پایگاه تحلیلی - خبری نظرآنلاین

رسانه راهبردی - انتقادی پژوهشکده نظر

  • صفحه اصلی
  • هنر
    • باستان شناسی
    • مدرنیته و هنر مدرن
    • نقد هنر
    • نقوش و تزئینات
    • نگارگری
    • هنر باستان
    • هنر معاصر
  • منظر
    • منظر شهری
    • سازمان فضایی شهر
    • باغ
    • مبانی نظری منظر
    • منظر طبیعی
    • منظر و جامعه
    • منظر راه
  • معماری
    • مسکن
    • مبانی نظری معماری
    • معماری معاصر
    • معماران
  • شهر
    • برنامه ریزی و مدیریت شهر
    • مبانی شهر
    • نوسازی شهری
    • مرمت شهری
  • محیط
    • مدیریت آب
  • گردشگری
  • نظرگاه
  • تماس با ما
منو
  • صفحه اصلی
  • هنر
    • باستان شناسی
    • مدرنیته و هنر مدرن
    • نقد هنر
    • نقوش و تزئینات
    • نگارگری
    • هنر باستان
    • هنر معاصر
  • منظر
    • منظر شهری
    • سازمان فضایی شهر
    • باغ
    • مبانی نظری منظر
    • منظر طبیعی
    • منظر و جامعه
    • منظر راه
  • معماری
    • مسکن
    • مبانی نظری معماری
    • معماری معاصر
    • معماران
  • شهر
    • برنامه ریزی و مدیریت شهر
    • مبانی شهر
    • نوسازی شهری
    • مرمت شهری
  • محیط
    • مدیریت آب
  • گردشگری
  • نظرگاه
  • تماس با ما
  • دوشنبه 3 مهر 1402 18:56
جستجو
Close this search box.
صفحه اصلی شهر سازمان فضایی شهر

حرم، شهر یا حرمشهر

مهدی حسین‌زاده نویسنده: مهدی حسین‌زاده
دوشنبه 31 خرداد 1400
در سازمان فضایی شهر, شهر
A A
0

طرح های توسعه شهری چگونه می توانند زمینه ساز مداخلات مثبت یا منفی در بافت های شهری شوند؟

بافت شهری مشهد به مرکزیت آرامگاه امام هشتم شکل گرفت و به تدریج گسترش یافت. نظام شکل دهنده بافت از ابتدا تا قبل از شروع مداخلات دستوری طرح های شهری در دوره معاصر، نظامی ارگانیک با استخوان بندی ویژه و خاص این شهر بوده است. محورهای تشرف، محورهای قدرتمند در طول تاریخ بوده است که نقاط گوناگون بافت را به مرکز (حرم مطهر) متصل می کردند و محورهای عمود بر آنها تامین ارتباط و سرویس دهی به محلات را بر عهده داشتند؛ بدین ترتیب نظامی تار و پودی به مرکزیت حرم مطهر کلیت شهر را شکل می داد.

بیشتر بخوانید - Read More

مدیر پروژه سفر به هرمزگان در گفت و گو با روزنامه صبح ساحل: اقتصاد محلی دریاپایه بسیار کمرنگ شده است

در نشست شهرسازی روی آب مطرح شد؛ مشهودی: اساس طرح جامع شهرهای ایران روی آب بنا شده است/ منصوری: باید روی چند مساله کلیدی تهران تمرکز کنیم/ خسروی پور: اگر اجازه می‌دادند همین طرح جامع اجرایی شود امروز وضع بهتری داشتیم

از حدوده دهه پنجاه شمسی همزمان با شروع تدوین طرح های شهری تحولات گسترده ای در بافت مرکزی شهر مشهد صورت پذیرفت. از همین سال ها با احداث رینگ سواره به دوره حرم و پس از آن احداث رینگ سبز، برای اولین بار پیوند بین بافت و حرم مطهر گسسته شد. در واقع این اقدام اولین مداخله در راستای قطع شاهرگ ها و ساختارهای اساسی شهر و جداسازی اجزای اصلی سازنده سازمان فضایی بافت بود که مقدمه فروپاشی شاکله کلی را فراهم کرد.

حرم، شهر یا حرمشهر
تصویر 1. نقشه شهر مشهد در سال 1274 ه.ق . جایگاه حرم مطهر در مرکزیت سازمان فضایی شهر در ارتباط با نظام تار و پودی بافت. ماخذ: سیدی، مهدی .(۱۳۷۸). تاریخ شهر مشهد (از آغاز تا مشروطه). تهران: جامی، چاپ اول.

حرم مطهر (به عنوان مرکز)، که تا قبل از آن بواسطه ساختارهای همچون محورهای تشرف و راسته بازارها با بافت پیرامونی خود به صورت کاملا فعال در ارتباط بود، از بافت پیرامونی خود جدا گردید. دهه های بعد و در اوج خود در سال های اخیر همزمان با اجرای طرح نوسازی و بهسازی (طرح طاش)، جدایی بافت از حرم تشدید گردید تا جایی که طاش به وضوح بافت را به دو پهنه قدسی (حرم) و عرفی (بافت شهری) تقسیم می کند.

