکن

چهارشنبه 28 اردیبهشت 1401

هسته امن، پدافند غیرعامل، همسو یا خلاف جهت؟

پاویون، پاویون که می گفتند این است؟

مدیریت شهری کمتر هوشمند و انزوای شهروندان در اداره شهر

بررسی ابعاد مشارکت شهروندان در اجرای سند کاهش خطرپذیری تهران

نوشته‌ی بعدی
نمود امپریالیسم ساختاری غرب در شهرهای معاصر ایران

نمود امپریالیسم ساختاری غرب در شهرهای معاصر ایران

اهمیت رسانه های اجتماعی در پژوهش های شهری

اهمیت رسانه های اجتماعی در پژوهش های شهری

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

مطالب برگزیده

  • بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

    بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0
  • مدرن چيست؟

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0
  • عوارض شهرداری چیست و انواع آن کدامند؟

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0
  • رنگ های نمادین در هنر ایران

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0
  • سکه های هخامنشی

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0

مطالب برتر

  • در جریان
  • دیدگاه‌ها
  • آخرین
بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

یکشنبه 2 اسفند 1388
مدرن چيست؟

مدرن چيست؟

دوشنبه 13 مهر 1388
عوارض شهرداری چیست و انواع آن کدامند؟

عوارض شهرداری چیست و انواع آن کدامند؟

دوشنبه 1 بهمن 1397
رنگ های نمادین در هنر ایران

رنگ های نمادین در هنر ایران

یکشنبه 11 خرداد 1399
نقدی بر شیوه اجرای تبصره 3 ماده 9 قانون حدنگار

نقدی بر شیوه اجرای تبصره 3 ماده 9 قانون حدنگار

6
تقلید بدون ¬حجت در سیمای شهری

تقلید بدون ­حجت در سیمای شهری

2
گردشگری، سفری مقدس

گردشگری، سفری مقدس

2
بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

2
تاثیرات صنعت نفت در شهرهای ایران

تاثیرات صنعت نفت در شهرهای ایران

چهارشنبه 4 خرداد 1401
استقبال از بیان های جدید هنر در دنیای مجازی و انزوای هنرهای سنتی

بیان های جدید هنر در دنیای مجازی

دوشنبه 2 خرداد 1401
احیای تکنوکرات قنوات و زوال ارزش های معنایی منظر شهری تهران

احیای تکنوکرات قنوات

شنبه 31 اردیبهشت 1401
چرا ما کارناوال نداریم؟!

چرا ما کارناوال نداریم؟!

جمعه 30 اردیبهشت 1401

کپی رایت 1397-1400؛ کلیه حقوق این وب سایت متعلق به پژوهشکده نظر است.

  • پژوهشکده نظر
  • باغ نظر
  • منظر
  • هنر و تمدن شرق
  • گردشگری و فرهنگ
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
  • صفحه اصلی
  • هنر
    • باستان شناسی
    • مدرنیته و هنر مدرن
    • نقد هنر
    • نقوش و تزئینات
    • نگارگری
    • هنر باستان
    • هنر معاصر
  • منظر
    • منظر شهری
    • سازمان فضایی شهر
    • باغ
    • مبانی نظری منظر
    • منظر طبیعی
    • منظر و جامعه
    • منظر راه
  • معماری
    • مسکن
    • مبانی نظری معماری
    • معماری معاصر
    • معماران
  • شهر
    • برنامه ریزی و مدیریت شهر
    • مبانی شهر
    • نوسازی شهری
    • مرمت شهری
  • محیط
    • مدیریت آب
  • گردشگری
  • نظرگاه
  • تماس با ما

کپی رایت 1397-1400؛ کلیه حقوق این وب سایت متعلق به پژوهشکده نظر است.

خوش آمدید!

وارد ناحیه کاربری خود شوید

رمز عبور را فراموش کرده اید؟

رمز عبور خود را بازیابی کنید

لطفا نام کاربری یا آدرس ایمیل خود را برای بازنشانی رمز عبور خود وارد کنید.

ورود به سیستم