کافه های ایرانی، بازتابی از درون گرایی

کافه ها، فضای عمومی شهر

زمانی که خبری از پاندمی دوران کرونا نبود، در شهری مانند تهران، هر چه بیشتر به سمت مرکز شهر حرکت می کردیم کافه هایی از دل خانه های قدیمی بیرون می زندند. حفظ سلامت جسمانی و بهداشت عمومی در این شرایط موجب کم رونق شدن چنین فضاهایی شده اند. همین امر خود کم رونق شدن فضاهای عمومی شهری را نیز در پی داشته است.

وجود کافه های خیابانی یا همان pavement café، که در بسیاری از شهرهای اروپایی مخصوصاً فرانسه بسیار به چشم می خورد به عنوان یک فرهنگ توانسته است در چنین دورانی بسیار راه گشا باشد. فضاهایی با صندلی هایی در فضای باز به صورت بیرونی، هر چند هم کم تعداد (از منظر ظرفیت) به عنوان ریزپاتوق های اجتماعی نقش جدی ای را در سرزندگی فضاهای شهری ایفا می کند.

اگر چه در فضاهای ایران با رشد کافه ها مواجه هستیم اما تفاوتی که وجود دارد این است که نگرش ساخت و راه اندازی کافه ها در ایران به صورت درون گرا بوده است. کافه ها در سال های گذشته فضایی مختص به قشر جوان تعریف می شده است. این در حالی است که امروزه به منظور ایجاد فضاهای باز، دعوت از شهروندان برای حضور در فضاهای شهری، نیازمند نشیمن های شهری هستیم. ولی کماکان این فضاها، با معماری با جداره های نسبتاً بسته، همواره نگاه به درون را در خود به همراه دارد.

تبدیل فضاهای عمومی شهری به نشیمن های شهری و سپس ایجاد پاتوق های شهری، که سرزندگی و پویایی را تبیین می کند، می تواند یکی از مهمترین راهبردهایی باشد که مسئولین مدیریت شهری می توانند به آن بپردازند.

انتقال فضاهای فرهنگی مانند سینماها، خانه های نمایش فیلم، سالن های تئاتر، شعرخوانی و … همگی می توانند جایگاه خود را در فضاهای شهری بیابند. چرا که برای بقا نیازمند حمایت بوده و متاسفانه در دوران پاندمی به عنوان فعالیت های قابل اغماض و کم اهمیت در نظر گرفته شدند. در حالی که چنین فعالیت هایی از کافه های روباط یا پیاده راهی، تا انتقال امور فرهنگی به فضاهای شهری، که امری بدیهی و روتین در دیگر کشورها هستند می توانند شرایط زندگی را برای کاربران فضاهای شهری مطلوب تر و با نشاط تر نماید.

باززنده سازی پاتوق های اجتماعی در صورتی امکان پذیر است که امکان تغییر شکل آنها از فضاهای بسته به فضاهای باز امکان پذیر گردد. بسط فعالیت های فرهنگی و هنری به فضاهای شهری، در کناره خیابان ها و پیاده راه ها … اگر چه در گذشته هم بخشی از فرهنگ شهری و روستایی ما بوده است و به فراموشی سپرده شده، امروز نیز قابلیت باززنده سازی را دارد.

البته امروزه وجود موسیقی های شهری یا امثال چنین برنامه هایی مختص به اقشار متوسط به بالای جامعه شده است. در حالی که برنامه هایی مانند، معرکه گیری های قدیم، برنامه های نمایشی و .. در مناسبت های مختلف، همگی در فضاهای شهری رخ  می دادند. بنابراین به منظور حضور زنده نگهداری فضاهای شهری، برون گرایی کافه های شهری، ایجاد امکان برای حضور شاخص در فضاهای شهری، دعوت از برنامه های فرهنگی و هنری در فضاهای شهری می توانند به عنوان راهکاری هایی مؤثر برای حفط نشاط شهری حتی در دوران بیماری می باشد.