عدم توجه به زمینه، نادیده انگاشتن حق مالکیت ساکنان و به طور کلی عدم شناخت نظامات حاکم بر بافت موجب بر هم خوردن تعادل بین اجزای آن گردید. اکنون پس از گذشت حدود 50 سال از شروع این نوع مداخلات، نتیجه اینگونه رویکردهای جزء نگر به بافت های شهری، کاملا مشهود است. بروز مشکلات عدیده اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی، فرهنگی و… همگی نتیجه این پارادایم و ناشی از عدم فهم کلیت شهر و نادیده انگاشتن زمینه و جامعه است که نیروهای اجتماعی را در تقابل با نیروهای حاکمیتی (سرمایه داری) قرار داده است.

اخیرا طرح تفصیلی ویژه بافت اطراف حرم با عنوان طرح حریم رضوی، تدوین گردیده که اساسا به دنبال تغییر این پارادایم به نفع نیروهای اجتماعی بوده و با در نظر گرفتن امر زیارت به مثابه ژنوم شهر مشهد، حرم مطهر (مرکز) و بافت پیرامون آن را به عنوان یک کل واحد منظور کرده است. هر چند نقدهایی به فرآیند و نحوه تدوین طرح وجود دارد اما رویکرد کلی و شناخت کامل طراحان بر اجزا و روابط حاکم بر بافت از نقاط قوت این طرح محسوب می شود.

سیاست هایی نظیر احیای محور های تشرف با رویکرد پیاده محور و همچنین محورهای عمود سرویس دهنده به محلات، به عنوان ساختار و استخوان بندی اصلی سازمان فضایی بافت، احیا و تقویت هسته محلات از طریق توجه ویژه به مراکز آن همچون مساجد و کانون های فعال محلات، توجه ویژه و ارائه راهکار نسبت به مساله مالکیت و سکونت در بافت و اقداماتی از این قبیل امید به اصلاح نحوه مداخله در اینگونه بافت های شهری را بیشتر کرده است.

برچسب ها: بافت پیرامونی حرمسازمان فضاییمشهد
نوشته قبلی

تضاد بین مبحث چهارم مقررات ملی ساختمان و پارکینگ های اعطایی در جوازهای ساخت و ساز

نوشته بعدی

پارادایم حاکم بر تدوین طرحهای جامع بندری، پاسخگوی نیازهای صنعت نیست.

مهدی حسین‌زاده

مهدی حسین‌زاده

پژوهشگر دکتری معماری منظر، دانشگاه تهران

مطالب مرتبط - Related Post

مدیر پروژه سفر به هرمزگان در گفت و گو با روزنامه صبح ساحل: اقتصاد محلی دریاپایه بسیار کمرنگ شده است

مدیر پروژه سفر به هرمزگان در گفت و گو با روزنامه صبح ساحل: اقتصاد محلی دریاپایه بسیار کمرنگ شده است

شنبه 18 شهریور 1402
در نشست شهرسازی روی آب مطرح شد؛ مشهودی: اساس طرح جامع شهرهای ایران روی آب بنا شده است/ منصوری: باید روی چند مساله کلیدی تهران تمرکز کنیم/ خسروی پور: اگر اجازه می‌دادند همین طرح جامع اجرایی شود امروز وضع بهتری داشتیم

در نشست شهرسازی روی آب مطرح شد؛ مشهودی: اساس طرح جامع شهرهای ایران روی آب بنا شده است/ منصوری: باید روی چند مساله کلیدی تهران تمرکز کنیم/ خسروی پور: اگر اجازه می‌دادند همین طرح جامع اجرایی شود امروز وضع بهتری داشتیم

پنج‌شنبه 9 شهریور 1402

واکنش به زمزمه جابجایی بازار تهران/ سید امیر منصوری: جراحی قلب تهران یک ضرورت خطرناک است

واکاوی علل به سرانجام نرسیدن وعده ساخت 4 میلیون مسکن در گفت و گوی بازار نیوز با سید امیر منصوری؛

نشست تخصصی «شهرسازی روی آب» 1 شهریور برگزار می شود

بهترین زمان سفر به چابهار در ماه های مختلف بر اساس پژوهش محققان

نوشته بعدی
پارادایم حاکم بر تدوین طرح ‌های جامع بندری، پاسخگوی نیازهای صنعت نیست.

پارادایم حاکم بر تدوین طرحهای جامع بندری، پاسخگوی نیازهای صنعت نیست.

کلان مساله های مشهد در مدیریت شهری پیش رو

کلان مساله های مشهد در مدیریت شهری پیش رو

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *